Tiết 112. Câu trần thuật đơn

THCS Ninh Dương

Người thực hiện: Dương Thị Thu

Kiểm tra bài cũ:

- Vào đâu tre cũng sống, ở đâu tre cũng xanh tốt.

- Tre giữ làng, giữ n ớc, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.

- Bóng tre trùm lên âu yếm làng, bản, xóm, thôn.

Phõn biệt thành phần chớnh và thành phần phụ của cõu?Cho vớ dụ?

? Chỉ ra thành phần chính và thành phần phụ trong những câu sau:

CN VN

CN VN

TN CN

VN TN CN VN

Thứ 7 ngày 17 tháng 3 năm 2012

NGỮ VĂN 6

TIẾT 111 . CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

......

Tiết 111 : C âu trần thuật đơn

Tiết 111 : C âu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ? 1. Ví dụ:

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một câu rõ dài. Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng .

Hức! Thông ngách sang nhà ta?

Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi như cú mèo thế này, ta nào chịu được.

Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!

Tôi về, không một chút bận tâm.

( Tô Hoài )

(1)

(2)

(3) (4)

(5)

(6)

(7) (8)

(9)

TIẾT 111

: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

Câu Mục đích

1. Chưa nghe hết cõu, tụi đó hếch răng lờn, xỡ một hơi rừ dài.

2. Rồi với bộ điệu khinh khỉnh, tụi mắng:

3. Hức!

4.Thụng ngỏch sang nhà ta?

5. Dễ nghe nhỉ!

6. Chỳ mày hụi như cỳ mốo thế này, ta nào chịu được.

7. Thụi, im cỏi điệu hỏt mưa dầm sựi sụt ấy đi.

8. Đào tổ nụng thỡ cho chết!

9. Tụi về, khụng một chỳt bận tõm

Kể Kể, tả

Bộc lộ cảm xỳc Hỏi

Bộc lộ cảm xỳc Nờu ý kiến

Ra lệnh

Bộc lộ cảm xỳc Kể

I/Câu trần thuật đơn là gì?

1/ Ví dụ.

2/ Phân tích

- Dùng để kể, tả, nêu ý kiến:

Câu 1,2,6,9

 Câu trần thuật.

- Dùng để bộc lộ cảm xúc:

Câu 3,5,8 :

 Câu cảm thán.

- Dùng để hỏi: Câu 4 :  Câu nghi vấn.

- Dùng để ra lệnh: Câu 7  Câu cầu khiến.

TIẾT 111

: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

Chưa nghe hết câu, tôi đã hếch răng lên, xì một câu rõ dài.(1) Rồi, với điệu bộ khinh khỉnh, tôi mắng.(2) Hức!(3) Thông ngách sang nhà ta?(4) Dễ nghe nhỉ!(5)Chú mày hôi như cú

mèo thế này, ta nào chịu được.

(6) Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.(7) Đào tổ nông thì cho chết!(8)

Tôi về, không một chút bận tâm.(9)

( Tô Hoài

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ? 1. Ví dụ:

2. Phõn tớch

- Tôi đã hếch răng lên, xì một hơi rõ dài .

-

, tôi mắng .

- Chú mày hôi nh cú mèo thế này, ta nào chịu đ ợc.

- Tôi về, không một chút bận tâm .

CN VN

VN CN

CN VN CN

VN

CN VN

* Câu 1, 2 , 9 do một cụm C -V tạo thành.

* Câu 6 do 2 cụm C - V sóng đôi tạo thành.

 Kể, tả, nêu ý kiến . -> Câu trần thuật đơn

-> Câu trần thuật ghép.

(1)

(2)

(6)

(9)

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ?

1. Ví dụ:

2. Phõn tớch

- Tôi đã hếch răng lên xì một hơi rõ dài .

- Tôi mắng .

-

Chú mày hôi nh cú mèo thế này, ta nào chịu đ ợc .

- Tôi về, không một chút bận tâm .

CN VN CN VN

CN VN CN

VN

CN VN

* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V tạo thành.  Câu trần thuật đơn

* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.

 Câu trần thuật ghép 3. Nhận xột.

- Cấu tạo: do một cụm C- V tạo thành

.

- Tỏc dụng

:

=> Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ?

