CHỦ ĐỀ TÍCH HỢP NGỮ VĂN 7: VĂN BẢN NHẬT DỤNG VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN BẢN
PHẦN I: XÂY DỰNG CHỦ ĐỀ . A. CƠ SỞ LỰA CHỌN CHỦ ĐỀ .
- Căn cứ vào “Công văn 3280/BGD ĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện điều chỉnh nội dung dạy học cấp THCS, THPT, ngày 27 tháng 8 năm 2020 để xây dựng chủ đề tích hợp văn bản - làm văn trong học kì I.
- Chủ đề góp phần giúp học sinh học thấy được mối quan hệ giữa học văn bản và làm văn trong nhà trường.
-Tích hợp kiến thức đọc hiểu văn bản và kĩ năng thực hành nghe- nói- viết trong mỗi bài học tạo hứng thú học tập cho học sinh. Các em có cái nhìn hoàn chỉnh và thấy được mối liên hệ giữa các môn học. Từ đó có ý thức tìm tòi, học hỏi và vận dụng kiến thức đã học vào đòi sống sinh động.
B. TH Ờ I GIAN D KI N : Ự Ế
Tuần Tiết Bài dạy Ghi chú
1 1,2 Những vấn đề chung về chủ đề Cổng trường mở ra
3 -Mẹ tôi
2 4,5 -Cuộc chia tay của những con búp bê 6 Liên kết trong văn bản
7 Bố cục trong văn bản 8 Mạch lạc trong văn bản
9,10 - Luyện tập - Tồng kết chủ đề- Kiểm tra đánh giá C. MỤC TIÊU CỦA CHỦ ĐỀ:
I. MỤC TIÊU CHUNG
-Dạy học theo vấn đề hay chủ đề tích hợp là khai thác sự liên quan, gần gũi ở nội dung kiến thức và khả năng bổ sung cho nhau giữa các bài học cho mục tiêu giáo dục chung. Các tiết học chủ đề Gv không tổ chức thiết kế kiến thức, thông tin đơn lẻ, mà phải hình thành ở học sinh năng lực tìm kiếm, quản lý, tổ chức sử dụng kiến thức để giải quyết vấn đề trong tình huống có ý nghĩa.
-Thông qua dạy học tích hợp, học sinh có thể vận dụng kiến thức để giải quyết các bài tập hàng ngày, đặt cơ sở nền móng cho quá trình học tập tiếp theo; cao hơn là có thể vận dụng để giải quyết những tình huống có ý nghĩa trong cuộc sống hàng ngày;
- Thông qua việc hiểu biết về thế giới tự nhiên bằng việc vận dụng kiến thức đã học để tìm hiểu giúp các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em;
- Đem lại niềm vui, tạo hứng thú học tập cho học sinh. Phát triển ở các em tính tích cực, tự lập, sáng tạo để vượt qua khó khăn, tạo hứng thú trong học tập.
- Thiết lập các mối quan hệ theo một logic nhất định những kiến thức, kỹ năng khác nhau để thực hiện một hoạt động phức hợp.
- Lựa chọn những thông tin, kiến thức, kỹ năng cần cho học sinh thực hiện được các hoạt động thiết thực trong các tình huống học tập, đời sống hàng ngày, làm cho học sinh hòa nhập vào thế giới cuộc sống.
II. MỤC TIÊU CỤ THỂ CHỦ ĐỀ
1. Kiến thức/ kỹ năng/ thái độ 1.1.Đọc- hiểu
1.1.1. Đọc hiểu nội dung: Hiểu được tính thời sự, tính thiết thực về nội dung của nhóm bài vnhật dụng.Hiểu được nội dung của ba văn bản nhật dụng trong chủ đề: vai trò của gia đình, nhà trường và xã hội trong sự phát triển của trẻ thơ.
1.1.2. Đọc hiểu hình thức: Nắm được cốt truyện, nhân vật, sự kiện, một số chi tiết nghệ thuật tiêu biểu của mỗi văn bản.Nhận biết nghệ thuật sử dụng các phương thức biểu đạt linh hoạt trong văn bản để đạt mục đích giao tiếp.
1.1.3. Liên hệ, so sánh, kết nối: Từ hiểu về nội dung- hình thức văn bản, liên hệ tới các tác phẩm cùng chủ đề, các tình huống có ý nghĩa giáo dục ngoài cuộc sống. ( Đọc vượt dòng) 1.1.4. Đọc mở rộng:tìm đọc một số truyện hiện đại có cùng đề tài, chủ đề.Tìm hiểu trách nhiệm mỗi bản thân với việc thể hiện tình cảm trân quí với những bậc phụ huynh, thầy cô và xã hội.
1.2.Viết:
-Thực hành viết: Viết được bài văn tự sự có bộ cục hợp lí, mạch lạc, có liên kết và thể hiện thái đọ, tình cảm của bản thân.
1.3. Nghe - Nói
- Nói: kể lại truyện theo tình huống sự việc, theo bố cục. Nêu nhận xét về nội dung và nghệ thuật những văn bản được học
-Nghe:Tóm tắt kết hợp ghi chép được nội dung trình bày của thầy và bạn.
-Nói nghe tương tác: Biết tham gia thảo luận trong nhóm nhỏ về một vấn đề cần có giải pháp thống nhất, biết đặt câu hỏi và trả lời, biết nêu một vài đề xuất dựa trên các ý tưởng được trình bày trong quá trình thảo luận.
2.Phát triển phẩm chất, năng lực 2.1.Phẩm chất chủ yếu:
- Nhân ái: Qua tìm hiểu văn bản, HS biết tôn trọng, yêu thương mọi người xung quanh, trân trọng và bảo vệ tình gia đình, tình thầy trò, biết sống hiếu thảo, ân nghĩa,...
- Chăm học, chăm làm: HS có ý thức vươn lên trong học tập để bày tỏ tình cảm với thầy cô, bố mẹ một cách cụ thể và thiết thực. Biết vận dụng bài học vào các tình huống, hoàn cảnh thực tế đời sống của bản thân. Chủ động trong mọi hoàn cảnh, biến thách thức thành cơ hội để vươn lên. Luôn có ý thức học hỏi không ngừng để đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, trở thành công dân toàn cầu.
-Trách nhiệm: hành động có trách nhiệm với chính mình, có trách nhiệm với đất nước, dân tộc để sống hòa hợp với môi trường.
2.2. Năng lực
2.2.1.Năng lực chung:
-Năng lực tự chủ và tự học: sự tự tin và tinh thần lạc quan trong học tập và đời sống, khả năng suy ngẫm về bản thân, tự nhận thức, tự học và tự điều chỉnh để hoàn thiện bản thân.
-Năng lực giao tiếp và hợp tác: thảo luận, lập luận, phản hồi, đánh giá về các vấn đề trong học tập và đời sống; phát triển khả năng làm việc nhóm, làm tăng hiệu quả hợp tác.
-Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết đánh giá vấn đề, tình huống dưới những góc nhìn khác nhau.
2.2.2. Năng lực đặc thù:
-Năng lực đọc hiểu văn bản: Cảm nhận vẻ đẹp của hình ảnh, chi tiết nghệ thuật, . Có phương pháp tìm hiểu vẻ đẹp tư tưởng của các nhân vật trong văn học. Hiểu bức thông điệp mà nhà văn gợi ra từ cuộc sống.
- Năng lực tạo lập văn bản: Biết vận dụng kiến thức tiếng Việt cùng với những trải nghiệm và khả năng suy luận của bản thân để hiểu văn bản; trình bày dễ hiểu các ý tưởng ; có thái độ tự tin khi nói; kể lại mạch lạc câu chuyện; biết chia sẻ ý tưởng khi thảo luận ý kiến về bài học.
- Năng lực thẩm mỹ: nhận ra những giá trị thẩm mĩ .Trình bày được cảm nhận và tác động của tác phẩm đối với bản thân. Vận dụng suy nghĩ và hành động hướng thiện. Biết sống tốt đẹp hơn.
D. BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ NHẬN THỨC VÀ HỆ THỐNG CÂU HỎI, BÀI TẬP.
1. B ng mô t các m c ả ả ứ độ nh n th c theo ậ ứ đị nh h ươ ng phát tri n n ng l c ể ă ự
NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG
Vận dụng thấp Vận dụng cao - Nhận bết về văn bản
nhật dụng
- Tóm tắt, phân đoạn được các văn bản nhật dụng.
-Nhận biết được tình yêu thương, sự quan tâm của cha mẹ với từng bước trưởng thành của con.
