? / Thời Lý – Trần, nhân dân đã phải đương đầu với những cuộc xâm

ÔN TẬP CHƯƠNG II VÀ CHƯƠNG III

1/ SGK/81

? / Thời Lý – Trần, nhân dân đã phải đương đầu với những cuộc xâm

lược nào? (Thời gian? Lực lượng quân xâm lược)

Tên cuộc kháng chiến Thời gian Lực lượng quân đội xâm lược Chống quân xâm lược

Tống 1075 – 1077 10 vạn bộ binh, 20 vạn dân phu Kháng chiến lần thứ I

chống quân xâm lược Mông Cổ

1/1258 3 vạn

Kháng chiến lần thứ II chống quân xâm lược

Nguyên

1/1285 50 vạn

Kháng chiến lần thứ III chống quân xâm lược

Nguyên

12/1287 30 vạn

2/ SGK/81

Diễn biến các cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý, chống Mông Nguyên thời Trần:

a) Thời gian bắt đầu và kết thúc của mỗi cuộc kháng chiến.

b) Đường lối chống giặc trong mỗi cuộc kháng chiến.

c) Những gương tiêu biểu về lòng yêu nước, bất khuất trong mỗi cuộc kháng chiến.

d) Một vài ví dụ về tinh thần đoàn kết đánh giặc trong mỗi cuộc kháng chiến của dân tộc

e) Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của những cuộc kháng chiến thời

Lý – Trần

a) Thời gian bắt đầu và kết thúc của mỗi cuộc kháng chiến.

Tên cuộc kháng chiến Thời gian bắt đầu Thời gian kết thúc

Chống quân xâm lược Tống 10/1075 3/1077

Kháng chiến lần thứ I chống quân

xâm lược Mông Cổ 1/1258 29/1/1258

Kháng chiến lần thứ II chống quân

xâm lược Nguyên 1/1285 6/1285

Kháng chiến lần thứ III chống quân

xâm lược Nguyên 12/1287 4/1288

a) Thời gian bắt đầu và kết thúc của mỗi cuộc kháng chiến.

b) Đường lối chống giặc trong mỗi cuộc kháng chiến.

Tên cuộc kháng chiến

Đường lối chống giặc

Kháng chiến

chống Tống * Đường lối chung:Chủ động đánh giặc, buộc giặc đánh theo cách đánh của ta

+ Giai đoạn 1: “ Tiên phát chế nhân” – chủ động tấn công trước để tự vệ…

+ Giai đoạn 2: Chủ động xây dựng phòng tuyến phản công tiêu hao lực lượng, buộc chúng đầu hàng rút quân về nước

Kháng chiến

chống Mông - Nguyên

- Khi giặc mạnh rút lui để bảo toàn lực lượng - Thực hiện “ vườn không nhà trống”

- Khi giặc lâm vào tình thế khó khăn thì phản công tiêu diệt

- Trong lần 3 diệt đoàn thuyền lương, lập trận địa trên sông Bạch

Đằng

c) Những gương tiêu biểu về lòng yêu nước, bất khuất trong mỗi cuộc kháng chiến.

Tên cuộc kháng chiến Những anh hùng tiêu biểu

Kháng chiến chống Tống Lý Thường Kiệt , Tông Đản , Lý Kế Nguyên…

Hai hoàng tử Hoằng Chân và Chiêu Văn.

Kháng chiến chống Mông Nguyên Trần Nhân Tông , Trần Quốc Tuấn , Trần Quang Khải , Trần Nhật Duật , Trần Khánh

Dư, Trần Quốc Toản

c) Những gương tiêu biểu về lòng yêu nước, bất khuất trong mỗi cuộc kháng chiến.

d) Một vài ví dụ về tinh thần đoàn kết đánh giặc trong mỗi cuộc kháng chiến của dân tộc

Tên cuộc kháng chiến Ví dụ về tinh thần đoàn kết chống giặc

Kháng chiến chống Tống Sự đoàn kết giữa quân đội triều đình với đồng bào dân tộc miền núi do các tù trưởng chỉ huy

Kháng chiến chống Mông Nguyên Nhân dân theo lệnh triều đình thực hiện “ Vườn không nhà trống”

Nhân dân phối hợp với quân triều đình tiêu diệt giặc

e) Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của những cuộc kháng chiến thời Lý – Trần