1. Ví dụ:

2. Phõn tớch

- Tôi đã hếch răng lên/ xì một hơi rõ dài .

CN VN

* Câu 1, 2, 9 do một cụm C - V tạo thành.  Câu trần thuật đơn

* Câu 6 do 2 cụm C -V sóng đôi tạo thành.

 Câu trần thuật ghép 3. Nhận xột

- Cấu tạo: do một cụm C -V tạo thành.

- T/d: Dùng để giới thiệu, tả

hoặc kể về một sự việc, sự vật hay để nêu một ý kiến.

* L u ý:

- Quyển sách này bìa rất đẹp.

CN VN

CN v^N

(1)

(2)

- Mùa đông qua, mùa xuân tới.

CN v^{N CN} vN

* Ghi nhớ sgk/101

* Ghi nhớ sgk/101

Tìm câu trần thuật đơn trong đoạn trích sau:

“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con. Năm mươi xuống biển, năm mươi lên non.”

Trong các câu sau, câu nào không phải là câu trần thuật đơn ? Vì sao ?

1. Tre vẫn mang khúc nhạc tâm tình.

2. Trăng đẹp quá !

3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.

BÀI TẬP NHANH

Tiết 111: CÂU TRẦN THUẬT ĐƠN

“Xưa, mẹ Âu Cơ sinh được trăm con.

2. Trăng đẹp quá !

3. Gió đưa tiếng sáo, gió nâng cánh diều.

Câu trần thuật đơn

Do một cụm c-v tạo thành.

Dựng để giới thiệu,tả hoặc

kể về một sự việc, sự vật

hay để nờu một ý kiến.

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ?

II. Luyện tập. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô

mang lấy dấu hiệu của sự sống con ng ời thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh m ợt, n ớc biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày

động bão, thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )

(Nguyễn Tuân )

Bài tập 1

Tìm câu trần thuật

đơn trong đoạn trích d ới đây. Cho biết những câu trần thuật đơn ấy dùng làm gì ?

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ?

II. Luyện tập. Ngày thứ năm trên đảo Cô Tô là một ngày trong trẻo, sáng sủa. (1) Từ khi có vịnh Bắc Bộ và từ khi quần đảo Cô Tô

mang lấy dấu hiệu của sự sống con ng ời thì, sau mỗi lần dông bão, bao giờ bầu trời Cô Tô cũng trong sáng nh vậy. (2) Cây trên núi đảo lại thêm xanh m ợt, n ớc biển lại lam biếc đậm đà hơn hết cả mọi khi, và cát lại vàng giòn hơn nữa. (3)Và nếu cá có vắng tăm biệt tích trong ngày

động bão, thì nay l ới càng thêm nặng mẻ cá giã đôi. (4 )

(Nguyễn Tuân)

Bài tập 1

- Câu 1 là câu trần thuật đơn dùng để tả

và giới thiệu.

- Câu 2 là câu trần thuật đơn dùng để nêu ý kiến, nhận xét.

- Câu 3, 4: là câu trần thuật ghép.

TiÕt 111 . Câu trần thuật đơn

TiÕt 111 . Câu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ? II. Luyện tập.

Dưới đây là một số câu mở đầu các truyện em đã học. Chúng thuộc loại câu nào và tác dụng gì ?

Bài tập 2

a. Ngày xưa ở miền đất Lạc Việt, cứ như bây giờ là Bắc Bộ nước ta, có một vị thần thuộc nòi rồng, con trai thần Long Nữ tên là Lạc Long Quân.

( Con Rồng cháu tiên )

b. Có một con ếch sống lâu ngày trong một giếng nọ.

( Ếch ngồi đáy giếng )

c. Bà đỡ Trần là người huyện Đông Triều.

( Con hổ có nghĩa )

 Đều là câu trần thuật đơn dùng để giới thiệu nhân vật.

CN VN

TN PC

PC

CN VN

CN VN

Bµi tËp 3:

Cách giới thiệu nhân vật chính trong những truyện sau có gì khác với cách giới thiệu nêu trong bài tập 2.