-Qua bức thư của một người cha gửi cho đứa con mắc lỗi với mẹ, hiểu tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng đối với mỗi người.
- Tình cảm anh em ruột thịt thắm thiết, sâu nặng và nỗi đau khổ của những đứa trẻ không may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị.
- Đặc sắc nghệ thuật của văn bản.
-Thấy được tình cảm sâu sắc của người mẹ đối với con thể hiện trong một tình huống đặc biệt: đêm trước ngày khai trường.
- Hiểu được những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm của gia đình đối với trẻ em – tương lai nhân loại.
- Hiểu được giá trị của nhứng hình thức biểu cảm chủ yếu trong một văn bản nhật dụng.
- Hiểu được hoàn cảnh éo le và tình cảm, tâm trạng của các nhân vật trong truyện để thấy trách nhiệm của mỗi thành viên trong giữ gìnhạnh phúc gia đình.
- Có kĩ năng Đọc – hiểu một văn bản viết dưới hình thức một bức thư.
- Phân tích một số chi tiết nghệ thuật đặc sắc.
Vận dụng so sánh một số đặc điểm của văn bản
- Vận dụng hiểu biết những tình huống liên môn cơ bản như: vai trò của nhà trường, trách nhiệm của học sinh...
- Đọc – hiểu văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật.
- Kể truyện theo bố cục hoặc ngôi kể mới
- Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm về đề tài gia đình, nhà trường
- Năng lực bày tỏ quan điểm về vấn đề cuộc sống đặt ra trong tác phẩm.
- Vận dụng kiến thức bài học giải quyết vấn đề trong đời sống.
Thể hiện trách nhiệm của bản thân với đất nước.
- Thấy được mối quan hệ và sức sống bền vững của những giá trị văn hoá truyền thống
- Hiểu về khái niệm liên kết trong văn bản.Yêu cầu về liên kết trong văn bản.
- Nhận biết và phân tích liên kết của các văn bản.
- Bước đầu xây dựng
- Hiểu rõ liên kết là một trong những đặc tính quan trọng nhất của văn bản.
- Có những hiểu biết bước đầu về mạch lạc trong văn bản và sự cần thiết phải làm cho văn
- Biết vận dụng những hiểu biết về liên kết vào việc đọc – hiểu và tạo lập văn bản.
- Viết các đoạn văn, bài văn có tính liên kết.
-Kể miệng được một sự việc hoặc bài văn ngắn
- Viết được đoạn văn tự sự về một sự việc mang tình thời sự.
-Viết được bài văn tự sự theo hệ thống sự việc hợp lý.
được những bố cục rành mạch, hợp lý cho các bài làm
- Nhận biết, chỉ ra bố cục trong văn bản.
bản có mạch lạc.
- Hiểu tầm quan trọng và yêu cầu của bố cục trong văn bản; trên cơ sở đó, có ý thức xây dựng bố cục khi tạo lập văn bản.
giới thiệu về bản thân, gia đình, bạn bè
- Vận dụng kiến thức về mạch lạc trong văn bản vào đọc – hiểu văn bản và thực tiến tạo lập văn bản viết, nói.
- Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc – hiểu văn bản, xây dựng bố cục cho một văn bản nói (viết) cụ thể.
2.Tiêu chí đánh giá được xác định ở 4 mức độ theo định hướng phát triển năng lực
NHẬN BIẾT THÔNG HIỂU VẬN DỤNG
Mức độ thấp Mức độ cao
- Thế nào là văn bản nhật dụng?
-Tóm tắt cốt truyện, nắm vững nhân vật?
Dựa vào nội dung câu chuyện Cuộc chia tay của những con búp bê, cùng bàn luận để thực hiện những yêu cầu sau:
- Liệt kê những sự việc chính của câu chuyện - Truyện có những nhân vật nào? Nhân vật chính là ai?
- Chi tiết nào trong truyện khiến em xúc động nhất? Vì sao?
- Nêu ý nghĩa của câu chuyện.
- Những chi tiết nào biểu hiện tâm trạng của người mẹ?
- Chỉ ra được các chi tiết nghệ
-Trong đêm trước ngày khai trường của con, tâm trạng của người mẹ và đứa con khác nhau như thế nào?
-Từ văn “ Cổng trường mở ra”, em thấy vai trò của nhà trường với cuộc đời của mỗi con người như thế nào?
a. -Xác định nội dung chính và đặt nhan đề cho mỗi đoạn văn trên.
-Nội dung hai đoạn văn có gì giống với văn bản Cổng trường mở ra của Lý Lan ? Các bạn trong nhóm cùng nhau xây dựng đoạn văn với nội dung: Điều em mong muốn về gia đình của mình.?Chỉ rõ: đoạn văn đã đảm bảo tính liên kết về nội dung và hình thức như thế nào?
-Hãy sắp xếp các câu văn sau theo thứ tự
-Em hiểu thế nào về hình ảnh “thế giới kì diệu” trong câu nói của người mẹ “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”?
-Viết đoạn văn có câu chủ đề: Con phải hiểu việc học có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người và sự phát triển của nhân loại.
1. -Tìm đọc và chép lại một bài thơ/ đoạn thơ hoặc một đoặn văn hay viết về ngày khai trường.? Cùng trao đổi với bạn bè về cái hay của bài thơ/ đoạn thơ/ đoạn văn đó.
-Theo em, khi tạo lập văn bản để đảm bảo tính mạch lạc cần lưu ý những gì?
-Rút ra những bài học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.
-Câu chuyện Cuộc chia tay của những con búp bê đã cho chúng ta thấy tình cảm anh em chân thành, thắm thiết. Em hãy tìm hiểu và
1. -Viết một đoạn văn ngắn (từ 3-5 câu) đảm bảo tính liên kết với chủ đề “Mẹ tôi”.
- Qua câu chuyện này, tác giả đã đề cập đến những nội dung nào về quyền của trẻ em?
- Tìm đọc những thông tin nói về quyền trẻ em. Cùng bình luận với người thân/ bạn bè về quyền thực hiện quyền trẻ em.
-Hãy sưu tầm và phân tích một ví dụ thực tế để thấy rằng nếu trong khi nói và viết, chúng ta không chú ý đến tính mạch lạc của văn bản thì người nghe, người đọc sẽ không thuận lợi trong việc theo dõi, tiếp nhận nội dung của văn bản . -Các nhóm chuẩn bị bài nói: Nêu cảm nhận của nhóm em khi đọc xong
thuật
-Thế nào là bố cục văn bản?
-Tìm bố cục một văn bản cụ thể?
- Thế nào là mạch lạc trong văn bản?
-Thế nào là liên kết trong văn bản?
- Có khả năng tiếp cận vấn đề/
vấn đề thực tiễn liên quan bài học.
hợp lí để tạo thành một đoạn văn hoàn chỉnh
Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự, một hệ thống rành mạch và hợp lí được gọi là bố cục. Theo em, vì sao khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục?
- Xác định được và biết tìm hiểu các thông tin liên quan đến tình huống trong bài học.
kể lại một câu chuyện trong thực tế cuộc sống về tình cảm sâu nặng này.
-Kết nối: Nêu suy nghĩ của bản thân khi nhận được sự quan tâm, chăm sóc của gia đình và được sự học tập, vui chơi dưới mái trường.
- Xây dựng được nhân vật trong văn tự sự.
-Xây dựng được hệ thống sự việc cho bài văn tự sự.
- Phân tích được tình huống; phát hiện được vấn đề đặt ra của tình huống liên quan.
- Lập kế hoạch để giải quyết tình huống GV đặt ra.
truyện Cuộc chia tay của những con búp bê.
- Vẽ tranh, sáng tác thơ,… theo chủ đề của truyện
- Nhập vai En -ni-cô viết thư cho bố....
- Đề xuất được giải pháp giải quyết tình huống đề ra.
- Thực hiện giải pháp giải quyết tình huống và nhận ra sự phù hợp hay không phù hợp của giải pháp thực hiện.
- Câu hỏi định tính và định lượng: Câu tự luận trả lời ngắn, Phiếu làm việc nhóm.
- Các bài tập thực hành: Hồ sơ (tập hợp các sản phẩm thực hành).
Bài trình bày (thuyết trình, đóng vai, đọc diễn cảm, …) Đ. CHUẨN BỊ :
- Giáo viên:Sưu tầm tài liệu, lập kế hoạch dạy học . + Thiết kể bài giảng điện tử.
+ Chuẩn bị phiếu học tập và dự kiến các nhóm học tập.
