Tiết 41, 42. Tổng kết về từ vựng

Khác với những bài trước, cụm bài tổng kết về từ vựng có nhiệm vụ củng cố lại những kiến thức về từ vựng đã học từ lớp 6 đến lớp 9. mỗi vấn đề ôn tập được tách thành một mục riêng. Trong mỗi mục có hai phần. Một phần là ôn lại kiến thức đã học, một

phần là bài tập để nhận diện và vận dụng những khái niệm đã học … Điều đó cho thấy mục đích của việc tổng kết không chỉ giúp các em biết sử dụng những

kiến thức đó trong giao tiếp, đặc biệt là trong việc tiếp

nhận, phân tích văn bản. B µi häc h«m nay thÇy cïng

c¸c em cïng nhau cñng cè l¹i kiÕn thøc vÒ tõ vùng

Tiết 43

Từ đơn – từ phức Thành ngữ

Ngĩa của từ

Từ nhiều nghĩa và hiện t ợng chuyển nghĩa của từ

Ngữ văn 9

Ngữ văn 9

Tiết 43:

Từ

Từ phức Từ đơn

Từ ghép Từ láy

Ngữ văn 9

Từ

(Xét về đặc điểm cấu tạo)

Từ đơn Từ phức

Từ ghép Từ láy

Từ ghép

đẳng lập

Từ ghép chính phụ

Từ láy Từ láy Từ láy

hoàn toàn

Từ láy bộ

phận

Ng÷ v¨n 9 TiÕt 43

Phân loại từ Phân loại từ

Từ

(Xét về đặc điểm cấu tạo)

Từ

(Xét về nghĩa)

Từ

(Khái niệm về từ)

Từ

(Xét về đặc điểm cấu

tạo)

Ngữ văn 9

I. Từ đơn và từ phức

1. Khái niệm từ đơn, từ phức. Phân biệt các loại từ phức

0 1 2 3 5 4 6 7 8 9 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Đ i i

Đ Ò Ò n v o ch n v o ch à à ç ç tr tr è è ng cho th ng cho th Ý Ý ch h ch h î î p p - - Tõ T õ ch g ch g ỉ ỉ åm m å m mé é t ti t ti Õng l t Õ ng l t à à õ … õ … cho v cho v í í

- - T T õ õ g g å å m hai ho m hai ho Æ Æ c nhi c nhi Ò Ò u ti u ti Õ Õ ng l t ng l t à à õ … õ … cho v cho v

- - T T ừ l ừ l ¸y ¸y là là : : … … .. ..

v v

- - T T ừ gh ừ ghÐ Ðp là p là : : … … . .

ví dụ:í dụ:

Ngữ văn 9

I. Từ đơn và từ phức Đ i i

Đ ề ề n v o ch n v o ch à à ỗ ỗ tr tr ố ố ng cho th ng cho th í í ch h ch h ợ ợ p p

- - Từ T ừ ch g ch g ỉ ỉ ồm m ồ m mộ ộ t ti t ti ếng l t ế ng l t à à ừ … ừ …

- - Từ T ừ g g ồ ồ m hai ho m hai ho ặc nhi ặ c nhi ều ti ề u tiế ếng l t ng l t à à ừ … ừ …

-T l-T lừừ áyáy là là : : -T gh-T ghừừ éép làp là : :

đơn

Từ phức cú quan hệ lỏy õm giữa cỏc tiếng .

Ví dụ: lạnh lùng, nho nhỏ, bâng khuâng…

Gồm những từ phức đ ợc cấu tạo bằng cách ghép các tiếng. Ví dụ: điện máy, máy khâu, máy nổ, trắng đen…

phức

ví dụ: nhà, cây, biển, đảo, trời vv…

Ví dụ: quần áo, trầm bổng, sạch sành sanh, đẹp đẽ, lạnh lùng vv^…

1. Khái niệm từ đơn, từ phức. Phân biệt các loại từ phức

Ngữ văn 9 Tiết 43:

I. Từ đơn và từ phức

2. Xác định từ ghép và từ láy 11

. .

