? Xác định trợ từ trong câu sau:
a. Bạn có những hai cái áo mới ? b.Những bông hoa đang khoe sắc .
Trợ từ L ợng từ
? Thế nào là trợ từ ? Thán từ ? Cho ví dụ ?
I. Chøc n¨ng cña t×nh th¸i tõ.
a. - MÑ ®i lµm råi µ ?
b. - MÑ t«i võa kÐo tay t«i, xoa ®Çu t«i hái, th× t«i ßa lªn khãc råi cø thÕ nøc në. MÑ t«i còng sôt sïi theo:
- Con nÝn ®i !
( Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu )
c. Th ¬ng thay còng mét kiÕp ng êi, KhÐo thay mang lÊy s¾c tµi mµ chi !
C©u nghi vÊn
C©u cÇu khiÕn
C©u c¶m th¸n
(NguyÔn Du, TruyÖn KiÒu)
? Nếu l ợc bỏ những từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ?
a. - Mẹ đi làm rồi à ?
b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
c. Th ơng thay cũng một kiếp ng ời, Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi !
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
d. Em chào cô ạ ! - Em chào cô !
? Nếu l ợc bỏ những từ in đậm ở từng câu thì ý nghĩa của câu có gì thay đổi ?
a. - Mẹ đi làm rồi à ?
b. - Mẹ tôi vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi òa lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo:
- Con nín đi !
( Nguyên Hồng, Những ngày thơ ấu )
c. Th ơng thay cũng một kiếp ng ời, Khéo thay mang lấy sắc tài mà chi !
Câu nghi vấn thành câu trần thuật đơn.
không còn câu cầu khiến
Không tạo đ ợc câu cảm thán
.
.
(Nguyễn Du, Truyện Kiều )
d. Em chào cô ạ ! - Em chào cô ! ->Tính lễ phép, tình cảm không cao
Các từ “ à, đi, thay, ạ ” là tình thái từ.
I. Chức năng của tình thái từ.
Chức năng:
-Tình thái từ nghi vấn: à, , hả, hử, chứ, chăng…
-Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với…
-Tình thái từ cảm thán: thay, sao…
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,..
Một số loại tình thái từ
Là những từ đ ợc thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán .
để biểu thị sắc thái tình cảm, thái độ, cách đánh giá
của ng ời nói.
I. Chức năng của tình thái từ.
Tình thái từ là những từ đ ợc thêm vào trong câu để cấu tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm của ng ời nói.
Tình thái từ gồm một số loại đáng chú ý sau:
-Tình thái từ nghi vấn: à, , hả, chứ, chăng…
-Tình thái từ cầu khiến: đi, nào, với…
-Tình thái từ cảm thán: thay, sao…
-Tình thái từ biểu thị sắc thái tình cảm: ạ, nhé, cơ, mà,..
Ghi nhớ
I. Chức năng của tình thái từ.
L u ý: Tình thái từ không có khả năng độc lập tạo thành câu, không làm thành phần biệt lập của câu nh thán từ.
Bài tập 1 ( SGK, Tr.81)
Trong các câu sau từ nào là tình thái từ, từ nào không phải là tình thái từ ?
a. Em thích tr ờng nào thì thi vào tr ờng ấy . b. Nhanh lên nào anh em ơi !
tình thái từ
đại từ
II. Sö dông t×nh th¸i tõ.
? C¸c t×nh th¸i tõ in ®Ëm d íi ®©y ® îc dïng trong nh÷ng hoµn c¶nh giao tiÕp ( quan hÖ tuæi t¸c, thø bËc x· héi, t×nh c¶m,…) kh¸c nhau nh thÕ nµo ?
a. B¹n ch a vÒ µ ? b.ThÇy mÖt ¹ ?
c. B¹n gióp t«i mét tay nhÐ ! d.B¸c gióp ch¸u mét tay ¹ !
Ghi nhí
Khi nãi, khi viÕt, cÇn chó ý sö dông t×nh th¸i tõ phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp ( quan hÖ tuæi t¸c, thø bËc x· héi, t×nh c¶m,…)
Chó ý: vai trªn - d íi, vai ngang hµng, vai d íi - trªn.