+Các phương tiện : Máy vi tính, máy chiếu đa năng...
+Học liệu:Video clips , tranh ảnh, bài thơ, câu nói nổi tiếng liên quan đến chủ đề.
- Học sinh : - Đọc trước và chuẩn bị các văn bản SGK.
+ Sưu tầm tài liệu liên quan đến chủ đề.
+ Thực hiện hướng dẫn chuẩn bị học tập chủ đề của GV.
II. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC.
1.Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
-Kĩ thuật động não, thảo luận - Kĩ thuật trình bày một phút - Kĩ thụât viết tích cực: Hs viết các đoạn văn . - Gợi mở - Nêu và giải quyết vấn đề
- Thảo luận nhóm - Giảng bình, thuyết trình 2.Phương tiện dạy hoc:
-Sách giáo khoa, máy tính có kết nối mạng, máy chiếu... -Bài soạn ( in và điện tử) PHẦN II. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
Tuần 1 - Tiết 1,2 CỔNG TRƯỜNG MỞ RA
Ngày soạn:2/9/2021
Ngày dạy:... - Lí Lan - A.MỤC TIÊU:
1/ Kiến thức: HS hiểu được
- Tình cảm sâu nặng của cha mẹ, gia đình với con cái, ý nghĩa lớn lao của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người, nhất là với tuổi thiếu niên nhi đồng.
- Lời văn biểu hiện tâm trạng người mẹ đối với con trong văn bản.
2/ Kĩ năng : HS vận dụng :
- Đọc – hiểu văn bản biểu cảm được viết như những dòng nhật kí của một người mẹ.
- Phân tích một số chi tiết tiêu biểu diễn tả tâm trạng của người mẹ trong đêm chuẩn bị cho ngày khai trường đầu tiên của con.
- Liên hệ vận dụng khi viết một bài văn biểu cảm.
3. Thái độ : Xác định rõ hơn trách nhiệm, tình cảm của mình với cha mẹ và mái trường.
4. Năng lực cần phát triển
- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ – Năng lực đọc hiểu văn bản (văn bản truyện Việt Nam hiện đại).
– Năng lực sử dụng tiếng Việt và giao tiếp (qua việc thảo luận trên lớp, thuyết trình trước lớp hệ thống tác phẩm văn học).
– Năng lực cảm thụ thẩm mĩ (nhận ra giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản).
B. PHƯƠNG TIỆN, HỌC LIỆU - Phần chuẩn bị ở tiết trước.
- Phi u h c t p: ế ọ ậ
PHIẾU HỌC TẬP Trao đổi trong nhóm để hoàn thiện nhiệm vụ sau:
*. Trong đêm trước ngày khai trường , tâm trạng của người mẹ và đứa con khác như thế nào
?
NGƯỜI MẸ CON
*. Em hiểu gì về mỗi nhân vật?
C. PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC
-Kĩ thuật động não, thảo luận: - Kĩ thuật trình bày một phút:
- Kĩ thụât viết tích cực: Hs viết các đoạn văn .
- PP trực quan, vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề ...
D. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
HO T Ạ ĐỘ NG I. KH Ở ĐỘ I NG
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP (1) Hát theo băng hình “ Ngày đầu tiên đi học”?
(2) Trong ngày khai trường đầu tiên của em, ai đưa em đến
trường ? Em có nhớ đêm hôm trước ngày khai trường ấy, mẹ em đã làm gì và nghĩ gì không ?
Trong chúng ta, ai cũng có những kỷ niệm đẹp của ngày đầu tiên đến trường. Đó là sự háo hức, rụt rè và bỡ ngỡ. Tâm trạng của các em là vậy, thế còn tâm trạng của các bậc làm cha mẹ thì như thế nào đối với ngày đầu tiên đi học của con ? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu vấn đề “Cổng trường mở ra” của Lý Lan.
HOẠT ĐỘNG II. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
A.NH NG V N Ữ Ấ ĐỀ CHUNG V CH Ề Ủ ĐỀ
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
- GV giới thiệu chương trình chủ đề chủ đề so với cấu trúc SGK. Tổ chức cho HS trao đồi:
(1) Em hiểu thế nào là chủ đề tích hợp?
(2) Chủ đề tích hợp lớp 7- kì 1 có mục đích gì?
(3) Nhớ lại kiến thức về văn bản nhật dụng và cho biết mỗi văn bản trong chủ đề víêt về vấn đề gì?
- Tổ chức cho HS thảo luận. GV quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
- GV tổng hợp ý kiến.
- Chủ đề tích hơp văn bản- Làm văn: là khai thác sự liên quan, gần gũi ở nội dung và khả năng bổ sung cho nhau giữa các bài học cho mục tiêu giáo dục chung.
- Thông qua chủ đề: HS biết quan sát thường xuyên những gì đang xảy ra xung quanh,khám phá có hướng dẫn tình huống liên quan đến bài học như ảnh hưởng của con người đến thế giới tự nhiên,xã hội...
-Văn bản nhật dụng có nội dung đề cập đến các vấn đề nóng, bức thiết với đời sống xã hội: Gia đình, nhà trường, quyền trẻ em, ...
=>Các em ý thức được hoạt động của bản thân, có trách nhiệm với chính mình, với gia đình, nhà trường và xã hội ngay trong cuộc sống hiện tại cũng như tương lai sau này của các em;
B. VĂN BẢN: CỔNG TRƯỜNG MỞ RA I. Gioi thiệu
chung
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
-HS đọc chú thích ( SGK 18)
(1) Tác giả VB này là ai ? Em biết gì về tác giả này ?
(2)Em hãy cho biết nội dung VB?
(3) Theo em, vì sao đây là VB nhật dụng?
- Gọi HS trả lời câu hỏi
- HS tham gia nhận xét, đánh giá, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
1. Tác giả: Lí Lan.
- Là nhà văn nữ đa tài, hiện đang định cư tại Mỹ.
- Dịch bộ truyện nổi tiếng Harry Poster (tập 5) sang tiếng Việt.
2. Tác phẩm:
- Giáo dục có vai trò to lớn đối với sự phát triển của xã hội. Ở VN ngày nay, giáo dục đã trở thành sự nghiệp của toàn xã hội.
- “Cổng trường mở ra” là VB nhật dụng đề cập đến những mối quan hệ của gia đình, nhà trường và trẻ em.
GV giới thiệu : GD có vai trò to lớn đối với sự phát triển của xã hội ở Việt Nam ngày nay , Giáo dục đã trở thành sự nghiệp của toàn xx hội . “Cổng trường mở ra” là một văn bản nhật dụng đề cập đến những mối quan hệ giữa gia đình, nhà ttrường và trẻ em.
II.Đọc - Hiểu văn bản
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) GV nhận xét, hướng dẫn và đọc mẫu một đoạn. Gọi HS đọc .
- Em hãy đọc thầm chú thích SGK ?
(2) Cho biết phương thức biểu đạt của văn bản?
(3) Nêu những nội dung chính của văn bản?
- Cho biết nội dung từng phần?
- Gọi HS nhận xét phần chia đoạn của bạn?
- HS tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
1.Đọc - tìm hiểu chú thích:
-Kiểu văn biểu cảm.
- Có ba nội dung chính:
+Tâm trạng hai mẹ con trước ngày khai trường của con.
+ Nỗi nhớ của mẹ về ngày khai trường năm xưa.
+ Tầm quan trọng của nhà trường với thế hệ trẻ.
2.Kết cấu- Bố cục
Tác giả viết theo dòng chảy cảm xúc của lòng mẹ đối với con qua độc thoại nội tâm của người mẹ hiền .Thời gian nghệ thuật là đêm trước ngày đến trường của con vào học lớp Một.
3. Phân tích
a. Tâm trạng người mẹ trước ngày khai trường của con.
*. Trong êm tr đ ướ c ng y khai tr à ườ ng
HOẠT ĐỘNG NHÓM- Giao nhiệm vụ cho các nhóm - phiếu học tâp.
- Tổ chức cho các nhóm thảo luận. GV quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức cho HS báo cáo kết quả thảo luận qua phiếu học tập
- Tổ chức cho HS nhận xét - GV tổng hợp- kết luận.
- Đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận .
-Các nhóm khác tham gia ý kiến.
-Nhận xét, rút kinh nghiệm.
D ki n s n ph m c a h c sinh ự ế ả ẩ ủ ọ
NGƯỜI MẸ ĐỨA CON
+ Lo lắng, thao thức, suy nghĩ triền miên.
+ Không tập trung được vào việc gì cả.
