BÀI 15: CÁCH MẠNG THÁNG MƯỜI NGA VÀ CUỘC ĐẤU TRANH BẢO VỆ CÁCH MẠNG (1917 - 1921) I. Hai cuộc cách mạng ở nước Nga năm 1917
1. Tình hình nước Nga trước cách mạng
- Về chính trị: Đầu thế kỉ XX Nga vẫn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng.
Nga Hoàng Ni-cô-lai II
- Về kinh tế: lạc hậu, kiệt quệ vì chiến tranh, nông nghiệp đình đốn.
- Về xã hội:
+ Đời sống nhân dân vô cùng cực khổ.
Những người nông dân Nga đầu thế kỉ XIX
+ Phong trào phản đối chiến tranh đòi lật đổ Nga hoàng diễn ra khắp nơi.
2. Cách mạng tháng Hai năm 1917
- Tháng 2 - 1917, cách mạng đã bùng nổ ở Nga.
- Ngày 23 - 2 - 1917, 9 vạn nữ công nhân đã biểu tình ở Pê-tơ-rô-gơ-rát.
Cuộc tổng bãi công ở Pê-tơ-rô-grat (tháng 2 - 1917)
- Ngày 27 - 2- 1917, dưới sự lãnh đạo Đảng Bôn-sê-vích công nhân chuyển từ bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ trang.
- Kết quả:
+ Chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng bị lật đổ.
+ Song song tồn tại hai chính quyền: Đại biểu Xô Viết công, nông, binh và chính phủ lâm thời tư sản cũng thành lập
- Tính chất: Cách mạng dân chủ tư sản.
3. Cách mạng tháng Mười năm 1917
- Sau Cách mạng tháng Hai, Nga tồn tại 2 chính quyền song song:
+ Chính phủ lâm thời (tư sản) + Xô viết đại biểu (vô sản)
Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích, đã tiến hành cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa lật đổ chính quyền tư sản lâm thời.
* Diễn biến
- Diễn biến khởi nghĩa
+ Ngày 24 - 10 – 1917, quân khởi nghĩa chiếm toàn bộ Pê-tơ-rô-grat.
+ Ngày 25 - 10 tấn công cung điện Mùa Đông, bắt giữ các bộ trưởng của Chính phủ tư sản.
Cuộc tấn công Cung điện Mùa Đông + Ngày 3/11/1918 chính quyền Xô viết giành thắng lợi Mát-cơ-va.
- Tính chất: Cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa
II. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả cách mạng ý nghĩa lịch sử của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917
1. Xây dựng chính quyền Xô viết
- Đêm 25/10/1917, Đại hội Xô viết toàn Nga thành lập chính quyền Xô viết và ban bố Sắc lệnh hòa bình và Sắc lệnh ruộng đất.
Lê-nin tại Đại hội Xô viết toàn Nga lần thứ hai - Nội dung chính sách:
+ Nhân dân được sống trong hòa bình, công bằng, toàn thể nhân dân Nga có ruộng.
+ Xóa bỏ các đẳng cấp xã hội, nhà nước nắm quyền các ngành kinh tế then chốt - Tháng 3/1918: Nga rút khỏi chiến tranh, kí hòa ước Bơ – rét Li – tốp với Đức - Tác dụng: Nga có thời gian củng cố chính quyền, xây dựng kinh tế.
2. Chống thù trong, giặc ngoài
Lược đồ nước Nga chống thù trong giặc ngoài.
- Cuối năm 1918 quân đội 14 nước đế quốc cấu kết với bọn phản trong nước tấn công tiêu diệt nước Nga.
- Đầu năm 1919 chính quyền Xô viết đã thực hiện chính sách cộng sản thời chiến.
- Nội dung của chính sách:
+ Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền công nghiệp.
+ Trưng thu lượng thực thừa của nông dân.
+ Thi hành chế độ cưỡng bức lao động.
- Tác dụng:
+ Huy động tối đa nguồn của cải nhân lực của đất nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp.
+ Năm 1920, Nga đẩy lùi sự can thiệp của các nước đế quốc, bảo vệ chính quyền non trẻ.
3. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga - Với nước Nga.
+ Đập tan ách áp bức, bóc lột của phong kiến, tư sản, giải phóng công nhân và nhân dân lao động.
+ Đưa công nhân và nông dân lên nắm chính quyền, xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Với thế giới:
+ Làm thay đổi cục diện thế giới.
+ Cổ vũ và để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho cách mạng thế giới.
