Tiết 10. Xây dựng đoạn trong văn bản

(1)

(2)

(3)

I. Thế nào là đoạn văn?

1. 1. Tìm hiểu văn bản “ Tìm hiểu văn bản “ Ngô Tất Tố và Ngô Tất Tố và tác phẩm Tắt Đèn

tác phẩm Tắt Đèn ” ”

? ?

• Văn bản trên gồm mấy ý?Mỗi ý gồm Văn bản trên gồm mấy ý?Mỗi ý gồm mấy đoạn? Nội dung mỗi đoạn là gì?

mấy đoạn? Nội dung mỗi đoạn là gì?

•Dựa vào đâu ta có thể nhận biết đoạn Dựa vào đâu ta có thể nhận biết đoạn văn?văn?

• VB gồm 2 ý , mỗi ý đ ợc viết thành một đoạn .VB gồm 2 ý , mỗi ý đ ợc viết thành một đoạn . +Đoạn 1:Giới thiệu tiểu sử và sự nghiệp Ngô Tất +Đoạn 1:Giới thiệu tiểu sử và sự nghiệp Ngô Tất TốTố

+ Đoạn 2: Giới thiệu về tác phẩm tiêu biểu nhất + Đoạn 2: Giới thiệu về tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố: Tắt đèn“ ”

của Ngô Tất Tố: Tắt đèn“ ”

• Dựa vào dấu hiệu viết hoa lùi đầu dòng và dấu Dựa vào dấu hiệu viết hoa lùi đầu dòng và dấu chấm xuống dòng ( chấm qua hàng ).

chấm xuống dòng ( chấm qua hàng ).

(4)

I. ThÕ nµo lµ ®o¹n v¨n?

1. 1. T×m hiÓu v¨n b¶n “ T×m hiÓu v¨n b¶n “ Ng« TÊt Tè vµ Ng« TÊt Tè vµ t¸c phÈm T¾t §Ìn

t¸c phÈm T¾t §Ìn ” ”

V¨n b¶n nh thÕ nµo th× ® îc coi lµ mét ®o¹n V¨n b¶n nh thÕ nµo th× ® îc coi lµ mét ®o¹n v¨n? (XÐt vÒ mÆt néi dung, h×nh thøc)

v¨n? (XÐt vÒ mÆt néi dung, h×nh thøc)

? ?

(5)

I. Thế nào là đoạn văn?

1. 1. Tìm hiểu văn bản Ngô Tất Tố và Tìm hiểu văn bản Ngô Tất Tố và “ “ tác phẩm Tắt Đèn”

tác phẩm Tắt Đèn”

2. 2. Ghi nhớ: Ghi nhớ:

- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên VB.

nên VB.

+ Về hình thức + Về hình thức : Viết hoa lùi đầu : Viết hoa lùi đầu dòng và có dấu chấm xuống dòng.

dòng và có dấu chấm xuống dòng.

+ Về nội dung + Về nội dung : Th ờng biểu đạt : Th ờng biểu đạt một ý t ơng đối trọn vẹn.

một ý t ơng đối trọn vẹn.

(6)

ii. Từ ngữ và Câu trong đoạn văn ii. Từ ngữ và Câu trong đoạn văn

1. 1. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn

? ?

Chủ đề của văn bản trên là gì?Chủ đề của văn bản trên là gì?

Giới thiệu về nhà văn Ngô Tất Tố và tác Giới thiệu về nhà văn Ngô Tất Tố và tác phẩm tiêu biểu của ông.

phẩm tiêu biểu của ông.

Chủ đề của đoạn 1 là gì? Từ ngữ nào Chủ đề của đoạn 1 là gì? Từ ngữ nào nhấn mạnh chủ đề của đoạn? Vị trí?

nhấn mạnh chủ đề của đoạn? Vị trí?

• Chủ đề của đoạn 1Chủ đề của đoạn 1: Giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố: Giới thiệu tác giả Ngô Tất Tố

• Từ ngữ nêu chủ đềTừ ngữ nêu chủ đề trong đoạn: Ngô Tất Tố nó trong đoạn: Ngô Tất Tố nó ““ ”” nằm ở đầu đoạn văn

nằm ở đầu đoạn văn

Chủ đề của đoạn 2 là gì? Câu nào có nội Chủ đề của đoạn 2 là gì? Câu nào có nội dung khái quát chủ đề của đoạn? Vị trí dung khái quát chủ đề của đoạn? Vị trí của câu đó?

của câu đó?