TTừừ ch g ch gỉỉ ồm mồm mộột tit tiếếng l tng l tàà ừ đơn ừ đơn TTừừ g gồồm hai hom hai hoặặc nhic nhiềều tiu tiếếng l tng l tàà ừ ừ phứcphức

Trong các từ sau từ nào là từ ghép,

từ nào là từ láy ?

Ngặt nghèo, nho nhỏ, ^{giam giữ}, bó buộc, t ơi tốt, bọt bèo xa xôi, cỏ cây ,đ a đón, nh ờng nhịn, rơi rụng, mong muốn, lấp lánh.

Từ ghộp:

Từ lỏy

ngặt nghốo giam giữ bú buộc tươi tốt bọt bốo cỏ cõy

nhường nhịn đưa đún

rơi rụng mong muốn

nho nhỏ gật gự

lạnh lựng xa xụi

lấp lỏnh

Ng÷ v¨n 9 TiÕt 43:

3. Xác định từ láy “giảm nghĩa, từ láy “tăng ngh a”so ĩ víi nghÜa gèc

trăng t

ng, s

ch sành sanh, đèm đ

p, sát

sàn s

t, nho nh

, lành l

nh, nh

p nhô,

ôm

xố

p.

Từ láy giảm nghĩa:

Từ láy tăng nghĩa:

trăng trắng, đèm đẹp, nho nhỏ, lành lạnh, xôm xốp.

nhấp nhô, sạch sành sanh, sát sàn sạt

Ng÷ v¨n 9 TiÕt 43:

I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ

1, Khái niệm thành ngữ

Thành ngữ là loại cụm từ có cấu tạo cố định, biểu thị một ý nghĩa hoàn chỉnh.

2, Phân biệt thành ngữ, tục ngữ

Thế nào là thành ngữ?

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

Trong những tổ hợp từ sau đây, tổ hợp nào là thành ngữ, tổ hợp nào là tục ngữ?

a.gần mực thì đen, gần đèn thì sáng b. Đánh trống bỏ dùi.

c. Chó treo mèo đậy.

d. được voi đòi tiên.

e. Nước mắt cá sấu

Thường là một ngữ (cụm từ)cố ®ịnh, biểu thị một khái niệm .

Thường là một câu biểu thị một phán đoán,

Thành ngữ Tục ngữ

- Đánh trống bỏ dùi - Được voi vòi tiên - Nước mắt cá sấu

- Gần mực thì đen, gầnđèn thì sáng

- Chó treo mèo đậy 2, Phân biệt thành ngữ, tục ngữ

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

Tiết 43:

Ngữ văn 9

Giải nghĩa tục ngữ

Giải nghĩa tục ngữ - - thành thành ngữ ngữ

- G- Hoàn cảnh mụi trường cú ảnh Gầần mn mựực tc thỡhỡ đđen, gầen, gần n đèđèn tn thỡ hỡ ssááng:ng: hưởng quan trọng đến tớnh cỏch, đạo đức con người.

Tham lam quỏ mức, được cỏi này lại muốn cỏi khỏc hơn.

- Đ- Đ ợ ợcc voi đò voi đòii tiên tiên::

- Đỏnh trống bỏ dựi : việc làm khụng đến nơi đến chốn, bỏ dở

- Chú treo mốo đậy muốn giữ gỡn thức ăn, với chú thỡ phải treo lờn, : với mốo thỡ phải đậy lại.

- Nước mắt cỏ sấu

lấy sự thương cảm, xút xa giả dối nhằm đỏnh lừa người khỏc

Em hóy giải nghĩa cỏc thành ngữ, tục

ngữ sau II. Thành ngữ

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

Tìm hai thành ngữ có yếu tố chỉ động vật, hai thành ngữ có yếu tố chỉ thực vật

- Mèo mù vớ cá rán :

Một sự may mắn tình cờ do hoàn cảnh đưa lại (không phải có được bằng tài năng, trí tuệ hay sự cố gắng nào đó)

Đặt câu: Nó đã dốt nát lại lười biếng, thế mà vớ được cô vợ con nhà giầu sụ, đúng Là mèo mù vớ cá rán.

