BÀI 22. XÃ HỘI VIỆT NAM TRONG CUỘC KHAI THÁC THUỘC ĐỊA LẦN THỨ NHẤT CỦA THỰC DÂN PHÁP
1. NHỮNG CHUYỂN BIẾN VỀ KINH TẾ
- 1897, Pháp hoàn thiện bộ máy thống trị và tiến hành cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất.
a. Mục đích:
- Vơ vét, bóc lột sức người, sức của .
- Biến Việt Nam thành thị trường riêng và làm giàu cho chính quốc b. Nội dung khai thác:
- Nông nghiệp: đẩy mạnh chiếm đoạt ruộng đất, lập đồn điền( trồng lúa, cà phê, cao su…)
- Công nghiệp: đẩy mạnh khai thác mỏ (than đá, thiếc, kẽm…). Một số cơ sở công nghiệp dịch vụ, chế biến ra đời: điện nước, bưu điện…
- Giao thông vận tải: Pháp chú ý xây dựng hệ thống giao thông (đường bộ, sắt, thủy…) vừa phục vụ công cuộc khai thác lâu dài, vừa phục vụ mục đích quân sự.
- Thương nghiệp: Pháp độc chiếm thị trường, nguyên vật liệu, thu thuế…
c. Tác động: Nền kinh tế nước ta đã có những chuyển biến
- Tích cực: Du nhập phương thức sản xuất TBCN vào nước ta.
- Tiêu cực:
+ Tài nguyên thiên nhiên bị vơ vét cạn kiệt,Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ hàng hoá cho Pháp…
+ Vẫn duy trì phương thức bóc lột phong kiến trong mọi lĩnh vực…
2. Những chuyển biến về xã hội
Xã hội Việt Nam biến đổi sâu sắc: Giai cấp cũ bị phân hóa, và xuất hiện giai cấp, tầng lớp mới ra đời.
- Giai cấp cũ:
Địa chủ phong kiến
Đại địa chủ: Rất giàu có, câu kết làm tay sai cho Pháp
Trung, tiểu địa chủ: ít nhiều có tinh thần chống Pháp
Nông dân: Số lượng đông đảo, bị đế quốc phong kiến bóc lột, đời sống vô cùng khổ cực, một số bị trở thành công nhân.
- Giai cấp mới:
Công nhân: vừa ra đời, còn non trẻ, số lượng ít, , họ làm việc trong các hầm mỏ, đồn điền, các xí nghiệp …. Mục tiêu đấu tranh của công nhân chủ yếu là kinh tế, ngoài ra còn hưởng ứng các phong trào chống Pháp do các tầng lớp khác lãnh đạo
Tầng lớp tư sản: là những người làm trung gian, đại lý, chủ thầu, chủ xưởng, số sĩ phu yêu nước chịu ảnh hưởng tư tưởng tư sản …
Tầng lớp tiểu tư sản: là những tiểu chủ, tiểu thương, viên chức, học sinh, sinh viên…
=> Cuộc khai thác thuộc địa của Pháp đã làm nảy sinh những lực lượng xã hội mới như công nhân, tư sản và tiểu tư sản, đã tạo ra những điều kiện bên trong cho một cuộc vận động giải phóng dân tộc theo xu hướng mới.
