A. TÌM HIỂU CHUNG

(1)

NGUYỄN TUÂN Trường THPT Bình Chánh

Tổ : Ngữ Văn

(2)

I. NGUYỄN TUÂN

1. Những nét chính về cuộc đời, con người:

- Xuất thân: Gia đình nhà Nho (khi Hán học đã tàn) - Cách mạng tháng Tám thành công, ông tham gia

cách mạng và là cây bút tiêu biểu của nền văn học mới

A. TÌM HIỂU CHUNG

- Là người tài hoa, uyên bác; Có cá tính độc

đáo, rất có ý thức về cá nhân, phóng khoáng;

Là trí thức giàu lòng yêu nước.

: (1910 - 1987), Hà Nội

(3)

I.NGUYỄN TUÂN

2. Sự nghiệp văn chương:

Một chuyến đi ; Vang bóng một thời;

Thiếu quê hương; Chiếc lư đồng mắt cua …

Đường vui ; Tình chiến dịch;

Sông Đà; Hà Nội ta đánh Mĩ giỏi…

TRƯỚC CÁCH MẠNG SAU CÁCH MẠNG

Tác phẩm:

chủ nghĩa xê dịch; vẻ đẹp vang bóng một thời; đời sống trụy lạc

Phục vụ sự nghiệp cách mạng, theo sát nhiệm vụ chính trị của đất nước, ca ngợi con người Phản đối, bất hòa với xã hội “ Tây –

Tàu nhố nhăng” Tin yêu, gắn bó với đất nước, cuộc đời

Phong cách : NGÔNG

(4)

Thể hiện một nhân cách nghệ sỹ tài hoa,

uyên bác, khao khát đi tìm cái đẹp

và cái thật.

Văn chương tự do, phóng túng, ý

thức sâu sắc về cái tôi cá nhân.

Phát hiện con người và cảnh vật ở phương diện văn

hóa nghệ thuật, tài hoa nghệ sỹ.

NGÔNG

Phong cách nghệ thuật

Nguyễn Tuân xứng đáng được xem là một nghệ sĩ lớn, một nhà văn hoá lớn

(5)

Thể loại:

*Hoàn cảnh ra đời:

Đây là thành quả của

Nguyễn Tuân trong chuyến đi gian khổ và hào hứng tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi (1958) Được in trong tập “Sông Đà” ( 1960)

=> Tác phẩm tiêu biểu cho

phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân

II. Tác phẩm: NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ

Tùy bút

(6)

*Nước:

a. Sông Đà hung bạo, dữ dằn:

1.

Hình tượng sông Đà :

B. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN

II. Tìm hiểu văn bản:

Hút nước

+ Thở và kêu như cửa cống cái bị sặc; ặc ặc như rót dầu sôi vào.

+ Con thuyền nào bị hút xuống thì trồng ngay cây chuối ngược

+ Từ dưới đáy nhìn lên như khối thủy tinh đúc dày, như khối pha lê xanh…

I . Đọc:

(7)

* Nước :

+ Ở xa: tiếng thác gầm reo oán trách, van xin, như khiêu khích giọng gằn mà chế nhạo

….

+ Gần: rống lên - như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng tre nứa nổ lửa …

1.

II. Tìm hiểu văn bản:

=> Miêu tả rất đặc biệt ( âm thanh nhiều cung bậc, liên tưởng, tưởng tượng đôc đáo), sông nước sống động như một sinh thể, dữ dội tột cùng ( nhân hóa, vật hóa...)

Thác nước

(8)

*Đá : - Bờ đá dựng vách thành …đúng ngọ mới thấy mặt trời; vách đá

chẹt lòng sông như cái yết hầu;

“ nước xô đá, đá xô

sóng, sóng xô gió cuồn cuộn luồng gió gùn

ghè…

-Thạch trận: chân trời đá- hòn nhỏ, hòn to từng hàng, từng đám ẩn nấp, mai phục, rình rập ..chúng sẵn sàng

nhổm dậy vồ lấy thuyền…

hòn nào cũng ngỗ ngược, nhăn nhúm, méo mó…đòi ăn chết con thuyền…

1.