II. Sử dụng tình thái từ.
VD:
* Khi bày tỏ một ý khác ng ời ta dùng từ kia.
- Ông hỏi ai kia ?
* Khi bày tỏ sự miễn c ỡng th ờng dùng từ vậy:
- Thôi thì anh chia ra vậy.
* Khi bày tỏ sự phân trần giải thích:
- Mẹ đã nói rồi mà.
II. Sử dụng tình thái từ.
? Dùng tình thái từ để thay đổi sắc thái ý nghĩa của câu:
- Hoa học bài.
-Hoa học bài à ? -Hoa học bài hả ? - Hoa học bài đi !
III. Luyện tập.
Bài 1: Trong các câu d ới đây, từ nào( trong các từ in đậm) là tình thái từ, từ nào không phải tình thái từ ?
c. Làm nh thế mới đúng chứ !
d. Tôi đã khuyên bảo nó nhiều lần rồi chứ có phải không đâu.
e. Cứu tôi với !
g. Nó đi chơi với bạn từ sáng.
h. Con cò đậu ở đằng kia.
i. Nó thích hát dân ca Nghệ Tĩnh kia.
TTT
TTT
TTT QHT
Chỉ từ
trợ từ
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu d ới đây:
a. Bà lão láng giềng lại lật đật chạy sang:
- Bác trai đã khá rồi chứ ?
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)
b. - Con chó là của cháu nó mua đấy chứ!...Nó mua về nuôi, định để đến lúc c ới vợ thì giết thịt…
( Nam Cao, Lão Hạc)
-> Nghi vấn , điều muốn hỏi đã ít nhiều khẳng đinh
-> Nhấn mạnh điều vừa khẳng định, cho là không thể khác đ ợc
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu d ới đây:
c. Một ng ời nhịn ăn để tiền lại làm ma, bởi không muốn liên lụy
đến hàng xóm láng giềng…Con ng ời đáng kính ấy bây giờ cũng theo gót Binh T để có ăn ?
(Nam Cao, Lão Hạc)
d. Bỗng Thủy lại xịu mặt xuống:
- Sao bố mãi không về nhỉ ? Nh vậy là em không đ ợc chào bố tr ớc khi đi.
( Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê ) ->Hỏi với thái độ phân vân
->Hỏi với thái độ thân mật
III. Luyện tập.
Bài tập 2: Giải thích ý nghĩa của các tình thái từ in đậm trong những câu d ới đây:
e. Cô giáo Tâm gỡ tay Thủy, đi lại phía bục, mở cặp lấy một quyển sổ cùng với chiếc bút máy nắp vàng đ a cho em tôi và nói:
- Cô tặng em. Về tr ờng mới, em cố gắng học tập nhé !
( Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê )
g. Em tôi sụt sịt bảo:
- Thôi thì anh cứ chia ra vậy .
( Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê )
-> dặn dò, thái độ thân mật
-> thái độ miễn c ỡng
III. Luyện tập.
Bài tập 3:
Đặt câu với các tình thái từ mà, đấy, chứ lị, thôi, cơ, vậy.
- Tôi đã nói rồi mà ! - Bạn đi đâu đấy ?
- Bạn ấy hát hay thế chứ lị ! - Chúng ta đi học thôi !
- Con thích đi chơi Hà Nội cơ ! - Trời m a, cả nhà ta ở nhà vậy!
III. Luyện tập.
Bài tập 5: Tìm một số tình thái từ trong tiếng địa ph ơng em hoặc tiếng địa ph ơng khác mà em biết.
Tình thái từ địa ph ơng Tình thái từ toàn dân
há hả
nhá, heng, ghen nhé, nhỉ
mừ mà
nào nè
III. Luyện tập.
Bài tập 6: Viết một đoạn văn ngắn từ ( 5 - 7 câu ) trong đó có sử dụng tình thái từ.