+ Nhìn con ngủ. Mẹ sắp lại sách vở cho con + Lên giường và trằn trọc...không lo nhưng vẫn không ngủ được.
- Mẹ đang nôn nao nghĩ về ngày khai trường đầu tiên của mình.: Bâng khuâng, xao xuyến. ..
+ Vô tư, nhẹ nhàng, thanh thản.
+ Giấc ngủ đến dễ dàng như uống một li sửa, ăn một cái kẹo.
+ Gương mặt thanh thoát..
Người mẹ giàu tình yêu thương con và đức hi sinh...
Ngây thơ, hồn nhiên, trong sáng...
Hoạt động của giáo viên-học sinh
Nội dung cần đạt
HOẠT ĐỘNG CẶP ĐÔI (1) Theo em, tại sao người mẹ lại không ngủ được?
(2) Chi tiết nào chứng tỏ ngày khai trường để lại ấn tượng thật sâu đậm trong tâm hồn người mẹ?
- HS tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
* Lí do người mẹ không ngủ được:
- Ngày khai trường vào lớp Một là ngày thực sự quan trọng đối với con và với mẹ, đối với mỗi đời người.
- Mẹ muốn khắc ghi vào lòng con cảm xúc rạo rực, bâng khuâng, xao xuyến của ngày khai trường => kỉ niệm đẹp của cuộc đời.
- Ngày khai trường của con đã làm sống dậy trong tâm tưởng của mẹ ngày khai trường của mình, tiếng đọc bài trầm bổng và cảm giác chơi vơi hốt hoảng khi cổng trường đóng lại.
- Mẹ nghĩ tới ngày khai trường ở Nhật Bản ...
- Mẹ bâng khuâng nghĩ tới giây phút hạnh phúc cầm tay con dắt tới cổng trường để con bước vào thế giới kì diệu.
=> Hồi tưởng- Đã hàng chục năm trôi qua thế mà buổi sáng đầu tiên ấy cứ khắc ghi như in trong tâm trí của người mẹ - “Sự khắc ghi vượt thời gian”.
Trong đêm không ngủ được mẹ lo nghĩ về con, mẹ nhớ ngày khai trường xưa của mẹ. Ngày ấy bà ngoại dắt tay mẹ đến trường và sáng mai đây mẹ lại nắm tay dắt con đến trường. Đó là qui luật tuần hoàn của thời gian. Mẹ mong rằng trong góc nhỏ tâm hồn con sẽ ghi lại cảm xúc về ngày đầu tiên và con sẽ biết thế nào là không ngủ được. Sau này sẽ có lúc con chợt nhớ lại và cảm thấy xúc động. Con giờ đây chính là hình ảnh của mẹ ngày ấy. Tâm trạng của mẹ chính là tâm trạng của bà ngày xưa.
b. Tầm quan trọng của nhà trường với thế hệ trẻ HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Câu văn nào trong bài nói lên vai trò quan trọng của nhà trường đối với thế hệ trẻ?
- Gọi HS trình bày và nêu ý hiểu về câu văn đã chọn.
(2) Kết thúc văn bản, người mẹ nói : “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra „
+Giải thích từ : Can đảm? Thế giới này?
Thế giới kì diệu?
+Thế giới kì diệu ” mà người mẹ nói đến là gì?
(3)Từ văn bản: Em nhận thấy vai trò của nhà trường đối với cuộc đời mỗi con người như thế nào?
- HS trình bày cảm nhận cá nhân?
- Trao đổi chung cả lớp.
“Ai cũng biết rằng mỗi sai lầm trong giáo dục sẽ ảnh hưởng đến cả một thế hệ mai sau, và sai lầm một li có thể đưa thế hệ ấy đi chệch hàng vạn dặm sau này „
->Giáo dục không được quan tâm : xã hội kém phát triển, đất nước không đi lên hoà nhập
trì trệ, nghèo nàn, lạc hậu.+ Can đảm: Là có tinh thần mạnh mẽ, không sợ gian khó hay nguy hiểm, khó khăn.
+ Thế giới này: Bao gồm tất cả nhân loại khắp năm châu bốn biển.
+ Thế giới kì diệu: Kì là lạ, diệu là đẹp. Kì diệu:
vừa rất lạ, vừa rất đẹp
- Thế giới của ánh sáng tri thức.
- Nơi nuôi dưỡng, phát triển tâm hồn, nhân cách.
- Nơi tình bạn, tình thầy trò ấm áp, cao đẹp.
- Nơi chắp cánh ước mơ, khát vọng bay bổng.
- Nơi được ca hát, vui chơi...
- Câu văn kết thúc tác phẩm: “Đi đi con, hãy can đảm lên, thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra”. Niềm tin vào vai trò to lớn của nhà trường
đối với cuộc sống mỗi con người, tin vào con đường đi lên bằng học vấn, tin vào tương lai tươi sáng đang chờ con của người mẹ.
Cổng trường mở ra đồng nghĩa với việc cánh cửa tâm hồn trí tuệ của con người mở ra.
4
. T ng k t: ổ ế
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP- Khái quát nội dung văn bản?
** Trong bài có phải người mẹ đang nói trực tiếp với con không?
Theo em, người mẹ đang nói với ai?
Cách viết này có tác dụng gì?
- Gọi HS khá giỏi trình bày.
- Nêu đặc sắc nghệ thuật của văn bản?
- Gọi HS đọc ghi nhớ SGK
a.Nội dung :
- Những tình cảm dịu ngọt người mẹ dành cho con ; - Vai trò của nhà trường đối với thế hệ trẻ và đối với xã hội .
b. Nghệ thuật :
- Lựa chọn hình thức tự bạch ( Nhìn con như nói với con nhưng thực chất nói với chính mình)là nổi bật tâm trạng, tình cảm sâu kín...
- Sử dụng ngôn ngữ biểu cảm.
c.Ghi nhớ : SGK trang 9
- Người mẹ không trực tiếp nói với con, vì người con đã ngủ. Nhưng nếu cho rằng người mẹ muốn nói chuyện với con thì đây là cách nói gián tiếp.
- Người mẹ đang tâm sự với ai? Vừa tâm sự với con nhưng chủ yếu đang nói với chính mình, đang ôn lại những kí ức của mình -> độc thoại nội tâm.
- Cách viết này có tác dụng làm nổi bật được tâm trạng và nhân vật bộc lộ được cảm xúc một cách chân thành sâu sắc, tăng thêm tính trữ tình biểu cảm..
HO T Ạ ĐỘ NG III. LUY N T P Ệ Ậ
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP(1) Có bạn cho rằng, có nhiều ngày khai trường những ngày khai trường vào lớp một có dấu ấn sâu đậm nhất trong cuộc đời mỗi con người. Em có đồng ý không? Vì sao?
(2)Cho HS đọc diễn cảm đoạn “Thực sự … bước vào”.
(?) Theo em, trước tình cảm sâu nặng của người mẹ thì bổn phận làm con phải làm gì để đền đáp công ơn của mẹ?
(?) Em biết những câu ca dao, tục ngữ nào nói về mẹ?
- HS trình bày -nhận xét?
- Trao đổi chung cả lớp- GV tổng hợp,kết luận
- Lớp Một là lớp đầu tiên của cấp học trong hệ thống giáo dục 12 năm. Bất cứ cái gì đầu tiên cũng có sự thiêng liêng và ấn tượng đặc biệt.
- Vào lớp Một đó là dấu hiệu chứng tỏ của sự khôn lớn của các bạn ở tuổi nhi đồng và không còn là em bé mẫu giáo nữa.
- Tất cả các bạn vào lớp Một đều được sự quan tâm đặc biệt của ông bà, cha mẹ, thầy cô.
* - Biết ơn, kính trọng, hiếu thảo...
- Chăm chỉ học hành, giúp đỡ bố mẹ....
* Công cha như núi Thái Sơn...
...
HOẠT ĐỘNG IV. VẬN DỤNG
1. Đọc hai đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới:
(1) En-ri-cô yêu dấu của bố! Việc học quả là khó nhọc đối với con. Như mẹ đã nói, con vẫn chưa đến trường với thái độ hăm hở và vẻ mặt tươi cười. Nhưng con thử nghĩ xem, một ngày sẽ trống trải biết bao nếu con không đến trường…. Sách vở là vũ khí của con, lớp học là đơn vị của con, trận địa là cả hoàn cầu và chiến thắng là nền văn minh nhân loại ...
(Theo Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, Những tấm lòng cao cả)
(2) Bố nhớ, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mính trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con!...
… Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con!