Thành ngữ, bãi bể nương dâu:

Theo thời gian cuộc đời có những đổi thay ghê gớm khiến cho con người phải suy nghĩ

Đặt câu: Anh đứng trước cái vườn hoang, không còn dấu vết gì của ngôi nhà tranh khio xưa, lòng chợt buồn về cảnh bãi bể nương dâu.

0 1 2 3 4 5 6 7 8 10 9 20 30 40 50 60 70 80 90



... ... “ “ Bẩ B ẩy n y n ổ ổ i ba i ba chỡm chỡm v v

i n i n ớ ớ c non c non ” ”

B B á á nh tr nh tr ô ô i n i n ớ ớ c c - - H H ồ ồ Xuâ Xu ân H n H ơ ơng ng



“ “ S S ống ch ố ng chế ết m t mặ ặ c bay c bay ” ”

Ph Ph ạ ạ m Duy T m Duy T ố ố n n



“Xi “ Xiế ế t bao t bao ă ă n tuy n tuy ế ế t n t n ằ ằ m s m s ơ ơ ng ng

M n tr M n tr à à ời chi ờ i chiế ế u đấ u đấ t d t d ặ ặ m tr m tr ờ ờ ng lao ng lao đ đ ao” ao”

L L ụ ụ c V c V â â n Ti n Ti ên ê n - - Nguy Nguy ễn ễ n Đỡn Đỡn h Chi h Chi ểu ể u

Bài 4

Bài 4 -Tr -Tr 125: 125:

D D

n ch n ch

ng v ng v

vi vi

c s c s

d d

ng thành ng ng thành ng

trong trong văn chương

văn chương

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ

III, Nghĩa của từ

1, Khái niệm nghĩa của từ

Hình thức

Nội dung

Nghĩa của từ l

(sự vật, tính chất, hoạt động, quan hệ...)mà từ biểu thị

Em hiÓu nghÜa cña tõ lµ g

Tiết 43:

Ngữ văn 9

Bài 2

Bài 2 (T (T 123 123 ) )

Ch Ch ọ ọ n c n c á á ch hi ch hi ể ể u u đú đú ng trong c ng trong c ác ác c c á á ch hi ch hi ể ể u sau: u sau:

A. A. Nghĩ Ngh ĩa c a c ủa t ủ a từ ừ “ “ m m ẹ ẹ ” l : Ng ” l : Ng à “ à “ ời ph ờ i phụ ụ n n

, c , c ó con, n ó con, nó ói i trong quan h

trong quan h ệ ệ v v ớ ớ i con i con ” ” . .

B. B. Ngh Nghĩ ĩa c a c ủ ủ a t a t ừ ừ “ “ m m ẹ ẹ ” kh ” kh ác v á c vớ ới t i từ ừ b b “ “ ố ố ” ” ở ph ở ph ầ ầ n nghĩ n ngh ĩa a “ “ Ng Ng ờ ờ i ph i ph ụ ụ n n

c c ó ó con . con . ” ”

C. C. Ngh Ngh ĩ ĩ a c a c ủ ủ a t a t ừ ừ “ “ m m ẹ ẹ ” ” kh kh ô ô ng thay ng thay đổ đổ i trong hai c i trong hai c â â u: u:

M

“ M

“ ẹ ẹ em r em r ất ất hi hi ề ề n v Th n v Th ” à “ ” à “ ấ ấ t b t b ạ ạ i l m i l m à à ẹ ẹ th nh c th nh c à à ô ô ng . ng . ” ” D. D. Ngh Ngh ĩ ĩ a c a c ủ ủ a t a t ừ ừ “ “ m m ẹ ẹ ” ” kh kh ô ô ng c ng c ó ó ph ph ầ ầ n n o chung v n n o chung v à à ớ ớ i i

ngh ngh ĩ ĩ a c a c ủ ủ a t a t ừ ừ b b “ à” “ à” . .

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

3,

- Cách giải thích b đúng vì dùng từ rộng lượng định nghĩa cho từ độ lượng (

cụ thể hoá cho từ rộng lượng.