• Chủ đề của Đ 2Chủ đề của Đ 2 :Giá trị của tác phẩm Tắt đèn :Giá trị của tác phẩm Tắt đèn““ ””

• Câu khái quát chủ đềCâu khái quát chủ đề : “ : “Tắt đèn là tác phẩm tiêu Tắt đèn là tác phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố

biểu nhất của Ngô Tất Tố””

•Nằm ở vị trí đầu đoạn vănNằm ở vị trí đầu đoạn văn

(7)

1. 1. Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn Từ ngữ chủ đề và câu chủ đề của đoạn văn

Dựa vào ví d

Dựa vào ví dụụ vừa phân tích thì em hiểu vừa phân tích thì em hiểu từ ngữ chủ đề và câu chủ đề là gì? Nó giữ

từ ngữ chủ đề và câu chủ đề là gì? Nó giữ

vai trò gì trong văn bản?

• Từ ngữ chủ đềTừ ngữ chủ đề:: là các từ ngữ th ờng đ ợc dùng là các từ ngữ th ờng đ ợc dùng làm đề mục hoặc lặp lại nhiều lần nhằm duy trì

làm đề mục hoặc lặp lại nhiều lần nhằm duy trì

đối t ợng đ ợc nói đến.

•Câu chủ đềCâu chủ đề:: Khái quát nội dung ý toàn đoạn, Khái quát nội dung ý toàn đoạn, th ờng ngắn gọn có đủ 2 thành phần và đứng đầu th ờng ngắn gọn có đủ 2 thành phần và đứng đầu

hoặc cuối đoạn.

? ?

(8)

2. 2. Cách trình bày nội dung đoạn văn Cách trình bày nội dung đoạn văn

Đoạn 1 có

Đoạn 1 có câu chủ đềcâu chủ đề không ? Nội dung không ? Nội dung

đoạn văn đ ợc triển khai theo trình tự nào

??

Đoạn 1: Không có câu chủ đề – Nội dung

đoạn văn đ ợc lần l ợt trình bày trong các câu

đoạn văn đ ợc lần l ợt trình bày trong các câu bình đẳng với nhau:

bình đẳng với nhau:

Tiểu sử tác giả->sự nghiệp ->tác phẩm chính Tiểu sử tác giả->sự nghiệp ->tác phẩm chính

 Trình tự triển khai theo lối song hànhTrình tự triển khai theo lối song hành

Đoạn 2 có câu chủ đề không ? Em có

Đoạn 2 có câu chủ đề không ? Em có nhậnxét gì về cách trình bày ý trong nhậnxét gì về cách trình bày ý trong

đoạn văn đó ?

Có câu chủ đề - ý đoạn văn đ ợc triển khai theo Có câu chủ đề - ý đoạn văn đ ợc triển khai theo trình tự : Câu chủ đề nêu ý chính, các câu tiếp trình tự : Câu chủ đề nêu ý chính, các câu tiếp theo cụ thể hoá ý chính đó

theo cụ thể hoá ý chính đó

Triển khai nội dung theo lối diễn dịchTriển khai nội dung theo lối diễn dịch

? ?

(9)

Các tế bào của lá cây có chứa nhiều lục lạp. Trong các Các tế bào của lá cây có chứa nhiều lục lạp. Trong các lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là

lục lạp này có chứa một chất gọi là diệp lục, tức là

chất xanh của lá. Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục chất xanh của lá. Sở dĩ chất diệp lục có màu xanh lục vì nó hút các tia sáng có màu khác, nhất là màu đỏ và vì nó hút các tia sáng có màu khác, nhất là màu đỏ và màu lam, nh ng không thu nhận màu xanh lục mà lại màu lam, nh ng không thu nhận màu xanh lục mà lại phản chiếu màu này và do đó mắt ta mới nhìn thấy phản chiếu màu này và do đó mắt ta mới nhìn thấy màu xanh lục. Nh vậy, lá cây có màu xanh là do chất màu xanh lục. Nh vậy, lá cây có màu xanh là do chất diệp lục chứa trong thành phần tế bào.

diệp lục chứa trong thành phần tế bào.

Đoạn văn đ ợc triển khai theo

Đoạn văn đ ợc triển khai theo trình tự nào?

trình tự nào?

Đ/văn có câu chủ đề ở cuối đoạn - ý đoạn văn đ ợc

Đ/văn có câu chủ đề ở cuối đoạn - ý đoạn văn đ ợc triển khai theo trình tự:

triển khai theo trình tự:

đi từ các ý chi tiết, cụ thể đến ý chính.

đi từ các ý chi tiết, cụ thể đến ý chính.Triển khai theo lối quy nạpTriển khai theo lối quy nạp

Đoạn văn trên có câu chủ đề không?