Nội dung Kháng chiến chống Tống

thời Lý Kháng chiến chống Mông Nguyên thời Trần

Nguyên nhân thắng lợi - Ý chí độc lập , tự chủ của toàn dân , sức mạnh

đoàn kết dân tộc - Tài mưu lược của anh

hùng Lý Thường Kiệt

- Tinh thần đoàn kết toàn dân - Chiến lược chiến thuật tài

tình của vua quan nhà Trần - Sự đóng góp quan trọng của

các danh tướng Ý nghĩa lịch sử - Buộc nhà Tống phải bỏ

âm mưu xâm lược Đại Việt

- Nền độc lập tự chủ được bảo vệ

- Đập tan ý chí xâm lược của Đế chế Nguyên , bảo vệ độc

lập chủ quyền dân tộc - Góp phần xây dựng truyền

thống quân sự Việt Nam - Củng cố khối đoàn kết toàn

dân

3/ SGK/81

Nước Đại Việt thời Lý – Trần đã đạt được những thành tựu nổi bật gì ?

- Về kinh tế - Về văn hóa - Về giáo dục

- Về khoa học , nghệ thuật.

Thành tựu Thời Lý Thời Trần

Kinh tế

Nông nghiệp

Hàng năm các vua Lý tổ chức cày tịch điền.

Nhà nước khuyến khích khai hoang, làm thủy lợi…

Khuyến khích sản xuất, mở rộng và trồng trọt, khai hoang, đắp đê được củng cố. Ruộng đất làng xã nhiều

Thủ công nghiệp

Có nhiều nghề phát triển như : dệt, gốm… Do nhà nước quản lí có nhiều ngành nghề. Thủ công nghiệp trong nước phổ biến và phát triển

Thương nghiệp

Buôn bán trao đổi trong và ngoài nước phát triển. Chợ búa tập nập, trao đổi buôn bán trong và ngoài nước được đẩy mạnh

Văn hóa

Các hình thức sinh hoạt văn hóa phong phú, đa dạng

Tín ngưỡng cổ trong nước phổ biến. Đạo Phật phát triển. Nho Giáo ngày càng được trọng dụng.Các hình thức sinh hoạt đa

dạng, phong phú

Giáo dục

Mở khoa thi để tuyển chọn quan.

Quốc Tử Giám mở rộng đào tạo con nhà quý tộc quan lại. Các lộ phủ có trường học. Các làng xã có trường tư. Các kì thi

được tổ chức ngày càng nhiều.

Khoa học Nghệ thuật

Nghệ thuật kiến trúc rất phát triển. Một số công trình nghệ thuật có giá trị được xây dựng.

Trình độ điêu khắc thanh thoát. Phong cách nghệ thuật đa dạng , độc đáo và linh hoạt

- Khoa học:

Lịch sử: Cơ quan viết sử ra đời với bộ Đại Việt sử kí Quân sự:TP Binh thư yếu lược của T. Quốc Tuấn

Y học: Tuệ Tĩnh nghiên cứu thuốc nam chữa bênh cho nhân dân Thiên văn học: có những đóng góp đáng kể

Kĩ thuật:Chế tạo được súng

- Nghệ thuật:Phát triển công trình mới ra đời

4/ SGK/81

Lập bảng thống kê những sự kiện lớn đáng ghi nhớ trong lịch sử nước ta thời Lý – Trần theo

trình tự thời gian và nội dung (niên đại và sự kiện)

Niên đại Sự kiện

1009 - 1010 Nhà Lý thành lập

1010 Lý Công Uẩn đặt niên hiệu là Thuận Thiên, dời đô về Đại La đổi tên thành Thăng Long

1054 Nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt

1077 Lý Thường Kiệt lãnh đạo kháng chiến chống Tống thắng lợi

Cuối TK XII - 1225 Nhà Lý sụp đổ, nhà Trần thành lập 1258 Chiến thắng quân xâm lược Mông Cổ lần I 1285 Chiến thắng quân xâm lược Nguyên lần II 1288 Chiến thắng quân xâm lược Nguyên lần III

Nửa sau TK XIV Nhà Trần sụp đổ

Cuộc kháng chiến Thời gian

Trận đánh tiêu biểu Nhân vật lịch sử tiêu biểu

Các cuộc kháng chiến:

Chống Tống lần I

Chống Tống lần II

Kháng chiến lần I chống quân

Mông Cổ

Kháng chiến lần II chống quân

Mông - Nguyên Kháng chiến lần III chống quân

Mông - Nguyên.

