Bài 40: Dung dịch Học theo Sách giáo khoa
I. Dung môi – chất tan – dung dịch
Thí nghiệm 1: Hòa tan đường vào nước, đường tan trong nước thành nước đường.
Đường là chất tan, nước là dung môi, nước đường là dung dịch.
Thí nghiệm 2: Cho dầu (mỡ) vào xăng (dầu hỏa) và vào nước.
Nhận xét: Xăng hòa tan được dầu ăn, tạo thành dung dịch.
Nước không hòa tan được dầu ăn.
Vậy xăng là dung môi của dầu ăn, nước không là dung môi của dầu ăn.
Kết luận:
- Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch.
- Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.
- Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi và chất tan.
II. Dung dịch chưa bão hòa. Dung dịch bão hòa Nhận xét thí nghiệm:
Ở giai đoạn đầu ta được dung dịch đường, dung dịch này vẫn có thể hòa tan thêm đường. Ta có dung dịch chưa bão hòa. Ở giai đoạn sau ta được một dung dịch đường không thể hòa tan thêm đường. Ta có dung dịch đường bão hòa.
Kết luận:
Ở một nhiệt độ xác định:
- Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.
- Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.
III. Làm thế nào để quá trình hòa tan chất rắn trong nước xảy ra nhanh hơn?
- Khuấy dung dịch.
- Đun nóng dung dịch.
- Nghiền nhỏ chất rắn.
Bài tập
Bài 1 trang 152 VBT Hóa học 8: Thế nào là dung dịch, dung dịch chưa bão hòa, dung dịch bão hòa? Hãy dẫn ra những thí dụ để minh họa.
Lời giải
Dung dịch là hỗn hợp đồng chất của dung môi và chất tan.
Thí dụ: Cho 1 thìa nhỏ đường vào cốc nước và khuấy đều thành dung dịch đồng nhất.
Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.
Thí dụ: Cho 1 thìa nhỏ đường vào cốc nước và khuấy đều thành dung dịch đồng nhất.
(Dung dịch này vẫn có thể hoàn tan thêm được đường)
Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.
Thí dụ: Cho đường vào cốc nước, khuấy đều đến khi đường không tan được nữa.
Bài 2 trang 152 VBT Hóa học 8: Em hãy mô tả những thí nghiệm chứng minh rằng muốn hòa tan nhanh một chất rắn trong nước ta có thể chọn những biện pháp:
nghiền nhỏ chất rắn, đun nóng, khuấy dung dịch.
Lời giải
Thí nghiệm chứng minh chất rắn tan nhanh trong nước khi:
- Nghiền nhỏ: cho một ít muối ăn (sử dụng muối đã nghiền nhỏ) vào dung dịch nước, ta sẽ thấy muối được nghiền nhỏ sẽ tan nhanh hơn so với loại chưa được nghiền.
- Đun nóng: cho một thìa nhỏ đường vào cốc nước nóng, đường sẽ tan mạnh hơn so với cho vào cốc nước lạnh vì ở nhiệt độ càng cao, phân tử nước chuyển động càng mạnh làm tăng số lần va chạm giữa các phân tử nước với bề mặt chất rắn.
- Khuấy dung dịch: Cũng với thí nghiệm trên nhưng khi cho chất tan vào dung dịch, ta khuấy dung dịch lên thì tốc độ hòa tan cũng sẽ tăng lên.
Bài 3 trang 152 VBT Hóa học 8: Em hãy mô tả cách tiến hành những thí nghệm sau:
a) Chuyển đổi từ một dung dịch NaCl bão hòa thành một dung dịch chưa bão hòa (ở nhiệt độ phòng).
b) Chuyển đổi từ một dung dịch NaCl chưa bão hòa thành một dung dịch bão hòa (ở nhiệt độ phòng).
Lời giải
a) Thí nghiệm chuyển đổi từ một dung dịch NaCl bão hòa thành một dung dịch chưa bão hòa: cho thêm vào ống nghiệm một lượng nước, khuấy đều → có được dung dịch NaCl chưa bão hòa.
b) Thí nghiệm chuyển đổi từ một dung dịch NaCl chưa bão hòa thành một dung dịch bão hòa: thêm NaCl vào dung dịch NaCl chưa bão hòa khuấy kĩ tới khi dung dịch không hòa tan thêm được NaCl. Lọc qua giấy lọc. Nước lọc là dung dịch NaCl bão hòa ở nhiệt độ phòng.
Bài 4 trang 152 VBT Hóa học 8: Cho biết ở nhiệt độ phòng thí nghiệm (khoảng 20oC), 10 gam nước có thể hòa tan tối đa 20 gam đường; 3,6 gam muối ăn.
a) Em hãy dẫn ra những thí dụ về khối lượng của đường, muối ăn để tạo ra những dung dịch chưa bão hòa với 10 gam nước.
b) Em có nhận xét gì nếu người ta khuấy 25 gam đường vào 10 gam nước; 3,5 gam muối ăn vào 10 gam nước (nhiệt độ phòng thí nghiệm)?
Lời giải
a) Để tạo ra dung dịch chưa bão hòa với 10g nước:
Khối lượng của đường: dưới 20g ; Khối lượng của muối ăn: dưới 3,6g
b) Khuấy 25g đường vào 10g nước thu được dung dịch: bão hòa. Đường không tan hết và còn lại 5g.
Khuấy 3,5g muối ăn vào 10g nước thì thu được dung dịch: chưa bão hòa, vì dung dịch có thể hòa tan thêm 1g muối nữa.
Bài 5 trang 153 VBT Hóa học 8: Trộn 1 ml rượu etylic (cồn) với 10 ml nước cất. Câu nào sau đây diễn đạt đúng:
A. Chất tan là rượu etylic, dung môi là nước.
B. Chất tan là nước, dung môi là rượu etylic.
C. Nước hoặc rượu etylic có thể là chất tan hoặc là dung môi.
D. Cả hai chất nước và rượu etylic vừa là chất tan, vừa là dung môi.
Lời giải Chọn A
Vì rượu etylic tan vô hạn trong nước hoặc có thể nói nước tan vô hạn trong rượu etylic. Ta có, thể tích rượu etylic (1 ml) ít hơn thể tích nước (10 ml) nên câu A diễn đạt đúng.
Bài 6 trang 153 VBT Hóa học 8: Hãy chọn câu trả lời đúng:
Dung dịch là hỗn hợp:
A. Của chất rắn trong chất lỏng.
B. Của chất khí trong chất lỏng.
C. Đồng nhất của chất rắn và dung môi D. Đồng nhất của dung môi và chất tan.
Lời giải
Chọn đáp án D
Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất của dung môi và chất tan.
Bài tập tham khảo Hãy chọn đáp án đúng:
Bài 40-1 trang 153 VBT Hóa học 8: Đem hòa tan một chất lỏng vào một chất lỏng khác thì chất lỏng đóng vai trò dung môi sẽ:
A. Có thể tích nhiều hơn; B. Có thể tích ít hơn;
C. Nặng hơn; D. Nhẹ hơn.
Lời giải
Chọn đáp án A
Đem hòa tan một chất lỏng vào một chất lỏng khác thì chất lỏng đóng vai trò dung môi sẽ có thể tích lớn hơn.
Bài 40-2 trang 153 VBT Hóa học 8: Chọn ý đúng:
A. Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác, chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.
B. Dung môi là chất được hòa tan, chất tan là chất hòa tan.
C. Cả dung môi và chất tan đều là chất hòa tan.
D. Cả dung môi và chất tan đều là chất được hòa tan.
Lời giải
Chọn đáp án A
- Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch.
- Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.
