Bài 9: Nói quá

(1)

(2)

? Thế nào là từ ngữ địa phương? Cho một câu ca dao hoặc tục ngữ có sử dụng từ ngữ địa phương?

Đọc bài ca dao sau:

Ước gì sông hẹp một gang

Bắc cầu dải yếm cho chàng sang chơi.

? Thế nào là biệt ngữ xã hội? Đặt câu có sử dụng biệt

ngữ xã hội?

(3)

TIẾT 37

(4)

a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.

Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

(Tục ngữ) b/ Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.

(Ca dao)

Đêm tháng năm rất ngắn

Ngày tháng mười rất ngắn

Nói quá sự thật

TIẾT 37

Mồ hôi đổ rất nhiều

Cách nói đúng sự thật

(5)

TIẾT 37

SO SÁNH HAI CÁCH NÓI

a/ Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng.

Ngày tháng mười chưa cười đã tối.

b/ Cày đồng đang buổi ban trưa

Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày.

Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần

Mồ hôi đổ rất nhiều

Đêm tháng năm rất ngắn Ngày tháng mười rất ngắn

Cách nói của ca dao, tục ngữ hay hơn vì cách nói của ca dao, tục ngữ gây ấn tượng mạnh cho người đọc (người nghe).

CAO DAO, TỤC NGỮ NÓI ĐÚNG SỰ THẬT

(6)

TIẾT 37

Nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng,

tăng sức biểu cảm

BIỆN PHÁP TU TỪ

NÓI QUÁ

Cách nói phóng đại mức độ, quy mô

tính chất của sự vật, hiện tượng

b. Mồ hôi đổ nhiều như thế mới thấy được nỗi vất vả của người nông dân như thế nào khi làm ra lúa gạo.

a. Đêm tháng năm và ngày tháng mười rất ngắn, ngắn đến mức độ chưa nằm đã sáng, chưa cười đã tối. Nó nhấn mạnh đặc điểm của đêm tháng năm và ngày tháng mười giúp người nông dân biết về thời gian mà điều chỉnh công việc cho hợp lí.

(7)

TIẾT 37

Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, quy mô, tính chất của sự vật, hiện tượng

được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm

GHI

NHỚ

(8)

1. Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.

2. Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội

dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không

hiểu theo nghĩa đen).

TIẾT 37

Lưu ý:

(9)

TIẾT 37

b. Hai anh bạn cùng đi qua khu vườn trồng bí. Một anh thấy quả bí to, kêu lên: “Chà, quả bí này to thật!”. Anh kia cười bảo: “Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi có lần trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà kia”…

trích Quả bí khổng lồ

a. Nhớ, nhớ. Chết xuống đất vẫn không quên.

Người nói phóng đại mức độ lời hứa lên, đến chết vẫn còn nhớ để thể hiện đó là lời hứa chắc chắn.

Nói khoác Nói quá

Tạo ra tiếng cười hoặc sự chê bai những kẻ khoác lác làm gì có

quả bí to bằng cái nhà.

(10)

TIẾT 37

THẢO LUẬN

? Nói quá và nói khoác giống và khác nhau chỗ nào?

* Giống: cùng nói quá sự thật, cùng phóng đại sự việc, hiện tượng lên quá mức bình thường.

*Khác

Nói quá phóng đại sự việc lên nhằm nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng giá trị biểu cảm, tạo độ tin cậy cao cho người đọc (người nghe) → tác động tích cực.

Nói khoác làm cho người nghe tin vào điều không có thực, tạo ra sự khôi hài hoặc chê bai làm cho người đọc (người nghe) bật cười chế nhạo → tác động tiêu cực

(11)

TIẾT 37

BÀI TẬP

NHANH ? Nối Avà B cho phù hợp?

A B

1.Lỗ mũi mười tám gánh lông Chồng thương chồng bảo tơ hồng trời cho.

2. Sống để bụng, chết mang theo.

3.Đau lòng kẻ ở người đi Lệ rơi thấm đá, chia tơ rũ tằm^.

b.Thơ ca trữ tình a. Lời nói hằng ngày

c.Thơ ca châm biếm

Thơ ca châm biếm, thơ ca trữ tình và trong lời nói hằng ngày.

(12)

1. Nói quá còn có tên gọi khác là khoa trương, ngoa dụ, thậm xưng, phóng đại, cường điệu.

2. Để nhận ra biện pháp nói quá cần đối chiếu nội

dung lời nói với thực tế. Phải nắm được cái ý nghĩa hàm ẩn của lời nói (tức là hiểu theo nghĩa bóng chứ không

hiểu theo nghĩa đen).