(Theo Ét-môn-đô đơ A-mi-xi, Những tấm lòng cao cả)
a. Xác định nội dung chính và đặt nhan đề cho mỗi đoạn văn trên.
b. Nội dung hai đoạn văn trên có gì giống với văn bản Cổng trường mở ra của Lý Lan ? c. Em viết một đến hai câu vào đầu hoặc cuối mỗi đoạn văn để khái quát lại nội dung đoạn.
ĐỊNH HƯỚNG - THAM KHẢO
a.Nội dung đoạn 1: Người bố giảng dạy cho En-ri- cô về vai trò của việc học tập. Nhan đề: Vai trò của việc học.
Nội dung đoạn 2: Sự hi sinh và tình yêu thương của người mẹ dành cho con. Nhan đề: Tình thương của mẹ
b. Nội dung của hai đoạn văn trên trong văn bản Những tấm lòng cao cả có nét giống với văn bản Cổng trường mở ra là đều đề cập đến vai trò quan trọng của giáo dục nhà trường và tình thương yêu sâu sắc của gia đình dành cho con cái.
c. Thêm câu chủ đề cho mỗi đoạn
(1) En-ri-cô yêu dấu của bố ! Việc học quả là khó nhọc đối với con. Như mẹ đã nói, con vẫn chưa đến trường với thái độ hăm hở và vẻ mặt tươi cười. Nhưng con thử nghĩ xem, một ngày sẽ trống trải biết bao nếu con không đến trường. Và chắc chắn chỉ một tuần lễ thôi, thế nào con cũng xin trở lại lớp học. Hiện nay tất cả thiếu niên đều đi học, En-ri-cô yêu dấu ạ. Con hãy nghĩ đến những người thợ tôi tôi vẫn đến trường sau khi lao động vất vả suốt ngày ; hãy nghĩ đến những cô gái đã đi học ngày chủ nhật vì cả tuần lễ phải bận rộn trong các xưởng thợ,đến những người lính ở thao trường trở về là đã viết viết, đọc đọc. Con hãy nghĩ đến những cậu bé câm và mù mà vẫn phải học [...]. Hãy can đảm lên con, người lính nhỏ của đạo quân mênh mông ấy. Sách vở là vũ khí của con, lớp học là đơn vị của con, trận địa là cả hoàn cầu và chiến thắng là nền văn minh nhân loại ...Con phải hiểu việc học có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi người và sự phát triển của nhân loại.
(2) Mẹ của con rất yêu thương con và luôn dành những điều tốt đẹp nhất cho con. Bố nhớ, cách đây mấy năm, mẹ đã phải thức suốt đêm, cúi mính trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở khi nghĩ rằng có thể mất con!.... Nhớ lại điều ấy, bố ko thể nén được cơn tức giận đối với con. Hãy nghĩ xem, En-ri-cô à! Con mà lại xúc phạm đến mẹ con ư? Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn, người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con!
HOẠT ĐỘNG V. TÌM TÒI, SÁNG TẠO
(1)Tìm đọc và chép lại một bài thơ/ đoạn thơ hoặc một đoặn văn hay viết về ngày khai trường.
(2)Nêu suy nghĩ của em khi nhận được qua tâm, chăm sóc của gia đình, và được học tập, vui chơi dưới mái trường?
(3). Hãy viết đoạn văn kể về ngày khai trường đầu tiên của mình ( khi vào lớp một)?
Hướng dẫn:Tâm trạng của em trong đêm trước ngày khai trường.
- Sự chuẩn bị về áo quần, cặp sách.
- Buổi sáng hôm ấy bầu trời, đường phố ra sao?
- Đến trường em thấy khung cảnh và không khí như thế nào?
- Ngôi trường có gì khác so với ngày thường.
- Các bạn của em như thế nào?
(4) Soạn bài:“ mẹ tôi“ theo câu hỏi SGK.
Tuần1 - Tiết 3 Ngày soạn:2/9/2021 Ngày dạy:...
Văn bản: MẸ TÔI
(Trích Những tấm lòng cao cả - ÉT-MÔN-ĐÔ-ĐƠ A-MI-XI) A.MỤC TIÊU:
1. Kiến thức: Qua bức thư của một người cha gửi cho đứa con mắc lỗi với mẹ, hiểu tình yêu thương, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng đối với mỗi người.
- Sơ giản về tác giả Ét-môn-đô đơ A-mi-xi
- Cách giáo dục vừa nghiêm khắc, vừa tế nhị, có lí và có tình của cha khi con mắc lỗi.
- Nghệ thuật biểu cảm trực tiếp qua hình thức một bức thư.
2. Kỹ năng:- Biết Đọc – hiểu một văn bản viết dưới hình thức một bức thư.
- Vận dụng phân tích một số chi tiết liên quan đến hình ảnh người cha (tác giả bức thư) và người mẹ nhắc đến trong bức thư.
* Kĩ năng sống: - Tự nhận thức và xác định được giá trị của lòng nhân ái, tình thương và trách nhiệm cá nhân với hạnh phúc gia đình.
- Giao tiếp, phản hồi / lắng nghe tích cực, trình bày suy nghĩ / ý tưởng, cảm nhận của bản thân về các ứng xử thể hiện tình cảm của các nhân vật, giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.
3. Thái độ; Giáo dục tình cảm yêu thương, kính trọng cha mẹ 4. Năng lực cần phát triển
- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ – Năng lực đọc hiểu văn bản (văn bản truyện Việt Nam hiện đại).
– Năng lực sử dụng tiếng Việt và giao tiếp .
– Năng lực cảm thụ thẩm mĩ (nhận ra giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản).
-
Giáo dục môi trường: môi trường gia đình và sự ảnh hưởng đến trẻ em.
- Giáo dục đạo đức: trân trọng những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm đối với trẻ em, phụ nữ và hạnh phúc gia đình; xác định được ý thức trách nhiệm của cá nhân đối với gia đình, xã hội.
B. PHƯƠNG TIỆN, HỌC LIỆU
- Phần chuẩn bị ở tiết trước. - Tư liệu, hình ảnh C. PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC
-Kĩ thuật động não, thảo luận: - Kĩ thuật trình bày một phút:
- PP trực quan, vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề ...
D. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG
HO T Ạ ĐỘ NG I. KH Ở ĐỘ I NG
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Chia xẻ về một lần em mắc lỗi khiến cha mẹ phiềnlòng?
(2) Cử chỉ, hành động của cha mẹ trong khi em mắc lỗi?
- Gọi HS trả lời miệng
- Cho lớp nhận xét, sửa chữa, bổ sung.
- HS chia sẻ kỉ niệm
Có những lúc những câu nói vô tình của chúng ta đã làm cha mẹ phiền lòng nhưng chúng ta không biết được và nhờ sự giúp đỡ của cha mẹ mà chúng ta nhận ra và sửa chữa được sai lầm của mình..
Đó chính là nội dung của văn bản “ Mẹ tôi”
HOẠT ĐỘNG II. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. GIỚI THIỆU
CHUNG
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP - Cho Hs đọc thầm SGK.
(1)Nêu hiểu biết của em về t/ giả ? (2) Gọi HS giới thiệu văn bản ? - Gọi HS trả lời câu hỏi
- HS tham gia nhận xét, đánh giá, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
1. Tác giả: ( 1846 – 1908 ) Ét-môn-đô đơ A- mi-xi là nhà văn I-ta-li-a
2. Tác phẩm: Văn bản gồm hai phần: Phần một là lời kể của En-ri-cô, phần hai là toàn bộ bức thư của người bố gửi cho con trai là En- ri- cô .
Edmondo De Amicis (21 tháng 10 năm 1846—11 tháng 3 năm 1908) là một nhà văn, nhà báo và nhà thơ người Ý. Ông được biết đến với tác phẩm dành cho thiếu nhi nổi tiếng toàn thế giới Tấm lòng (Những tấm lòng cao cả).
Những tấm lòng cao cả xuất bản ngày 17 tháng 10 năm 1886 là ngày tựu trường ở Ý.
Ngay lập tức tác phẩm đạt được thành công vang dội, chỉ sau vài tuần đã có đến 40 phiên bản tiếng Ý, cũng như được dịch ra các thứ tiếng khác. Tác phẩm này chính là tác phẩm đưa De Amicis ra phạm vi toàn thế giới, khiến nhà văn vốn không chuyên viết cho thiếu nhi nổi tiếng trong làng các tác phẩm viết cho thiếu nhi. Một phần tác phẩm là sự phản ánh giai đoạn thiếu nhi của 2 người con trai ông. Cuốn sách gồm nhiều mẩu chuyện có ý nghĩa giáo dục sâu sắc trong đó nhân vật trung tâm là một thiếu niên được viết bằng một giọng văn hồn nhiên trong sáng.
II. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
-Hướng dẫn: Đọc giọng nghiêm khắc, buồn bã.
- GV đọc mẫu - Gọi 2 em đọc
- Chú thích : giải thích những từ khó hiểu: hối hận, lương tâm...
- Gọi HS trả lời miệng
- Cho lớp nhận xét, sửa chữa, bổ sung.
1.Đọc- Chú thích 2.
Bố cục : - 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến vô cùng
ND: Phần đầu trang nhật kí của En ri cô.
+ Phần 2: Còn lại.
ND: Bức thư của người cha viết cho En ri cô
3. Phân tích.
Hoạt động của giáo viên-HS Nội dung cần đạt THẢO LUẬN NHÓM BÀN(5p)
(1) Thái độ của người bố đối với En-ri-cô qua bức thư là thái độ như thế nào? Dựa vào đâu mà em biết được?
(2) Lí do gì khiến ông có thái độ
a.Thái độ của bố đối với En -ri -cô.
+ “Giống như một nhát dao đâm vào tim bố”
+ Là một sự xấu hổ, nhục nhã, dấu vết của sự vong ơn bội nghĩa.
-> Buồn bã, tức giận, đau đớn....
- Thái độ của người bố đối với En-ri-cô là thái độ
ấy?
- HS thảo luận.
- Đại diện nhóm trình bày.
- Lớp trao đổi.
- GV thống nhất ý kiến.
- HS tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
buồn bã, tức giận, kiên quyết và rất nghiêm khắc.
+ “Nhớ lại điều ấy, bố không nén được cơn tức giận đối với con” - > thái độ tức giận.
+ “Con mà lại xúc phạm đến mẹ con ư?” - > Buồn bã, thất vọng.
+ “Trong một thời gian con đừng hôn bố”, “Thà rằng bố không có con còn hơn là thấy con bội bạc với mẹ” -
> Thái độ nghiêm khắc.
+ “Việc như thế không bao giờ được tái phạm nữa”.
“Con phải xin lỗi mẹ” - > Thái độ kiên quyết.
Ông bố
không nuông chi u xem nh b qua m r t nghiêm kh c kiên quy t c nh ề ẹ ỏ à ấ ắ ế ả cáo con khi con có bi u hi n vô l v i m , thi u kính tr ng m , xúc ph m ể ệ ễ ớ ẹ ế ọ ẹ ạ đế n danh d b m tr ự ố ẹ ướ c m t ng ặ ườ i ngo i m ng à à ườ đ ạ à i ó l i l cô giáo v khách quý c a gia ị ủ đ ình
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Trong truyện có những hình ảnh những chi tiết nào nói về người mẹ En-ri-cô?
(2) Em hiểu mẹ của En-ri-cô là người như thế nào?
- HS Phát hiện chi tiết - Nhận xét - đánh giá .
- HS tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
b. Hình ảnh người mẹ En-ri-cô
+ “Mẹ đã thức suốt đêm, cúi mình trên chiếc nôi trông chừng hơi thở hổn hển của con, quằn quại vì nỗi lo sợ, khóc nức nở vì nghĩ rằng có thể mất con”.
+ “Người mẹ sẵn sàng bỏ hết một năm hạnh phúc để tránh cho con một giờ đau đớn”.
+ “Người mẹ có thể đi ăn xin để nuôi con, có thể hi sinh tính mạng để cứu sống con”.
- > Người có tình thương con vô cùng mãnh liệt, hết lòng vì con hi sinh tất cả vì con.
Đó là hình ảnh về một người mẹ thiêng liêng, biểu tượng đẹp của tình mẫu tử. Biết bao bài hát, bài thơ ca ngợi tình cảm đó:
Mẹ …
Mẹ ngồi vá áo trước sân Vá bao mong ước tay sần mũi kim
Bát canh đắng lá chân chim Lẫn vài con tép mẹ tìm dành con.
(Nguyễn Ngọc Oánh) Kí ức của mẹ
Mẹ đã chờ xanh lại thời gian
Mẹ ngỡ con còn chơi trốn tìm đâu đó Những đứa con mang hình hài nỗi nhớ Kí ức mẹ là lòng biển hóa san hô.
(Nguyễn Khắc Thạch) HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
- Theo em điều gì đã khiến En-ri-cô xúc động khi đọc thư bố?
- Gọi HS trả lời miệng
- Cho lớp nhận xét, sửa chữa, bổ sung - 3 HS trình bày.
Lí do En-ri-cô xúc động khi đọc thư bố là: - Vì bố đã nhắc lại những kỉ niệm thiêng liêng giữa mẹ và En-ri- cô.
- Thái độ nghiêm khắc, kiên quyết của bố. - Những lời nói chân tình, sâu sắc và xúc động của bố.
- Và còn bởi En-ri-cô là một cậu bé biết hối lỗi, thấy
- Lớp trao đổi.
- GV thống nhất ý kiến.
xấu hổ trước sự sai phạm của mình.
4. T ng k t: ổ ế
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
-Theo em tại sao người bố không nói trực tiếp với En-ri-cô mà lại viết thư ?
- Khái quát lại nội dung- nghệ thuật văn bản?
- Gọi HS đọc ghi nhớ.
Giữ được sự kín đáo, tế nhị ..
- En-ri-cô nhận thức sâu sắc hơn, có thời gian để suy nghĩ và đọc đi đọc lại ..
- Viết thư tình cảm của người bố được thể hiện dễ dàng hơn, sâu sắc hơn.
* Ghi nhớ : SGK
GV: Tóm lại, dưới hình thức viết thư đó là cách góp ý vừa tế nhị kín đáo, lại vừa hiệu quả.
Nghệ thuật:- Sáng tạo nên hoàn cảnh xảy ra câu chuyện: En-ri-cô mắc lỗi với mẹ.
- Lựa chọn hình thức biểu cảm trực tiếp , có ý nghĩa giáo dục, thể hiện thái độ nghiêm khắc của người cha đối với con
Ý nghĩa:- Người mẹ có vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình.Lồng trong câu chuyện một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa người mẹ tận tụy, giàu đức hy sinh, hết lòng vì con.
- Tình thương yêu, kính trọng cha mẹ là tình cảm thiêng liêng nhất đối với mỗi con người.
HO T Ạ ĐỘ NG III. LUY N T P Ệ Ậ
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Hãy chọn một đoạn trong thư của bố En-ri- cô có nội dung thể hiện vai trò vô cùng lớn lao của người mẹ đối với con và học thuộc đoạn đó.
(2) Nếu được gặp En-ri-cô, em sẽ tâm sự với bạn điều gì?
- G cho đọc bài tập.
- Gọi HS trả lời miệng
- Cho lớp nhận xét, sửa chữa, bổ sung
Bài nói một trong những đoạn trích sau:
- Đoạn trong phần ghi nhớ.
- Đoạn “Khi đã khôn lớn … và không được chở che”.
- Đoạn “Hãy nhớ kĩ … con mất mẹ”.
HOẠT ĐỘNG IV. VẬN DỤNG
HS tham kh o ả đọ c th v m - nghe hát v m ơ ề ẹ ề ẹ
MẸ (Trần Quốc Minh )Lặng rồi cả tiếng con ve Con ve cũng mệt vì hè nắng oi
Nhà em vẫn tiếng ạ ời Kẽo cà tiếng võng mẹ ngồi mẹ ru
Lời ru có gió mùa Thu Bàn tay mẹ quạt mẹ đưa gió về Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con
Đêm nay con ngủ giấc tròn Mẹ là ngọn gió của con suốt đời.
HOẠT ĐỘNG V. TÌM TÒI, SÁNG TẠO
(1) Đóng vai En ri cô em hãy viết một bức thư cho bố.
(2)Hãy kể lại một sự việc lỡ gây khiến bố mẹ buồn phiền.
Chọn đề tài: : đi chơi không xin phép bố mẹ, đi học về muôn để mẹ chờ đợi lo lắng, đánh nhau với em, lười học bài, kì thị bị điểm thấp…
Sau đó chọn một lỗi lầm nào đáng nhớ nhất rồi viết theo trình tự.
- Hoàn cảnh mắc lỗi. - Kể lại sự việc diễn ra
-Sự ăn năn hối lỗi của bạn thân. - Hành động sữa chữa lỗi lầm.
