Thực hành tiếng Việt Nghĩa của từ
Câu 1 (Trang 47- SGK Ngữ văn 7): Em có nhận xét gì về cách dùng từ gặp trong nhan đề bài thơ Gặp lá cơm nếp?
Trả lời:
Tác giả sử dụng từ ‘Gặp” giống như cuộc gặp gỡ bất ngờ không báo trước, gặp lại một cái gì đó sau khoảng thời gian dài xa cách. Từ “gặp” thường được dùng để chỉ cuộc gặp gỡ giữa người với người, thế nhưng đây lại là cuộc gặp gỡ với lá cơm nếp- món ăn của quê hương. Đây cũng là một dụng ý nghệ thuật của tác giả nhằm nhấn mạnh đối tượng được nói đến trong câu.
Câu 2 (Trang 47-SGK Ngữ văn 7): Nêu cách hiểu của em về cụm từ thơm suốt đường con trong khổ thơ sau:
Mẹ ở đâu, chiều nay Nhặt lá về đun bếp Phải mẹ thổi cơm nếp Mà thơm suốt đường con Trả lời:
Cụm từ “Thơm suốt đường con” là một cách nói ẩn dụ, thể hiện nỗi nhớ da diết về quê hương, về món ăn thân quen mỗi khi trở về đều có mẹ “nhặt lá về đun bếp” để
“thổi cơm nếp” cho tác giả ăn. Ngoài ra, cụm từ “Thơm suốt đường con” còn thể hiện tình yêu của tác giả luôn hướng về mẹ, về quê hương yêu dấu của mình.
Câu 3 (Trang 47- SGK Ngữ văn 7): Ta thường gặp những cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát …Nghĩa của mùi vị trong những
trường hợp đó có giống với nghĩa mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương hay không?
Vì sao?
Trả lời:
- Nghĩa của cụm từ như mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát…khác với nghĩa của mùi vị trong cụm từ mùi vị quê hương. Vì:
+ Mùi vị thức ăn, mùi vị trái chín, mùi vị của nước giải khát…đơn thuần là cách cảm nhận, hưởng thụ độ ăn qua các giác quan.
+ Mùi vị quê hương là cảm nhận bằng tình yêu thương, bằng nỗi nhớ của tác giả đối với quê hương của mình.
Câu 4 (Trang 47- SGK Ngữ văn 7): Nêu nhận xét về cách kết hợp giữa các từ trong hai dòng thơ “Mẹ già và đất nước/ Chia đều nỗi nhớ thương”. Theo em hiệu quả của cách kết hợp đó là gì?
Trả lời:
Mẹ già và đất nước Chia đều nỗi nhớ thương
Cách kết hợp giữa các từ ngữ trong hai dòng thơ trên tưởng chừng bất hợp lí nhưng đó lại chính là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Mẹ là một người đặc biệt mà tác giả luôn muốn dành tình yêu thương và điều tốt đẹp nhất. Thế nhưng khi được đặt trên cùng một bàn cân, thì tình yêu mẹ và tình yêu nước lại được “chia đều nỗi nhớ thương”. Tình cảm cá nhân đã được chia đều và hòa chung với tình yêu “chung”, to lớn hơn, đó chính là tình yêu đất nước. Cách kết hợp này đã tạo nên dòng cảm xúc sâu xa, lắng đọng mà tác giả muốn gửi đến độc giả.
Biện pháp tu từ
Câu 5 (Trang 47- SGK Ngữ văn 7): Chỉ ra biện pháp tu từ trong những câu sau và nêu tác dụng:
a. Mỗi lần gió về lại cảm giác mình mất một cái gì đó không rõ ràng, không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau, tôi gấp rãi ăn, gấp rãi cười, gấp rãi khi ngày bắt đầu rụng xuống.
b. Thoạt đầu, âm thanh ấy sẽ càng từng giọt tinh tang, thoảng và e dè, như ai đó đứng đằng sau ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không.
Trả lời:
a. Các biện pháp tu từ được sử dụng trong câu là:
- Điệp từ “Gấp rãi”.
- Liệt kê “không giải thích được, như ai đó đuổi theo đằng sau, tôi gấp rãi ăn, gấp rãi cười, gấp rãi khi ngày bắt đầu rụng xuống”.
- So sánh: Cảm giác của nhân vật tôi mỗi khi gió về “như ai đó đuổi theo đằng sau”.
Tác dụng: Tăng tính biểu cảm cho câu, nhấn mạnh cảm xúc của tác giả mỗi khi gió mùa về.
b. Các biện pháp tu từ được sử dụng là:
- Nhân hóa: âm thanh có hoạt động “sàng”, “e dè” giống như con người.
- So sánh: so sánh âm thanh của tiếng gió giống “như ai đó đứng đằng sau ngoắc tay nhẹ một cái, như đang ngại ngần không biết người xưa có còn nhớ ta không”.
Tác dụng: Làm cho câu văn có chất nhạc, tạo giá trị biểu cảm cho câu, từ đó cho thấy sự cảm nhận tinh tế của tác giả trước sự chuyển động của thiên nhiên đất trời.
Câu 6 (Trang 47- SGK Ngữ văn 7): Trong những câu sau, biện pháp tu từ nhân hóa mang lại hiệu quả gì?
a. Trời lúc nào cũng mát liu diu, nắng thức rất trễ, tầm tám giờ sáng mới thấy mặt trời ngai ngái lơi lơi, nắng không ra vàng không ra trắng, mây cụm lại rồi rã từng chùm trên đầu.
b. Để rồi một sớm mai, bỗng nghe hơi thở gió rất gần Trả lời:
a.
- Biện pháp tu từ nhân hóa: nắng thức rất trễ, trời ngai ngái lơi lơi, mây… “rã” từng chùm lên đầu.
- Tác dụng: Giúp câu văn trở nên có sức gợi, các sự vật như nắng, mặt trời hiện lên sinh động, có hồn giống như con người.
b.
-Biện pháp tu từ nhân hóa: hơi thở gió.
- Tác dụng: Làm tăng giá trị gợi hình gợi cảm cho câu văn, thể hiện cảm nhận tinh tế của tác giả trước thiên nhiên đất trời.
