Bài 30: Di truyền học với con người
Những hiểu biết về di truyền học người giúp con người bảo vệ mình và bảo vệ tương lai di truyền loài người thông qua những lĩnh vực chính như sau.
I. DI TRUYỀN Y HỌC TƯ VẤN
- Di truyền Y học tư vấn là một lĩnh vực chuẩn đoán Di truyền Y học hình thành trên cơ sở những thành tựu về Di truyền người và Di truyền Y học.
- Di truyền Y học tư vấn có nhiệm vụ chẩn đoán, cung cấp thông tin về khả năng mắc các loại bệnh di truyền ở đời con của các gia đình đã có bệnh này, từ đó cho lời khuyên trong việc kết hôn, sinh đẻ, đề phòng và hạn chế hậu quả xấu do các bệnh và tật di truyền ở đời sau.
II. DI TRUYỀN HỌC VỚI HÔN NHÂN VÀ KẾ HOẠCH HÓA GIA ĐÌNH 1. Di truyền học với hôn nhân
Di truyền học đã giải thích được cơ sở khoa học của các quy định:
- Những người có quan hệ huyết thống trong vòng 3 đời không được kết hôn: Di truyền học đã chỉ rõ hậu quả của việc kết hôn gần làm cho các đột biến lặn có hại được biểu hiện ở cơ thể đồng hợp.
- Hôn nhân một vợ một chồng: Ở một quốc gia trải qua hàng chục năm không có chiến tranh, không có biến động địa chất và dịch bệnh lớn thì người ta thấy tỉ lệ nam/nữ ở độ tuổi kết hôn (18 – 35 tuổi) là 1 : 1.
Sự thay đổi tỉ lệ nam/nữ theo độ tuổi
2. Di truyền học và kế hoạch hóa gia đình
Dựa trên cơ sở di truyền học, kế hoạch hóa gia đình đặt ra một số tiêu chí như sau:
Tiêu chí Cơ sở khoa học
- Không sinh con quá sớm hoặc quá muộn. Phụ nữ sinh con trong độ tuổi 25 đến 34 là hợp lí.
- Mang thai quá sớm, sự phát triển của cơ thể mẹ chưa hoàn chỉnh sẽ ảnh hưởng xấu đến thai nhi và cơ thể mẹ.
- Mang thai quá muộn, sức khỏe của mẹ không đảm bảo và sẽ dễ phát sinh các đột biến di truyền xấu như hội chứng Đao,…
- Các lần sinh con không nên quá gần nhau.
Sinh con quá dày, quá đông sẽ hạn chế khả năng chăm sóc, nuôi dạy dẫn đến vòng xoáy đông con, đói nghèo, bệnh tật, lạc hậu,…
- Mỗi cặp vợ chồng chỉ nên dừng lại ở 1 – 2 con.
Sự tăng tỉ lệ trẻ mới sinh mắc bệnh Đao theo độ tuổi của các bà mẹ
III. HẬU QUẢ DI TRUYỀN DO Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG
Các chất phóng xạ và các hóa chất có trong tự nhiên hoặc do con người tạo ra làm tăng độ ô nhiễm môi trường, tăng tỉ lệ người mắc bệnh, tật di truyền:
- Ô nhiễm phóng xạ được tạo ra từ các vụ nổ trong vũ trụ hoặc do thử vũ khí hạt nhân,… gây ung thư máu, các khối u và các đột biến.
- Ô nhiễm các chất hóa học do sử dụng bừa bãi thuốc diệt cỏ, thuốc trừ sâu,… hoặc do các chất hóa học trong chiến tranh làm tăng tần số đột biến NST ở người.
Nạn nhân chất độc màu da cam
→ Cần đấu tranh chống vũ khí hạt nhân và vũ khí hóa học, chống ô nhiễm môi trường để bảo vệ con người trong hiện tại và tương lai.
