Bài 17: Vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ Câu hỏi giữa bài (các câu hỏi trong bài học)
Câu hỏi trang 61 sgk Địa lí lớp 9: Quan sát hình 17.1, hãy xác định và nêu ý nghĩa vị trí địa lí của vùng.
Lời giải:
- Vị trí địa lí của vùng Trung du và miền núi Bắc Bộ + Phía Bắc giáp Trung Quốc.
+ Phía Nam giáp vùng Bắc Trung Bộ.
+ Phía Tây giáp Lào.
+ Phía Đông giáp Vịnh Bắc Bộ, Đồng bằng sông Hồng.
- Ý nghĩa vị trí địa lí
+ Phía Bắc giáp Trung Quốc thuận lợi trao đổi hàng hóa qua các cửa khẩu quốc tế (Mong Cái, Hữu Nghị…) với các nước Đông Á.
+ Phía Tây giáp Thượng Lào, vùng có tiềm năng lâm nghiệp rất lớn.
+ Phía Đông giáp Đồng bằng sông Hồng, vùng trọng điểm lương thực và nguồn lao động lớn nhất cả nước, nhiều trung tâm công nghiệp, dịch vụ hàng đầu cả nước.
+ Vùng biển thuộc Quảng Ninh có tiềm năng du lịch, hải sản và giao thông biển thuận lợi cho giao lưu với các vùng, quốc gia trên thế giới.
Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh - Top 25 điểm du lịch đẹp nhất thế giới năm 2020
Câu hỏi trang 62 sgk Địa lí lớp 9: Dựa vào hình 17.1, xác định vị trí các mỏ: than, sắt, thiếc, apatit và các dòng sông có tiềm năng phát triển thủy điện: sông Đà, sông Lô, sông Gâm, sông Chảy.
Lời giải:
* Các mỏ khoáng sản
- Than: Quảng Ninh, Lạng Sơn, Thái Nguyên.
- Sắt: Lào Cai, Yên Bái, Thái Nguyên, Hà Giang.
- Thiếc: Cao Bằng, Tuyên Quang.
- Apatit: Lào Cai.
* Các dòng sông
- Sông Đà: từ thượng nguồn vùng núi cao Tây Bắc chảy qua Sơn La xuống Hòa Bình.
- Sông Lô, sông Chảy, sông Gâm là các nhánh sông thuộc vùng thượng nguồn của hệ thống sông Hồng (chảy qua lãnh thổ các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang vùng Đông Bắc).
Thủy điện Sơn La - Nhà máy thủy điện có công suất lớn nhất Đông Nam Á Câu hỏi trang 63 sgk Địa lí lớp 9: Căn cứ vào bảng 17.1, hãy nêu sự khác biệt về điều kiện tự nhiên và thế mạnh kinh tế giữa hai tiểu vùng Đông Bắc và Tây Bắc.
Lời giải:
* Về điều kiện tự nhiên
- Tây Bắc: Núi cao, địa hình chia cắt, khí hậu nhiệt đới ẩm có mùa đông ít lạnh hơn.
- Đông Bắc: Núi trung bình và núi thấp, hình cánh cung. Khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh.
Đỉnh núi Fansipan, Lào Cai - Nóc nhà của Đông Dương
* Về thế mạnh kinh tế - Tây Bắc
+ Phát triển thuỷ điện (Hoà Bình, Sơn La trên sông Đà).
+ Trồng rừng, cây công nghiệp lâu năm, chăn nuôi gia súc lớn.
- Đông Bắc
+ Khai thác khoáng sản (than, sắt, chì, thiếc, đá xây dựng…), phát triển nhiệt điện.
+ Trồng rừng, cây công nghiệp, dược liệu, rau quả ôn đới và cận nhiệt.
+ Du lịch sinh thái (Sa Pa, hồ Ba Bể...), các ngành kinh tế biển…
Hồ Ba Bể, Bắc Kạn - Một trong những hồ nước ngọt lớn nhất trên thế giới
Câu hỏi trang 64 sgk Địa lí lớp 9: Dựa vào số liệu trong bảng 17.2, hãy nhận xét sự chênh lệch về dân cư, xã hội của hai tiểu vùng Đông Bắc và Tây Bắc.
Lời giải:
* Dân cư
- Đông Bắc tập trung dân cư đông đúc hơn Tây Bắc, mật độ dân số gấp hơn 2 lần Tây Bắc (năm 1999 mật độ dân số Đông Bắc - 163 người/km2; Tây Bắc - 63 người/km2).
- Tỉ lệ gia tăng tự nhiên của Tây Bắc cao so với trung bình cả nước (2,2% > 1,4%) và lớn hơn Đông Bắc (2,2% >1,3%).
- Tỉ lệ dân thành thị cũng lớn hơn (17,3% > 12,9%).
Tây Bắc là nơi cư trú chủ yếu của một số dân tộc thiểu số ở nước ta
* Xã hội
- Tỉ lệ hộ nghèo cả hai vùng đều còn cao hơn so với cả nước (17,1%).
- Thu nhập bình quân đầu người/tháng vẫn còn rất thấp (210.000 đồng/tháng).