(3) Đọc kỹ văn bản Cuộc chia tay của những con búp bê.
(4) Sưu tầm những câu chuyện cảm động về tình anh em --- TUẦN 2- TIẾT 5&6
Ngày soạn:2/9/2021 Ngày dạy:...
Văn bản: CUỘC CHIA TAY CỦA NHỮNG CON BÚP BÊ.
(Khánh Hoài.) A.MỤC TIÊU
1.Kiến thức : HS hiểu được Tình cảm anh em ruột thịt thắm thiết , sâu nặng và nỗi đau khổ của nhũng đứa trẻ không may rơi vào hoàn cảnh bố mẹ li dị.
- Đặc sắc nghệ thuật của văn bản.
2.Kỹ năng : Hs vận dụng:
- Đọc hiểu văn bản truyện, đọc diễn cảm lời đối thoại phù hợp với tâm trạng của các nhân vật.
- Kể và tóm tắt truyện.
3.Thái độ : Giáo dục lòng nhân hậu, vị tha, trong sáng cho HS.Tích hợp môi trường xã hội.
4. Phát triển năng lực:
- Tự học - Tư duy sáng tạo. - Hợp tác - Sử dụng ngôn ngữ - Năng lực đọc hiểu văn bản .
-Năng lực sử dụng tiếng Việt và giao tiếp (qua việc thảo luận trên lớp, thuyết trình trước lớp hệ thống tác phẩm văn học).
-Năng lực cảm thụ thẩm mĩ (nhận ra giá trị nội dung, nghệ thuật của văn bản).
-
Giáo dục môi trường: môi trường gia đình và sự ảnh hưởng đến trẻ em.
- Giáo dục đạo đức: trân trọng những tình cảm cao quý, ý thức trách nhiệm đối với trẻ em, phụ nữ và hạnh phúc gia đình; xác định được ý thức trách nhiệm của cá nhân đối với gia đình, xã hội.
B. PHƯƠNG TIỆN, HỌC LIỆU
- Tư liệu, hình ảnh liên quan đến bài học -Soan bài theo hướng dẫn SGK.
- Phần chuẩn bị theo yêu cầu ở tiết trước. - Phiếu học tập C. PHƯƠNG PHÁP/KỸ THUẬT DẠY HỌC
-Kĩ thuật động não, thảo luận: - Kĩ thuật trình bày một phút:
- Kĩ thụât viết tích cực: Hs viết các đoạn văn .
- PP trực quan, vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề ...
D. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
HO T Ạ ĐỘ NG I. KH Ở ĐỘ I NG
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt
THẢO LUẬN CẶP ĐÔI Điều em mong muốn về gia đình của mình.
(1)Các bạn trong nhóm cùng nhau xây dựng đoạn văn với nội dung:
Điều em mong muốn về gia đình của mình.
Chỉ rõ: đoạn văn đã đảm bảo tính liên kết về nội dung và hình thức như thế nào?
- Tổ chức cho HS thảo luận.
- Quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
- GV tổng hợp ý kiến.
Tổ ấm gia đình rất quý giá và quan trọng đối với mỗi người. Gia đình là điểm tựa vững chắc để ta lớn lên, là bến đỗ bình yên tràn đầy tình yêu thương và sự đùm bọc khi ta trở về. Đó là nơi mà các thành viên trong gia đình cùng nhau chia ngọt sẻ bùi, trao cho nhau niềm tin, niềm hy vọng. Tôi luôn mong gia đình mình được hạnh phúc, mạnh khỏe và yêu thương nhau.
- Đoạn văn trên đã đảm bảo tính liên kết về nội dung, các câu văn liên kết về đề tài: Điều em mong muốn về gia đình mình
- Về hình thức, đoạn văn đã sử dụng phép thế.
Năm ngoái, chúng ta đã được học văn bản: "Bức tranh của em gái tôi" do nhà văn Tạ Duy Anh sáng tác. Câu chuyện cảm động ấy ca ngợi tấm lòng nhân hậu, trong sáng, độ lượng của cô em gái trước những tính xấu của người anh. Và hôm nay văn bản: "Cuộc chia tay của những con búp bê", nhà văn Khánh Hoài một lần nữa lại đề cập đến những tình cảm và tấm lòng vị tha, nhân hậu, trong sáng và cao đẹp của những bạn nhỏ chẳng may rơi vào bất hạnh để khơi dậy trong lòng mỗi chúng ta: Tình cảm anh em trong sáng và biết thông cảm với những bạn có hoàn cảnh không may. Vậy câu chuyện như thế nào?
HOẠT ĐỘNGII. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC I. GIỚI THIỆU
CHUNG
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
- Cho Hs đọc thầm SGK.
(1)Nêu hiểu biết của em về Khánh Hoài?
(2) Gọi HS giới thiệu truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê?
- Gọi HS trả lời câu hỏi
- HS tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV giới thiệu hình ảnh, kết luận.
1. Tác giả.
Khánh Hoài 2. Tác phẩm:
Truyện ngắn “Cuộc chia tay của những con búp bê”bđược trao giả nhì trong cuộpc thi thơ- văn viết về quyền trẻ em do viện Khoa học Giáo Dục và tổ chức cứu trợ trẻ em Rát-đa Béc-men Thụy Điển tổ chức 1992.
Tác giả Khánh Hoài (Bút danh khác thường gọi là: Bảo Châu). Tên khai sinh là: Đỗ Văn Xuyền, sinh ngày 10/7/1937. Quê gốc ở xã Đông Kinh, Đông Hưng, Thái Bình. Nơi ở hiện nay của tác giả Khánh Hoài ở thành phố Việt Trì.
Tác giả Khánh Hoài học tiểu học và trung học ở Thái Bình, Hà Nội và Hải Phòng. Trong thời kỳ học Trung học ông đã tham gia các hoạt động bí mật trong phong trào học sinh, sinh viên.
Vào năm 1956-1959 ông theo học tại Đại học sư phạm Hà Nội. Ông đã tốt nghiệp Đại học sư phạm và trở thành hội viên Hội Nhà văn Việt Nam vào năm 1981.
Nội dung chính “Cuộc chia tay của những con búp bê” mà tác giả Khánh Hoài muốn truyền đạt đến cho người đọc đó là quyền trẻ em. Phải chăng sự ích kỷ của người lớn đã dẫn đến bi kịch cho những đứa trẻ khi mà chúng còn đang cần sự chăm sóc yêu thương.
II. ĐỌ C - HI U V N B N Ể Ă Ả
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
-Học sinh đọc văn bản: Giọng đọc chậm, truyền cảm thể hiện rõ tâm trạng của các nhân vật, đặc biệt là tình cảm trong sáng giữa hai anh em.
-Giải thích từ khó ( chú thích SGK) -H thực hiện theo y/c của G
+ H đọc liên tiếp đến hết tác phẩm.?
(1) Nêu chủ đề của truyện?
(2) Liệt kê những sự việc chính của câu chuyện
(3) Phương thức biểu đat chính ?Căn cứ vào nội dung, truyện thuộc văn bản gì?
(4)Truyện chia làm mấy đoạn? ý của từng đoạn?
- HS chia sẻ ý kiến với bạn -Gọi HS nhận xét ý kiến của bạn?
-GV tổng hợp - kết luận
1. Đọc- Chú thích:
- Đọc chú thích (3,4,5) SGK/26
Chủ đề : Cuộc chia lìa đầy xót xa cảm động của hai anh em Thành và Thủy.Các sự việc chính của câu chuyện:
• Bố mẹ Thành và Thủy chia tay.
• Thành và Thủy chia đồ chơi.
• Thủy chia tay cô giáo và lớp học.
• Cuộc chia tay cảm động giữa hai anh em Thành và Thủy
-Kiểu văn bản:tự sự.
- PTBĐ chính ( PTBĐ): tự sự.
- Văn bản nhật dụng 2 . Bố cục
-P1: Thành nghĩ về những kỉ niệm của hai anh em (Đầu…giấc mơ thôi)
- P2: Diễn biến cuộc chia đồ chơi .(tiếp … hiếu thảo như vậy)
P3:Hai anh em đến chia tay với cô giáo, các bạn cùng lớp.(tiếp …tôi đi.)
P4: Những phút cuối cùng của cuộc chia tay giữa hai anh em.( còn lại)
3 . Phân tích :
a. Nhân v t v tình hu ng truy n ậ à ố ệ
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Truyện có những nhân vật nào?
Nhân vật chính là ai?
(2) Câu chuyện được kể theo ngôi thứ mấy? Việc lựa chọn ngôi kể này có tác dụng gì?