=> Như trận đồ bát quái

(9)

* Với sự quan sát tinh tường, trí tưởng tượng phong phú, sự am hiểu nhiều lĩnh vực kết hợp với các thủ

pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa sống động và cách miêu tả thiên nhiên với vẻ đẹp hùng vĩ của Nguyễn Tuân, con sông Đà hiện lên thật hùng vĩ, đầy sức

sống, song hung bạo, dữ dằn - con sông như một sinh thể có hồn, có tâm trạng, có tính cách trông như con thủy quái khổng lồ đang quẫy mình như kẻ thù số một của con người Tây Bắc.

1.

(10)

Hùng vĩ, tràn đầy sức sống

Hung bạo, dữ dằn như thủy quái đang

quẫy mình, như kẻ thù số một của con

người.

Sông Đà Sự quan sát tinh tường;

Liên tưởng, tưởng tượng;

Am hiểu nhiều lĩnh vực;

Thủ pháp so sánh, nhân hóa…

(11)

b. Sông Đà thơ mộng, trữ tình:

1.

(12)

b. Sông Đà thơ mộng, trữ tình:

- Hình dáng sông Đà: nhìn từ trên cao:

Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình

=> hiền hòa, mềm mại, huyền ảo như mái tóc người thiếu nữ kiều diễm

- Màu sắc nước sông Đà:

Mùa xuân xanh ngọc bích; mùa thu lừ lừ chín đỏ…

=> biến đổi theo mùa, mỗi mùa có một vẻ đẹp riêng - Gợi cảm :Như một cố nhân …

-Cảnh ven sông : chuồn chuồn, bươm bướm bay rợp trời; bờ sông lặng tờ, nương ngô nhú lên mấy lá ngô non, cỏ gianh đồi núi đang ra những búp nõn, một đàn hươu cúi đầu ngốn búp cỏ gianh đẫm sương đêm.. .

đàn cá dầm xanh…như bạc thoi rơi .. .

=> hoang sơ, thơ mộng, nhuốm màu cổ tích…

(13)

b. Sông Đà thơ mộng, trữ tình:

Để khắc họa hình tượng con sông Đà thơ mộng, trữ tình, Nguyễn Tuân đã dùng những biện pháp nghệ thuật nào?

Tiết tấu nhẹ nhàng, ruỗi ra rất mực êm ả;

ngôn ngữ, hình ảnh chọn lọc, sự quan sát

tinh tường, liên tưởng thú vị của Nguyễn

Tuân, con sông Đà lại hiện ra với vẻ đẹp

hoang sơ, nhuốm màu cổ tích, trù phú,

tràn trề nhựa sống.

(14)

Nguyễn Tuân chứng tỏ được:

- Sự tài hoa, uyên bác , lịch lãm .

-Tình yêu thiết tha đối với thiên nhiên đất nước.

-Quá trình lao động công phu, nghiêm túc.

Với ông thiên nhiên là

một tác phẩm nghệ thuật

vô song của tạo hóa

(15)

2. Hình tượng ông lái đò:

=>

Miêu tả cụ thể, chi

tiết, gợi hình ảnh ông đò khỏe mạnh chắc

nịch, tinh tường và dạn dày kinh nghiệm,

có hiểu biết sâu về thác sông Đà.

a. Giới thiệu ông đò:

* 70 tuổi, người Lai Châu, mười năm gắn bó với nghề chèo đò trên sông Đà

* Ngoại hình: Chân khuỳnh

khuỳnh, tay dài lêu nghêu, giọng ào ào, đầu bạc trắng trên cơ thể gọn quánh chất sừng chất mun;

luôn trong tư thế chèo đò

*Công việc : Đưa đò vượt thác dữ, đối đầu với thử thách, hiểm nguy.

Qua cách giới thiệu của Nguyễn Tuân, em cảm nhận như thế nào về hình ảnh của ông đò?