Năm 981

1075-1077

1/1258

Năm 1285

1287-1288

-Nhiều trận diễn ra trên sông Bạch Đằng

-Cuộc tấn công vào đất Tống.

-Chiến thắng trên sông Như Nguyệt.

-Chiến thắng Đông Bộ Đầu

-Chiến thắng Tây Kết, Hàm Tử, Chương Dương

-Chiến thắng Vân Đồn.

- Chiến thắng Bạch Đằng.

Lê Hoàn

Lý Thường Kiệt

Trần Thủ Độ

Trần Quốc Tuấn, Trần Quốc Toản …

Trần Quốc Tuấn, Trần Khánh Dư …

Quốc công tiết chế Trần Quốc Tuấn. Ảnh xưa: Trần quốc Toản dù nhỏ tuổi nhưng vẫn ra trận đánh giặc.

Những thành tựu chính về kinh tế:

Lĩnh vực Những thành tựu chính

Thời Lý Thời Trần

Thủy Lợi

Khai hoang

Thủ công nghiệp

Thương nghiệp

Tiến hành đào kênh mương, khai ngòi, đắp đê, phòng lụt.

Tiến hành đắp đê, đào sông, nạo vét kênh … đặt chức Hà đê sứ.

Khuyến khích khai hoang.

Làng xã được mở rộng, quý tộc Trần chiêu mộ dân nghèo lập điền trang,…

- Thủ công nghiệp nhà nước được mở rộng.

- Thủ công nghiệp dân gian rất phổ biến và phát triển như nghề gốm, đúc đồng …

Có nhiều ngành nghề được phát triển và mở rộng như chăn tằm, ươm tơ, làm đồ trang sức, làm gốm …

Buôn bán trao đổi trong nước và ngoài

nước phát triển Chợ búa tấp nập. trao đổi buôn bán trong nước và ngoài nước được đẩy mạnh

Những thành tựu về văn hóa, giáo dục:

Lĩnh vực Thành tựu

Thời Lý Thời Trần

Tư tưởng tôn giáo

Thi cử, văn học

Kiến trúc Điêu khắc

Khoa học Nghệ thuật

- Các vua và nhân dân rất sùng đạo Phật - Đạo phật phát triển nhưng không bằng thời Lý, đạo Nho ngày càng phát triển.

-Quan tâm đến giáo dục và khoa cử.

- Văn học chữ Hán bước đầu phát triển

- Trường học được mở rộng, khoa cử phát triển hơn thời Lý.

- Văn học chữ Hán và chữ Nôm phát triển mạnh.

- Rất phát triển có nhiều công trình quy mô lớn mang tính cách độc đáo.

- Nhiều công trình kiến trúc mới, có giá trị ra đời.

- Một số công trình được tu sửa lại quy mô lớn hơn.

- Phong cách nghệ thuật đa dạng, độc đáo, đánh dấu sự ra đời nền văn hóa riêng biệt của dân tộc – Văn hóa Thăng Long

- Khoa học phát triển mạnh mẽ: sử học, quân sự, y học.

- Sinh hoạt nghệ thuật của nhân dân được nâng cao

Một số di vật khảo cổ tại khu di tích thành Thăng Long

Tháp Phổ Minh (Nam Định)

Bài tập: Lập bảng thống kê những sự kiện lớn đáng ghi nhớ trong lịch sử nước ta thời Lý – trần theo trình tự thời gian và nội dung (niên đại và sự kiện).

Niên đại Sự kiện

1042 Nhà lý ban hành bộ luật “Hình thư”

1054 Nhà Lý đổi tên nước là Đại Việt

1070 Nhà lý thành lập Văn Miếu thờ Khổng Tử

1075 Nhà Lý mở khoa thi đầu tiên – Lê Văn Thịnh đỗ đầu 1076 Lập Quốc Tử Giám ở kinh đô

1077 Lý Thường Kiệt Lãnh đạo kháng chiến chống Tống thắng lợi

1226 Nhà Trần thành lập

Nhà Trần ban hành bộ “ Quốc triều hình luật”

1010

1230

Lý Thái Tổ dời đô về Đại La đổi tên thành Thăng Long.

1253 Lập quốc học viện và giảng võ đường

DẶN DÒ

Chuẩn bị bài 18: Trả lời câu hỏi

màu xanh SGK/ 82, 83