Bài 56. Các tác dụng của ánh sáng A – HỌC THEO SGK
I - TÁC DỤNG NHIỆT CỦA ÁNH SÁNG 1- Tác dụng nhiệt của ánh sáng là gì?
C1. Ví dụ về một số hiện tượng chứng tỏ ánh sáng chiếu vào mọi vật sẽ làm cho các vật đó nóng lên: Phơi các vật ngoài nắng thì các vật đó sẽ nóng lên; khi để tay dưới bóng đèn tròn một lúc lâu ta thấy tay nóng lên.
C2. Một số ví dụ về ứng dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng: phơi khô các vật ngoài nắng, làm muối, ngồi sưởi nắng trong mùa đô, ...
Tác dụng nhiệt của ánh sáng: Ánh sáng chiếu vào các vật sẽ làm chúng nóng lên.
Khi đó năng lượng ánh sáng đã bị biến thành nhiệt năng.
2 - Nghiên cứu tác dụng nhiệt của ánh sáng trên vật màu trắng và vật màu đen a) + Mô tả thiết bị thí nghiệm:
Tấm kim loại có một mặt sơn trắng một mặt sơn đen, có một chỗ để đặt bầu của nhiệt kế vào đó.
Lần lượt chiếu sáng mặt trắng, rồi mặt đen của tấm kim loại bằng một bóng đèn điện, đặt cách mặt tấm kim loại 5 - 10cm. Theo dõi độ tăng nhiệt độ và ghi vào bảng 1.
+ Kết quả thí nghiệm
b) Kết luận
C3. + Độ tăng nhiệt độ của tấm kim loại có mặt sơn màu trắng thấp hơn độ tăng nhiệt độ của tấm kim loại có mặt sơn màu đen.
+ Vật màu đen hấp thụ năng lượng ánh sáng nhiều hơn vật màu trắng.
II - TÁC DỤNG SINH HỌC CỦA ÁNH SÁNG
+ Ánh sáng có thể gây ra một số biến đổi nhất định ở các sinh vật. Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng.
+ Trong tác dụng này, năng lượng ánh sáng đã biến thành dạng năng lượng cần thiết cho cơ thể sinh vật.
Đó là tác dụng sinh học của ánh sáng.
C4. Các cây cối thường ngả hoặc vươn ra chỗ có ánh sáng Mặt Trời để thực hiện quang hợp hiệu quả hơn.
C5. Cho trẻ nhỏ tắm nắng sẽ tốt cho sức khỏe. Vì ánh sáng Mặt Trời có tác dụng tăng cường khả năng tổng hợp vitamin D, ngăn ngừa bị còi xương.
III - TÁC DỤNG QUANG ĐIỆN CỦA ÁNH SÁNG 1 - Pin mặt trời
Pin mặt trời (pin quang điện) là một nguồn điện. Nó có thể phát điện khi có ánh sáng chiếu vào nó.
C6. Ví dụ về một vài dụng cụ chạy pin Mặt Trời:
+ Máy tính bỏ túi, đồ chơi trẻ em, các vệ tinh nhân tạo, tàu vũ trụ, máy bay...
+ Pin mặt trời là những tấm bán dẫn điện như Silic (Si), germani (Ge).., có thể rất nhỏ, cũng có thể có rất lớn. Khi được chiếu sáng pin có khả năng biến trực tiếp năng lượng ánh sáng thành điện năng qua việc làm giải phóng nhiều điện tử trong lòng chất bán dẫn và cung cấp năng lượng điện cho các thiết bị sử dụng điện bên ngoài.
C7. + Điều kiện để cho pin phát điện: phải chiếu ánh sáng vào pin.
+ Khi pin hoạt động, nó có nóng lên không? Nó không nóng lên hoặc chỉ nóng lên không đáng kể.
+ Có phải tác dụng nhiệt của ánh sáng làm cho pin hoạt động hay không?
Khi pin hoạt động thì nó không nóng lên hoặc chỉ nóng lên không đáng kể. Do đó, pin hoạt động được không phải do tác dụng nhiệt của ánh sáng
2 - Tác dụng quang điện của ánh sáng
+ Trong khoa học, người ta gọi pin mặt trời là pin quang điện.
+ Trong pin, có sự biến đổi trực tiếp năng lượng ánh sáng thành năng lượng điện.
+ Tác dụng của ánh sáng lên pin quang điện gọi là: tác dụng quang điện.
IV - VẬN DỤNG
C8. Ác-si-mét đã sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời.
C9. Bố mẹ khuyên con cái thỉnh thoảng phải ra ngoài nắng để cho cơ thể được cứng cáp, khỏe mạnh, đây là tác dụng sinh học của ánh sáng mặt trời.
C10. Về mùa đông nên mặc quần áo màu tối vì quần áo màu tối hấp thụ nhiều năng lượng của ánh sáng mặt trời và sưởi ấm cho cơ thể.
Về mùa hè nên mặc quần áo màu sáng, vì để nó hấp thụ ít năng lượng của ánh sáng mặt trời, giảm được sự nóng bức khi ta đi ngoài nắng.
B – GIẢI BÀI TẬP
I - BÀI TẬP TRONG SBT
Câu 56.1 trang 158 VBT Vật Lí 9:
Hướng dẫn giải:
Đáp án đúng là: C
Ta sử dụng tác dụng nhiệt của ánh sáng trong việc phơi thóc ngoài sân khi trời nắng to.
Câu 56.2 trang 158 VBT Vật Lí 9:
Hướng dẫn giải:
a - 3 b - 4 c - 2 d – 1 Câu 56.3 trang 158 VBT Vật Lí 9:
Hướng dẫn giải:
Các bình chứa xăng, dầu, các toa tàu chở dầu, ... phải sơn các màu sáng như màu nhũ bạc, màu trắng, màu vàng,... để cho nó ít hấp thụ năng lượng của ánh sáng mặt trời và để giảm sự nóng lên của chúng khi bị phơi ngoài nắng.
Câu 56.4 trang 158 VBT Vật Lí 9:
Hướng dẫn giải:
a) Ta đã sử dụng chủ yếu là tác dụng nhiệt của ánh sáng mặt trời khi phơi lạc ra nắng cho đỡ mốc.
b) Ta đã sử dụng tác dụng quang điện của tia hồng ngoại khi mở cho ti vi hoạt động bằng cái điều khiển từ xa.
c) Ta đã sử dụng sinh học của ánh sáng khi dùng tia tử ngoại để tiệt trùng trong các bệnh viện.
II - BÀI TẬP BỔ SUNG
Câu 56a trang 158 VBT Vật Lí 9: Ghép mỗi nội dung ở cột bên trái với một nội dung tương ứng ở cột bên phải để thành những câu đúng
a) Quang năng được chuyển hóa thành điện năng trong 1. tác dụng sinh học b) Quang năng chuyển hóa thành nhiệt năng trong 2. các tác dụng khác.
c) Quang năng được chuyển hóa thành năng lượng cần thiết cho sự sống trong
3. tác dụng nhiệt.
d) Tác dụng nhiệt của ánh sáng luôn đi kèm theo 4. tác dụng quang –điện Hướng dẫn giải:
a – 4 b – 3 c – 1 d – 2
Câu 56b trang 159 VBT Vật Lí 9: Trong xe tự hành chạy bằng năng lượng mặt trời chắc chắn phải có một máy nổ hay động cơ điện? Tại sao?
Hướng dẫn giải:
Vì xe hấp thụ năng lượng mặt trời chuyển thành điện năng để vận hành máy nổ hoặc động cơ điện khi đó xe mới chạy.
