CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
(Hướng dẫn tự học) GV: Trần Thị Hồng Lai
Ngày dạy: 21-4-2020
Tiếng việt:
1. Ví dụ:
a. Mọi người yêu mến em.
b. Em được mọi người yêu mến.
CN VN
CN VN
Chủ ngữ chỉ người thực hiện một hoạt động hướng vào người khác (CN chỉ chủ thể của hoạt động)
Chủ ngữ chỉ người được hoạt động của người khác hướng vào (CN chỉ đối tượng của hoạt động)
Câu chủ động
Câu bị động
I. CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG
2. Ghi nhớ:
-
Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ thể của hoạt động).
- Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được
hoạt động của người, vật khác hướng vào (chỉ đối
tượng của hoạt động).
XEM HÌNH ĐẶT CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG
1. Ông lão thả con cá xuống biển
.2.Con cá được ông lão thả xuống biển.
1
2
1.Con người chặt phá rừng bừa bãi.
2.Rừng bị con người chặt phá bừa bãi.
XEM HÌNH ĐẶT CÂU CHỦ ĐỘNG VÀ CÂU BỊ ĐỘNG
3
4
1.Người ta nhốt con chim trong lồng.
2.Con chim bị người ta nhốt trong lồng.
1.Hai anh em chia đồ chơi.
2.Đồ chơi được hai anh em chia.
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được
hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.”
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm“hóa vàng”.
II. CÁCH CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG SANG CÂU BỊ ĐỘNG
1. Ví dụ:
Hai câu sau có gì giống
nhau và khác nhau?
Ví dụ 1: SGK / 64
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được hạ xuống từ hôm “hoá vàng”.
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm “hoá vàng”.
- Giống nhau
ND: cùng miêu tả một sự việc.
Hai câu đều là câu bị động.
Không có chủ thể của hoạt động được nói tới
.
- Khác nhau : Về hình thức : câu a có dùng từ "được", câu b không dùng từ "được".
Câu sau đây có thể xem là cùng một nội dung miêu tả với câu ( a ) và câu ( b ) không?
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được
hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.”
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm“hóa vàng”.
Người ta đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải xuống từ hôm “ hóa vàng”
a. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã được ĐTHĐ
hạ xuống từ hôm “ hóa vàng.”
b. Cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ ông vải đã hạ xuống từ hôm “hóa vàng”.
Người ta CTHĐ
ông vải xuống từ hôm “ hóa vàng”.
đã hạ cánh màn điều treo ở đầu bàn thờ HĐ ĐTHĐ
Câu chủ động.
ĐTHĐ
Câu bị động.
HĐ
HĐ
Câu bị động.
Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc cụm từ).
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ chủ thể hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu.
Những câu sau đây có phải là câu bị động không? Vì sao?
a. Bạn em được giải Nhất trong kì thi học sinh giỏi.
b. Tay em bị đau.
Hai câu a và b tuy có dùng bị/được nhưng không phải là câu bị động vì chỉ có thể nói câu bị động trong đối lập với câu chủ động tương ứng.
* Lưu ý: Không phải câu nào có các từ bị, được
cũng là câu bị động
2. Ghi nhớ:
Có hai cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động:
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ ( hoặc cụm từ).
- Chuyển từ ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ hoặc biến từ ( cụm từ ) chỉ chủ thể hoạt động thành một bộ phận không bắt buộc trong câu.
* Lưu ý: Không phải câu nào có các từ bị, được cũng là câu bị động
III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1/ 65: Chuyển đổi câu chủ động thành hai câu bị động theo hai kiểu khác nhau.
NHÓM 1
a. Một nhà sư vô danh đã xây dựng ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII.
NHÓM 2
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim.
NHÓM 3
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào.
NHÓM 4
d. Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân
a. Một nhà sư vô danh đã xây ngôi chùa ấy từ thế kỉ XIII.
Ngôi chùa ấy được xây từ thế kỉ XIII.
Ngôi chùa ấy xây từ thế
kỉ XIII.
b. Người ta làm tất cả cánh cửa chùa bằng gỗ lim.
Tất cả cánh của chùa được làm bằng gỗ lim.
Tất cả cánh của
chùa làm bằng gỗ
lim.
c. Chàng kị sĩ buộc con ngựa bạch bên gốc đào
Con ngựa bạch
được buộc bên gốc đào
Con ngựa bạch
buộc bên gốc
đào
d.Người ta dựng một lá cờ đại ở giữa sân
Một lá cờ đại được
dựng ở giữa sân Một lá cờ đại dựng ở
giữa sân
? Chuyển đổi mỗi câu chủ động sau thành hai câu bị động - một câu dùng từ được, một câu dùng từ bị. Cho biết sắc thái nghĩa của câu dùng từ được với câu dïng từ bị có gì khác nhau.
a. Thầy giáo phê bình em.
b. Người ta đã phá ngôi nhà ấy đi.
Em được thầy giáo phê bình.
Em bị thầy giáo phê bình.
Ngôi nhà ấy được người ta phá đi.
Ngôi nhà ấy bị người ta phá đi.
* Nhận xét:
- Câu bị động dùng từ được: Có hàm ý đánh giá tích cực về sự việc được nói đến trong câu
- Câu bị động dùng từ bị: Có hàm ý đánh
giá tiêu cực
CHUYỂN ĐỔI CÂU CHỦ ĐỘNG THÀNH CÂU BỊ ĐỘNG
Khái Niệm
Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người , vật thực hiện
một hoạt động
hướng người , vật khác
Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động, của người, vật khác hướng vào
Mục đích
Nhằm liên kết các câu trong đoạn thành
một mạch văn thống nhất.
.
Cách chuyển đổi
Chuyển từ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị hay được vào sau từ
(cụm từ) ấy.
Chuyển từ( hoặc cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt
động lên đầu câu, đồng thời lược bỏ
hoặc biến từ( cụm từ)
chỉ chủ thể của hoạt động
thành một bộ phận không bắt
buộc trong câu