(16)

b. Ông đò đưa đò vượt thác:

Sông Đà:

Bày thạch trận khắp lòng sông; đá tạo những boong –ke chìm, và pháo đài đá nổi;

nước và đá phối hợp hung hăng, hò la, thanh viện; sóng nước liều mạng đá trái thúc gối vào bụng và hông thuyền,

có lúc đội cả thuyền lên -Thuyền vút qua cổng đá, vút vút cửa ngoài, cửa trong , thuyền như mũi tên tre xuyên nhanh, vừa

xuyên vừa tự động lái được

Ông đò:

- Bị thương vẫn cố nén, kẹp chặt cuống lái và chỉ huy bạn thuyền ngắn gọn, tỉnh táo;

-Nắm chặt bờm sóng, ghì cương, bám chắc phóng nhanh vào cửa sinh lái miết một đường chéo;lúc rảo tránh đá, lúc đè sấn lên…

Sông Đà:

-Vòng 1: bốn cửa tử, một cửa sinh lệch về tả ngạn, liên tiếp ra đòn

-Vòng 2: tăng cửa tử, một cửa sinh lệch về hữu ngạn

- Vòng 3: bên trái, bên phải đều là luồng chết, luồng sống ở sau bọn đá

(17)

b. Ông đò đưa đò vượt thác:

 Sự tài hoa,tài trí, ngoan

cường, dũng

cảm và kinh

nghiệm sông

nước

(18)

+ Cuộc sống vẫn diễnra bình thường: đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm

lam, bàn tán về cá anh vũ ,cá dầm xanh..

+ Không ai bàn tán về chiến thắng vừa qua.

c. Ông đò khi đò cập bến:

Người lái đò bình dị, ung dung, lãng mạn, nghệ sĩ, …

(19)

•*Hình ảnh ông lái đò cho thấy Nguyễn Tuân đã tìm được

nhân vật mới: những con người đáng trân trọng ngợi ca, không thuộc tầng lớp đài các như vang bóng một thời mà là những

người lao động bình thường - thứ vàng mười đã qua thử lửa của Tây Bắc. .

•* Quan niệm của nhà văn: Người anh hùng không chỉ có trong chiến đấu mà còn có trong cuộc sống lao động thường ngày. Chủ nghĩa anh hùng không đâu xa lạ mà có ngay trong cuộc sống của người lao động bình thường. Những người bình dị, trí dũng tài ba có thể viết nên những thiên anh hùng ca, có thể tạo hình tạc mẫu cho nghệ thuật

(20)

Nhân dân lao động là đối tượng của cái đẹp, của ánh sáng thẩm mỹ mới.

(21)

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ - NGUYỄN TUÂN

III. TỔNG KẾT:

1. Nghệ thuật:

- Những so sánh, ví von, liên tưởng, tưởng tượng độc đáo bất ngờ và thú vị.

- Từ ngữ phong phú sống động, giàu hình ảnh và có sức gợi cảm cao.

- Câu văn đa dạng, nhiều tầng, giàu nhịp

điệu, lúc thì hối hả, gân guốc, khi thì chậm

rãi, trữ tình...

(22)

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ- NGUYỄN TUÂN

III. TỔNG KẾT:

2. Ý nghĩa văn bản:

- Giới thiệu, khẳng định, ngợi ca vẻ đẹp của thiên nhiên và con người lao động ở miền Tây Bắc của Tổ quốc.

- Thể hiện tình yêu mến, sự gắn bĩ thiết tha của Nguyễn Tuân đối với đất nước và con người Việt Nam

(23)

NGƯỜI LÁI ĐÒ SÔNG ĐÀ- NGUYỄN TUÂN

C. HƯỚNG DẪN TỰ HỌC

1. Tìm đọc trọn vẹn tác phẩm Người lái đò sông Đà 2. Liệt kê dẫn chứng và phân tích hiệu quả của một vài biện pháp nghệ thuật mà nhà văn đã sử dụng để khắc họa hình tượng sông Đà.

3. Phân tích hình ảnh người lái đò trong cảnh vượt

thác