(3)-Tên truyện có liên quan đến ý nghĩa của truyện không?
- HS xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp ý kiến.
-Nhân vật chính là hai anh em Thành và Thủy.
- Truyện kể theo ngôi thứ nhất. Nhân vật xưng tôi trong câu chuyện chính là Thành
+ Thế hiện tâm trạng, tình cảm, suy nghĩ nhân vật.
+ Tăng tính chân thực và sự thuyết phục của câu chuyện đối với bạn đọc -> Đây là câu chuyện do người trong cuộc kể lại
-Tên truyện “Cuộc chia tay của những con búp bê” có rất nhiều ý nghĩa.
+ Búp bê là đồ chơi của trẻ thơ, nó gợi lên sự bé bỏng, trong sáng, thơ ngây, hồn nhiên đáng yêu.
+ Đằng sau những con búp bê ấy ta liên tưởng đến hai anh em Thành và Thủy cũng trong sáng và đáng yêu
như thế. Hai anh em đâu có tội tình gì thế mà cũng phải chia tay.
Tiêu đề đã gợi lên tình huống truyện. Một tình huống đau lòng gây sự chú ý và suy nghĩ của người đọc.Bố mẹ ly hôn, Thành và Thủy phải chia tay nhau. Câu chuyện diễn tả sâu sắc tình cảm trong sáng của hai anh em trước cuộc chia tay.
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
(1) Chi tiết nào trong truyện khiến em xúc động nhất? Vì sao?
- HS suy nghĩ
-Xung phong trả lời câu hỏi -Tham gia nhận xét, bổ sung...
-GV tổng hợp, kết luận
-Thủy để lại 2 con búp bê ở bên nhau, quàng tay vào nhau thân thiết, để chúng ở lại với anh mình. Cảm động biết bao khi chúng ta chứng kiến tấm lòng nhân hậu, tốt bụng, chan chứa tình yêu thương của Thủy.
Qua đó ta cũng thấy được ước mơ của Thủy là luôn được ở bên anh như người vệ sĩ luôn canh gác giấc ngủ bảo vệ và vá áo cho anh...
2. Tình anh em giữa Thành và Thuỷ.
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
(1)Hãy tìm các chi tiết trong truyện để thấy hai anh em Thành, Thủy rất mực gần gũi thương yêu, chia sẻ và luôn quan tâm đến nhau? Qua các chi tiết trên, em có nhận xét gì về tình anh em giữa Thành và Thuỷ?
(2)Thái độ và tâm trạng của 2 anh em như thế nào khi mẹ giục chia đồ chơi?
Tâm trạng của 2 anh em trong cuộc chia búp bê được diễn tả như thế nào?
Tại sao 2 anh em lại có thái độ và tâm trạng đó?
- Tổ chức cho HS thảo luận.
- Quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
- GV tổng hợp ý kiến
HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP (1) Đọc câu ca dao, tục ngữ nói về tình anh em?
(2) Lời nói và hành động của Thủy khi thấy anh chia hai con bút bê Vệ Sĩ và Em Nhỏ ra hai bên có gì mâu thuẫn?
(3) Cách giải quyết của Thủy gợi lên cho em những suy nghĩ và tình cảm gì?
- Phát hiện chi tiết
2. Tình anh em giữa Thành và Thuỷ.
- Chia sẻ, giúp đỡ và quan tâm đến nhau:
+ Thủy đem kim chỉ ra tận sân vận động vá áo cho anh. + Thành giúp em học bài, chiều nào cũng đón em đi học về.
- Rất mực gần gũi thương yêu nhau:
+ Nắm tay nhau vừa đi vừa trò chuyện.
+ Chia đồ chơi. Thành “Anh cho em tất”, Thủy
“Em để lại hết cho anh”, đem con Vệ Sĩ để đầu gường gác cho anh ngủ.
=> Tình cảm anh em thắm thiết, cảm động.
- Khi chia tay đồ chơi.
+ Thủy: run lên bần bật, kinh hoàng đưa cặp mắt tuyệt vọng, hai bờ mi sưng mọng lên vì khóc nhiều.
+ Thành: cắn chặt môi để khỏi bật lên tiếng khóc.
Nhưng nước mắt cứ tuôn ra như suối ướt đầm cả gối và 2 cánh tay áo.
=> Tâm trạng: buồn khổ, đau xót, bất lực . HS đọc ca dao, tục ngữ về tình anh em - Sự mâu thuẫn của Thủy.
+ Thấy anh lấy con Vệ Sĩ và Em Nhỏ dang sang hai phía thì giận dữ tru tréo lên: “Sao anh ác thế?” =
> Vì không muốn hai con búp bê chia tay nhau.
+ Thế nhưng khi thấy anh để lại hai con búp bê cạnh nhau theo ý muốn của mình Thủy lại cũng kê lên: “Lấy ai gác đêm cho anh” = > Đây là sự mâu thuẫn “giữa sự thật cuộc đời cay đắng và tình người ngọt ngào êm dịu” (Vũ Dương Quỹ)
- Cách giải quyết của Thủy:
-Xung phong trả lời câu hỏi - Tham gia nhận xét, bổ sung...
- GV tổng hợp , bổ sung, kết luận.
+ Quay lại, đi nhanh về phía chiếc giường, đặt con Em Nhỏ quàng tay vào con Vệ Sĩ.
-> Cách để giải quyết mâu thuẫn: Là gia đình Thành, Thủy bố mẹ không còn mâu thuẫn, không li hôn nhau nữa, đoàn tụ sum vầy để cho hai anh em không phải chia tay nhau.
Lòng hi sinh vị tha của Thủy, chấp nhận thiệt thòi về mình để anh luôn có Vệ Sĩ canh gác giấc ngủ, không nỡ để hai con búp bê phải chia lìa nhau. Làm tăng thêm sự nhức nhối, nỗi xót xa về cuộc chia tay vô lí của hai anh em. Thể hiện niềm mong ước được gắn bó, niềm khao khát cháy bỏng muốn được hạnh phúc, không muốn chia lìa.
Xây dựng chi tiết truyện cảm động như thế, nhà văn muốn nhắn gửi tới người đọc rằng: cuộc chia tay của các em nhỏ là rất vô lý, là không nên, không nên để nó xảy ra. ý tưởng ấy nhắc nhở những người làm cha làm mẹ. Song trên hết ý tưởng ấy muốn chia sẻ nỗi khát khao cháy bỏng của tuổi thơ: tuổi thơ phải được sống một cuộc sống hạnh phúc
c. Nh ng t m lòng thông c m . ữ ấ ả
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
(1)Một số nhân vật trong câu chuyện đã có những hành động xoa dịu nỗi đau của Thủy. Em hãy tìm những hình ảnh, chi tiết trong câu chuyện chứng tỏ điều đó.
- Tổ chức cho HS thảo luận.
- Quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
- GV tổng hợp ý kiến.
Một số nhân vật trong câu chuyện đã có những hành động xoa dịu nỗi đau của Thủy:
• Nhân vật Thành: nhường hết đồ chơi cho em.
Rồi khi thấy em khóc, thành đã “đứng dậy, lấy chiếc khăn mặt ướt cho em”.
• Các bạn trong lớp: nắm chặt tay Thủy như chẳng muốn rời.
• Cô giáo tặng cho Thủy một quyển sổ cùng một chiếc bút máy.
4.Tổng kết:*
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt HOẠT ĐỘNG CHUNG CẢ LỚP
- Gọi HS nêu khái quát nội dung - nghệ thuật văn bản?
-Gọi HS đọc ghi nhớ
- GV khắc sâu kiến thức trọng tâm.
- Tổ ấm gia đình là vô cùng quý giá và quan trọng. Mọi người hãy cố gắng bảo vệ gìn giữ, không nên vì bất cứ lí do gì làm tổn hại đến những tình cảm tự nhiên trong sáng ấy
*Ghi nhớ: SGK HOẠT ĐỘNG III. LUYỆN TẬP
Hoạt động của giáo viên-học sinh Nội dung cần đạt THẢO LUẬN CẶP ĐÔI
(1)Trong truyện, tâm trạng của bé Thủy được miêu tả khi em ở nhà và khi em đến chào cô giáo cùng các bạn. Em thấy Thủy có những nét tâm trạng giống và khác nhau như thế nào giữa hai khung cảnh này?
- Tổ chức cho HS thảo luận.
- Quan sát, khích lệ HS.
- Tổ chức trao đổi, rút kinh nghiệm.
-Gi