- Đông Bắc có tỉ lệ người lớn biết chữ và tuổi thọ trung bình cao hơn Tây Bắc.
=> Đông Bắc có đời sống dân cư - xã hội phát triển hơn so với Tây Bắc.
Bài tập cuối bài
Bài 1 trang 65 sgk Địa lí lớp 9: Hãy nêu những thế mạnh về tài nguyên thiên nhiên của Trung du và miền núi Bắc Bộ.
Lời giải:
- Tài nguyên khoáng sản: khoáng sản đa dạng và giàu có nhất cả nước (than, sắt, đồng, thiếc, apatit, kẽm…), đặc biệt là than đá (Quảng Ninh) => Phát triển công nghiệp khai thác khoáng sản.
- Tài nguyên khí hậu: khí hậu nhiệt đới ẩm có mùa đông lạnh, phân hóa đa dạng
=> Thuận lợi để phát triển các vùng chuyên canh cây công nghiệp lâu năm, cây dược liệu, cây ăn quả ôn đới và cận nhiệt; trồng rừng, chăn nuôi gia súc lớn.
Chăn nuôi bò sữa ở cao nguyên Mộc Châu, Sơn La
- Tài nguyên rừng: khá giàu có, tỉ lệ che phủ rừng cao nhất cả nước, trong rừng còn nhiều lâm sản quý và các loài chim thú => Phát triển công nghiệp khai thác và chế biến lâm sản.
- Địa hình, đất: vùng có địa hình đồi bát úp xen kẽ những cánh đồng giữa núi bằng phẳng, đất feralit màu mỡ => Thuận lợi cho việc phát triển các vùng chuyên canh cây công nghiệp (cây chè,...), xây dựng các khu công nghiệp và đô thị.
- Tài nguyên nước: nhiều hệ thống sông lớn, tiềm năng thủy điện lớn; Các nguồn nước nóng, nước khoáng… => Phát triển thủy điện, nông nghiệp và du lịch sinh thái.
- Tài nguyên sinh vật: vùng biển giàu tôm, cá và hải sản khác => Thuận lợi phát triển đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản.
Điểm du lịch sinh thái suối khoáng nóng Trạm Tấu, Yên Bái
Bài 2 trang 65 sgk Địa lí lớp 9: Tại sao trung du Bắc Bộ là địa bàn đông dân và phát triển kinh tế - xã hội cao hơn ở miền núi Bắc Bộ?
Lời giải:
Trung du Bắc Bộ là địa bàn đông dân và phát triển kinh tế - xã hội cao hơn miền núi Bắc Bộ do
- Trung du có nhiều điều kiện thuận lợi
+ Nằm liền kề với vùng kinh tế Đồng bằng sông Hồng tạo nhiều cơ hội giao lưu trao đổi hàng hóa, tiếp thu nhiều công nghệ thành tựu mới.
+ Địa hình thấp, bằng phẳng nên giao thông đi lại dễ dàng, nhiều cơ sở công nghiệp và đô thị đang được hình thành, tập trung đông dân.
+ Nguồn nước cho sản xuất, sinh hoạt ở vùng trung du đảm bảo, ít xảy ra các thiên tai tự nhiên (lũ quét, trượt lở đất đá...) và có lịch sử khai thác sớm hơn…
- Miền núi Bắc Bộ có nhiều khó khăn cho sản xuất và đời sống:
+ Địa hình núi cao hiểm trở, giao thông đi lại khó khăn.
+ Thời tiết diễn biến thất thường, nhiều thiên tai (mưa đá, lũ ống, lũ quét…).
Đồi chè Long Cốc, Phú Thọ - Vùng đồi trung du chuyển tiếp
Bài 3 trang 65 sgk Địa lí lớp 9: Vì sao việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống các dân tộc phải đi đôi với bảo vệ môi trường tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên?
Lời giải:
- Các thế mạnh kinh tế của Trung du và miền núi Bắc Bộ chủ yếu là các hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên, phát triển nông nghiệp (khai thác khoáng sản, thủy năng, lâm sản, trồng cây công nghiệp, chăn nuôi, du lịch sinh thái…) tác động trực tiếp đến điều kiện tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.
- Trung du và miền núi Bắc Bộ là vùng có địa hình đồi núi, khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa => Khai thác không chú trọng bảo vệ tài nguyên thiên nhiên sẽ làm tài nguyên cạn kiệt, môi trường suy thoái, hạn chế phát triển kinh tế và đời sống các dân tộc.
- Trong thực tế, việc khai thác nhiều loại tài nguyên không hợp lí trước đây (đất trồng, rừng, nguồn nước, khoáng sản…) đã làm cho các tài nguyên trên bị suy giảm, các tai biến thiên nhiên (lũ quét, trượt lở đất đá, khô hạn…) gia tăng, gây nhiều thiệt hại về kinh tế và đời sống dân cư.
=> Việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống các dân tộc phải đi đôi với bảo vệ môi trường tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.
Sạt lở đất, lũ quét xảy ra ngày càng nhiều ở các tỉnh vùng núi Tây Bắc