Nếu có hãy nêu vị trí của câu chủ đề Nếu có hãy nêu vị trí của câu chủ đề

đó?đó?

(10)

ii. Tõ ng÷ vµ C©u trong ®o¹n v¨n ii. Tõ ng÷ vµ C©u trong ®o¹n v¨n

2. 2. C¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n C¸ch tr×nh bµy néi dung ®o¹n v¨n

? Qua t×m hiÓu vµ ph©n tÝch VD trªn , em cho biÕt cã mÊy c¸ch tr×nh bµy néi dung cho biÕt cã mÊy c¸ch tr×nh bµy néi dung

®o¹n v¨n ? lµ nh÷ng c¸ch nµo ?

Çc çch tr×nh bµy ND trong ®/v¨n : Çc çch tr×nh bµy ND trong ®/v¨n :

- Tr×nh bµy theo c¸ch song hµnh.

- Tr×nh bµy theo c¸ch diÔn dÞch.

- Tr×nh bµy theo c¸ch quy n¹p.

(11)

iiI. Tổng kết iiI. Tổng kết

1.1. Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu từ chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm từ chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng và th ờng biểu đạt một ý t ơng đối hoàn xuống dòng và th ờng biểu đạt một ý t ơng đối hoàn chỉnh. Đoạn văn th ờng do nhiều câu tạo thành.

chỉnh. Đoạn văn th ờng do nhiều câu tạo thành.

2.2. Đoạn văn th ờng có từ ngữ chủ đề và câu chủ đề. Từ Đoạn văn th ờng có từ ngữ chủ đề và câu chủ đề. Từ ngữ chủ đề là các từ ngữ đ ợc dùng làm đề mục hoặc ngữ chủ đề là các từ ngữ đ ợc dùng làm đề mục hoặc các từ ngữ đ ợc lặp lại nhiều lần (th ờng là chỉ từ, đại từ, các từ ngữ đ ợc lặp lại nhiều lần (th ờng là chỉ từ, đại từ, các từ đồng nghĩa)nhằm duy trì đối t ợng đ ợc biểu đạt.

các từ đồng nghĩa)nhằm duy trì đối t ợng đ ợc biểu đạt.

Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, Câu chủ đề mang nội dung khái quát, lời lẽ ngắn gọn, th ờng đủ hai thành phần chính và đứng ở đầu hoặc th ờng đủ hai thành phần chính và đứng ở đầu hoặc cuối đoạn văn

cuối đoạn văn

3.3. Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn bằng các phép diễn dịch, quy sáng tỏ chủ đề của đoạn bằng các phép diễn dịch, quy nạp, song hành

nạp, song hành

(12)

IV. Luyện tập IV. Luyện tập

* Bài tập 1* Bài tập 1 : : (SGK 36) (SGK 36)

Trả lời:

- VB chia thành 2 ý, mỗi ý đ ợc diễn đạt bằng - VB chia thành 2 ý, mỗi ý đ ợc diễn đạt bằng một đoạn văn.

một đoạn văn.

(13)

* Bµi tËp 2* Bµi tËp 2 : : (SGK 36) (SGK 36)

®o¹n ?

Líp chia thµnh 4 nhãm, mçi nhãm thùc Líp chia thµnh 4 nhãm, mçi nhãm thùc hiÖn 1 phÇn theo y/cÇu, ghi kÕt qu¶ ra hiÖn 1 phÇn theo y/cÇu, ghi kÕt qu¶ ra b¶ng phô.

b¶ng phô.

Tæ 1Tæ 1

Tæ 2Tæ 2

C©u c C©u c

^{Tæ 3}^{Tæ 3}

C©u b C©u b

Tæ 4Tæ 4

C©u a C©u a

(14)

- Học thuộc phần '' ghi nhớ '' để nắm chắc ND kiến - Học thuộc phần '' ghi nhớ '' để nắm chắc ND kiến thức của bài học .

thức của bài học .

- Làm BT3,4 ( SGK ) và bài tập 2,3,4,5 ( SBT ) . - Làm BT3,4 ( SGK ) và bài tập 2,3,4,5 ( SBT ) .

 Ôn lại kiểu bài tự sự ( lớp 6 ) có kết hợp với kiểu Ôn lại kiểu bài tự sự ( lớp 6 ) có kết hợp với kiểu bài biểu cảm đã học ở lớp 7 để viết bài TLV số 1 tại bài biểu cảm đã học ở lớp 7 để viết bài TLV số 1 tại lớp trong 2 tiết sau .

lớp trong 2 tiết sau .