Tiết 18. Xưng hô trong hội thoại

(1)

Tiết 18:

(2)

Kiểm tra 15’

Đề bài:

Câu 1: Kể tên các phương châm hội thoại đã học?

Trong giao tiếp có phải lúc nào cũng bắt buộc phải tuân thủ phương châm hội thoại hay không?

Vì sao?

Câu 2: Đọc đoạn thơ sau và trả lời câu hỏi.

“ Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi

Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh

Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh:

“Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,

Mày có viết thư chớ kể này, kể nọ, Cứ bảo nhà vẫn được bình yên”

(“Bếp lửa” – Bằng Việt)

Trong lời nói của người bà có phương châm hội

thoại nào đã không được tuân thủ? Tại sao?

(3)

ĐÁP ÁN:

Câu 1: (7đ)

- Các phương châm hội thoại đã học là:

+ Phương châm về lượng + Phương châm về chất + Phương châm quan hệ + Phương châm cách thức + Phương châm lịch sự

- Trong giao tiếp không phải lúc nào cũng bắt buộc phải tuân thủ phương châm hội thoại. Vì trong một số trường hợp người nói phải ưu tiên cho một phương châm hội thoại hoặc một yêu cầu khác quan trọng hơn hoặc cũng có khi người nói muốn gây một sự chú ý, để người nghe hiểu câu nói theo một hàm ý nào đó.

Câu 2: (3đ) Trong lời nói của người bà phương châm về chất đã không được tuân thủ. Vì bà không cho cháu nói sự thật để người bố ở chiến khu yên tâm công tác.

Như vậy người bà đã ưu tiên cho một yêu cầu khác quan trọng hơn.

(4)

V í dụ:

1, Vợ: Mình ơi, về ăn cơm.

Chồng: Mình cứ ăn trước đi, tí tôi về.

2, Chiều nay, cậu đến nhà mình học

nhé!

(5)

Tiết 18

(6)

NGÔI SỐ ÍT SỐ NHIỀU Ngôi I

Ngôi II

Ngôi III

Đại từ xưng hô, các danh từ chỉ quan hệ

Tôi, ta, tao, tớ… Chúng tôi, chúng ta, bọn tớ…

Mày, cậu, anh, chị…

Chúng mày, tụi

bay, các cậu, các anh, các chị…

Anh ấy, chị ấy, bạn ấy, nó, hắn, …

Họ, các bạn ấy,

chúng nó, bọn

hắn …

(7)

Ví d : ụ

Nước mắt ràn rụa, cô bé mếu máo:

- Bác sĩ ơi, liệu ba con có qua khỏi không?

Vị bác sĩ ôn tồn:

- Con yên tâm đi, ba con không sao, bác sĩ hứa sẽ chữa khỏi bệnh cho ba con.

Gạt nước mắt, cô bé ghé sát tai cha:

- Ba ơi! Bác sĩ giỏi lắm ba ạ, ba sẽ khoẻ lại thôi

 Danh từ khi dùng làm từ ngữ xưng hô có thể

ở ba ngôi

(8)

Ngôi Số ít Số nhiều Ngôi I

Ngôi II

Ngôi III

I We

You You

He, she, it They

(9)

Dế Choắt Dế Mèn

Đ 1

Đ 2

Yếu thế,

nhún nhường

 Kiêu căng, hách dịch

bạn bạn

bình đẳng

bất bình đẳng

Em - anh Ta - chú mày

Tôi - anh Tôi - anh

(10)

(11)

Bài tập 1 (SGK-T39)

Ngày mai chúng ta làm lễ thành hôn, mời thầy đến dự

Chúng ta: Gồm người nói + người nghe

 Ngôi gộp

Chúng tôi: Chỉ có người nói, không có người nghe

 Ngôi trừ

(12)

Đứa bé nghe tiếng rao, bỗng dưng cất tiếng nói: “Mẹ ra mời sứ giả vào

đây.”. Sứ giả vào, đứa bé bảo: “Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này”

Với mẹ: Gọi “mẹ”- Cách gọi thông thường

Với Sứ giả: “Ông – ta” - Biểu hiện về một

cậu bé có dấu hiệu kì lạ, khác thường

(13)

Vị tướng : xưng “con” – gọi (hô) “thầy”

 Kính trọng, biết ơn thầy

Thầy: Gọi vị tướng là “ngài”

 Tôn trọng

( Xưng khiêm, hô tôn)  biểu cảm

(14)

Cai lệ

Thằng kia, Ông - mày

Chị Dậu

1/ Cháu, nhà cháu - ông

2/ Tôi - ông

3/ Mày - bà  Trịch thượng,

hống hách

 ngang hàng

 phản ứng quyết liệt

 trên hàng

 Hạ mình nhẫn nhục

 dưới hàng

(15)

- Nín đi con, đừng khóc. Cha về, bà đã mất, lòng cha buồn khổ lắm rồi.

- Ô hay! Thế ra ông cũng là cha tôi ư? Ông lại biết nói chứ không như cha tôi trước kia chỉ nín thin thít.

Chàng ngạc nhiên gạn hỏi. Đứa con nhỏ nói:

- Trước đây thường có một người đàn ông, đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ

Đản ngồi cũng ngồi, nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả

Cách gọi thông thường, trìu mến

 Ngạc nhiên, xa lạ

Bước đầu quen với đối tượng

(16)

- Học bài

- Hoàn tất các bài tập

- Soạn bài: Sự phát triển của từ vựng