Độ lượng là:

a. Đức tính rộng lượng rễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ.

b. Rộng lượng dễ thông cảm với người có sai lầm và dễ tha thứ

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

I, Từ đơn và từ phức II, Thành ngữ

III, Nghĩa của từ

IV, Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ 1. 1. Kh Kh ¸ ¸ i ni i ni Ö Ö m t m t õ õ nhi nhi Ò Ò u ngh u ngh Ü Ü a a

- - T T õ õ c c ã ã th th Ó Ó c c ã ã mét mét ng ng hÜ hÜ a hay nhi a hay nhi Ò Ò u ngh u ngh Ü Ü a a . .

- - Hi Hi Ö Ö n t n t î î ng chuy ng chuy Ó Ó n ngh n ngh Ü Ü a c a c ñ ñ a t a t õ lµ õ lµ : : sù sù thay đ thay đ æi æi ngh ngh Ü Ü a c a c ñ ñ a t a t õ õ , t , t ¹ ¹ o ra o ra nh nh ữ ữ ng ng t t õ õ nhi nhi Ò Ò u ngh u ngh Ü Ü a. a.

-Thế nào là từ nhiều nghiã và -Hiện tượng chuyển nghĩa của

từ là gì?

Tiết 43:

Ngữ văn 9

Vớ dụ:

-Từ một nghĩa: xe đạp, máy nổ, bọ nẹt…

- Từ nhiều nghĩa: chân, mũi, xuân…

* Từ có thể có một nghĩa hay nhiều nghĩa

IV, Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

Chuyển nghĩa là hiện t ợng thay đổi nghĩa của từ, tạo ra từ nhiều nghĩa.

- Trong từ nhiều nghĩa có:

+ Nghĩa gốc: là nghĩa xuất hiện từ đầu , làm cơ sở để hỡnh thành các ngh a khác.ĩ

+ Nghĩa chuyển: là nghĩa đ ợc hỡnh thành trên cơ sở nghĩa gốc.

-Thông th ờng, trong câu, từ chỉ có một nghĩa nhất định. Tuy nhiên , trong một số tr ờng hợp từ có thể hiểu đồng thời theo cả nghĩa gốc và nghĩa chuyển.

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

VD: Mùa xuân là tết trồng cây

Làm cho đất nước càng ngày càng xuân

Hồ Chí Minh (1)

(2)

-Xuân (1) nghĩa gốc, chỉ mùa xuân, mùa đầu trong bốn mùa của một năm, khí hậu mát mẻ, cây cối đâm trồi nảy lộc…

- Xuân (2) nghĩa chuyển, chỉ sự tươi đẹp của đất nước.

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

NghÜ Ngh Üa g a g è è c c Ngh Ngh Ü Ü a chuy a chuy Ó Ó n n

Là nghĩa xuất hiện từ đầu, làm cơ sở để hình thành các nghĩa khác.

Là nghĩa được hình thành trên cơ sở của nghĩa gốc.

Từ nhiều nghĩa Từ nhiều nghĩa

IV, Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa,

lệ hoa được dùng theo nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

Có thể coi đây là hiện tượng chuyển nghĩa làm xuất hiện từ nhiều nghĩa được không?

“ “ Nçi Nçi m m

nh nh thªm tøc nçi nh thªm tøc nçi nh à à ThÒm

ThÒm hoa hoa mét b íc lÖ mét b íc lÖ hoa hoa mÊy h ng mÊy h ng à à ” ”

TiÕt 43:

Ngữ văn 9

2. Trong hai câu thơ sau, từ hoa trong thềm hoa, lệ hoa được dùng theo nghĩa chuyển

-Về tu từ cú pháp, " hoa" trong "thềm hoa" và "lệ hoa" là các định ngữ nghệ thuật .

- Về tu từ từ vựng, " hoa" trong các tổ hợp trên có nghĩa là đẹp, sang trọng, tinh khiết…(đây là các nghĩa chỉ dùng trong câu thơ lục bát này, nếu tách "hoa" ra khỏi câu thơ thì những nghiã này

sẽ không còn nữa; vì vậy người ta gọi chúng là nghĩa lâm thời, nó chưa làm thay đổi nghĩa của từ, chưa thể đưa vào từ điển)

-

- Soạn bài: tổng kết từ vựng (tiếp theo)

Ch©n thµnh c¶m ¬n

Ch©n thµnh c¶m ¬n