Lưu ý:

4. Nói quá thường được sử dụng trong thơ ca châm biếm, thơ ca trữ tình và trong lời nói hằng ngày

TIẾT 37

3. Phân biệt nói quá với nói khoác.

(13)

TIẾT 37

Bài 1: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng.

a/ Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

 Niềm tin vào lao động và thành quả lao động của con người.

b/ Anh cứ yên tâm, vết thương chỉ sướt da thôi. Từ giờ đến sáng em có thể đi lên đến tận trời được.

 Trấn an người nghe rằng vết thương nhỏ, rất nhẹ, không sao cả, chỉ vết thương ngoài da thôi.

c/ […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.

 Kẻ có quyền uy, cụ bá rất hống hách, nhấn mạnh tính cách nhân vật

sỏi đá cũng thành cơm

đi lên đến tận trời

thét ra lửa

(14)

TIẾT 37

Bài 2: Điền các thành ngữ sau đây vào chỗ trống /..../ để tạo thành biện pháp tu từ nói quá: bầm gan tím ruột, chó ăn đá gà ăn sỏi, nở từng khúc ruột, ruột để ngoài da, vắt chân lên cổ.

- Vắt chân lên cổ:

thể hiện sự căm thù cao độ.

- Nở từng khúc ruột:

- Ruột để ngoài da:

- Bầm gan tím ruột:

- Chó ăn đá, gà ăn sỏi: đất đai cằn cổi không có gì để ăn để sống.

thể hiện rất vui sướng

^.

thể hiện sự hời hợt, nông cạn sự sợ hãi, khiếp sợ

a. Ở nơi ... thế này, cỏ không mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.

b. Nhìn thấy tội ác của giặc ai ai cũng ...

c. Cô Nam tính tình xởi lởi,...

d. Lời khen của cô giáo làm cho nó ...

e. Bọn giặc hoảng hồn ...mà chạy.

chó ăn đá gà ăn sỏi

bầm gan tím ruột ruột để ngoài da

nở từng khúc ruột

vắt chân lên cổ

(15)

 Bài 3: Đặt câu với các thành ngữ sau đây: nghiêng nước nghiêng thành, dời non lấp biển, lấp biển vá trời, mình đồng da sắt, nghĩ nát óc.

• Thúy Kiều trong tác phẩm cùng tên của Nguyễn Du là người phụ nữ đẹp nghiêng nước nghiêng thành.

• Khi có sức mạnh của sự đoàn kết thì chúng ta có thể dời non lấp biển.

• Nếu anh em trong nhà mà biết yêu thương, giúp đỡ nhau thì dù lấp biển vá trời cũng có thể làm xong.

• Mẹ giống như một chiến sĩ mình đồng da sắt đã chống chọi với mọi khó khăn trong cuộc đời để bảo vệ con.

• Mình nghĩ nát óc mà vẫn chưa giải được bài toán này.

TIẾT 37

Nghiêng nước nghiêng thành:

Dời non lấp biển, Lấp biển vá trời:

Mình đồng da sắt:

Nghĩ nát óc:

vẻ đẹp của người phụ nữ làm khuynh đảo đất nước

ý nói sức mạnh của sự đoàn kết, ý chí nghị lực của con người

Con người cứng cáp như sắt và đồng

Rất khó đến mức nghĩ nát óc cũng không ra

(16)

TIẾT 37

 Bài 4:

(17)

KH E NH VOI Ỏ Ư

TIẾT 37

1

(18)

ĐEN NHƯ CỘT NHÀ CHÁY

TIẾT 37

2

(19)

Trắng như tuyết

Đẹp như

tiên

(20)

Nhanh như sóc

Phi như

bay

(21)

Chậm như rùa Tươi như hoa

(22)

TIẾT 37

 Bài 5: Viết một đoạn văn hoặc làm một bài thơ

(đề tài tự chọn) có sử dụng biện pháp nói quá.

(23)

?Trong các câu ca dao sau câu nào không sử dụng biện pháp tu từ nói quá?

a. Em nghe bác mẹ anh hiền Cắn cục cơm không vỡ cắn đồng tiền vỡ tư.

b. Làm trai cho đáng nên trai Khom lưng uốn gối gánh hai hạt vừng.

c. Miệng cười như thể hoa ngâu Cái khăn đội đầu như thể hoa sen

(24)

- Làm bài tập 5 -Học bài

-Soạn bài: Nói giảm, nói tránh Soạn theo câu hỏi SGK

?Tìm những cách sử dụng nói giảm, nói tránh khác

nhau?

(25)