Nhãm 1 C©u a

Nhãm 2 C©u b

Nhãm 3 C©u c

Thời gian: 3 phút

TIẾT 111 : Câu trần thuật đơn

Bài 3(102)

a ) Tục truyền , đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão

chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức. Hai ông bà ao ước có một đứa con. Một hôm bà ra đồng trông thấy một vết chân rất to, liền đặt bàn chân mình lên ướm thử để xem thua kém bao nhiêu. Không ngờ về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh một cậu bé mặt mũi rất khôi ngô .

( Thánh Gióng )

b) Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương , người đẹp như hoa, tính nết hiền dịu. Vua cha yêu thương nàng hết mực, muốn kén cho con một người chồng thật xứng đáng.

Một hôm, có hai chàng trai đến cầu hôn .

( Sơn Tinh , Thủy Tinh )

c ) Ngày xưa, có ông vua nọ sai một viên quan đi dò la khắp nước tìm người tài giỏi.

Viên quan ấy đã đi nhiều nơi, đến đâu quan cũng ra những câu đố oái oăm để hỏi mọi người. Đã mất nhiều công tìm kiếm nhưng viên quan vẫn chưa thấy có người nào thật lỗi lạc.

Một hôm, viên quan đi qua cánh đồng làng kia, chợt thấy bên vệ đường có hai cha con người nọ đang làm ruộng.

( Em bé thông minh )

Trả lời :

*Giống nhau: Cả hai bài tập đều giới thiệu nhân vật.

Bài tập 2 Bài tập 3

Giới thiệu ngay nhân vật

chính : Lạc Long Quân, Con ếch , Bà đỡ Trần...

Giới thiệu nhõn vật phụ trước.

Từ những việc làm, quan hệ của nhõn vật phụ rồi mới giới thiệu nhõn vật chớnh.

*Khác nhau:

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

Tiết 111 . Cõu trần thuật đơn

I. Câu trần thuật đơn là gì ? II. Luyện tập.

Bài tập 5

Chính tả ( nhớ - viết ): “ L ợm” ( từ “Ngày Huế đổ máu” đến “Nhảy trên đ ờng vàng … ”)

Yêu cầu:

- Viết đúng chính tả.

- Chú ý viết đúng các từ mở đầu bằng phụ âm tr, ch, s, l , nh : chú, cháu, loắt choắt, chân , ca lô, lệch, sáo…

Ngày Huế đổ máu Chú Hà Nội về Tình cờ chú cháu Gặp nhau Hàng Bè

Chú bé loắt choắt Ca lô đội lệch Cái xắc xinh xinh Mồm huýt sáo vang Cái chân thoăn thoắt Nh con chim chích

Cái đầu nghênh nghênh Nhảy trên đ ờng vàng ...

Bài tập 5: Chính tả nhớ viết :

Chép lại ba khổ thơ đầu của bài thơ “ L ợm ”(Tố Hữu )

Bài tập bổ trợ

Viết một đoạn văn ngắn (5 đến 7 câu) miêu tả cảnh trong đó có sử dụng câu trần thuật đơn.

“Mùa xuân đã đến. Khắp không gian tràn ngập mùi

hương của các loài hoa. Từng đàn chim én bay lượn trên bầu trời

xanh. Chúng cất tiếng hót véo von như đón chào mùa xuân. Cây

bàng đang nhú những chồi non xanh biếc. Mấy chú chim sâu

nhảy nhót trên luống rau cải đang trổ bông vàng hoe. Xuân đến

khiến mọi vật đều hân hoan chào đón.”

Đoạn văn:

“Mặt trời đã lên cao. Những tia nắng cũng rực rỡ hơn.Trên trời, từng đám mây nhè nhẹ trôi bồng bềnh, mềm mại như bông. Đường phố ngày càng tấp nập. Xe cộ đi lại như mắc cửi. Tiếng nói, tiếng cười vang lên rộn rã. Một ngày mới bắt đầu.”

( Đoạn văn miêu tả buổi sáng , Hoàng Liên 6T2)

Tiết 111 . Câu trần thuật đơn

Tiết 111 . Câu trần thuật đơn

Hướng dẫn về nhà

- Học bài.

- Hoàn thành bài tập còn lại.

-Tìm một số câu trần thuật đơn có tác dụng giới thiệu, kể, miêu tả trong bài “ Cây tre Việt Nam”.

- Chuẩn bị bài: Tập làm thơ năm chữ