Soạn bài Tiếng gà trưa 1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 49 Sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):
- Đọc trước bài thơ Tiếng gà trưa, tìm hiểu thêm về tác giả Xuân Quỳnh.
- Bài Tiếng gà trưa được viết trong thời kì đầu của cuộc chiến chống đế quốc Mỹ, in lần đầu trong tập thơ Hoa dọc chiến hào (1968) của Xuân Quỳnh.
- Chia sẻ cùng bạn bè về kỉ niệm với những người thân trong gia đình mà em nhớ nhất.
Trả lời:
* Tác giả Xuân Quỳnh:
- Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942-1988), quê ở làng An Khê, ven thị xã Hà Đông, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).
- Được mệnh danh là nữ hoàng thơ tình yêu của Việt Nam.
- Phong cách sáng tác: thường viết về những tình cảm gần gũi, bình dị, trong sáng của đời sống gia đình và cuộc sống hàng ngày, biểu lộ những rung cảm và khát vọng của một trái tim phụ nữ chân thành, tha thiết và đằm thắm.
- Một số tác phẩm tiêu biểu: Chồi biếc (1963), Hoa dọc chiến hào (1968), Lời ru trên mặt đất (1978), Chờ trăng (1981), Tự hát (1984). Trong đó có một số bài thơ đặc biệt nổi tiếng: Thuyền và biển, Sóng, Tiếng gà trưa, Thơ tình cuối mùa thu…
* Chia sẻ về kỉ niệm với người thân: Đó là lần em được bố làm cho một chiếc chong chóng bằng lá dứa. Em thấy rất vui, đi khoe với khắp bạn bè và thích thú khi các bạn cũng háo hức muốn được chơi chong chóng lạ kì đó.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Bài thơ Tiếng gà trưa khi lại tâm sự thật giản dị mà cũng thật xúc động khi tác giả được nghe lại tiếng gà trưa, bao nhiêu kí ức tuổi thơ, kí ức về bà bỗng ùa về.
* Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Đọc lướt bài thơ, chỉ ra dòng nào không phải năm chữ. Số dòng trong mỗi khổ có giống nhau không?
Trả lời:
- Dòng thơ không phải năm chữ: Tiếng gà trưa ở câu 8 và câu 14
- Số dòng thơ ở mỗi khổ thơ dài ngắn khác nhau.
Câu 2 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Xác định vần và nhịp của bài thơ.
Trả lời:
- Vần: đa số là vần cách
- Nhịp: 3/2, 2/3 có dòng 1/4
Câu 3 (trang 50 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý những hình ảnh và kỉ niệm được gợi lại từ tiếng gà trưa.
Trả lời:
Những hình ảnh và kỉ niệm được gợi ra từ tiếng gà trưa: bà khum soi trứng, dành từng quả cho con gà mái ấp, bà bán gà vào dịp cuối năm dành dụm để mua quần áo mới cho cháu.
Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý các từ diễn tả cảm xúc của người cháu.
Trả lời:
Những từ ngữ diễn tả cảm xúc của người cháu: hạnh phúc, giấc mơ hồng.
Câu 5 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Chú ý những dòng thơ có cấu trúc giống nhau trong khổ thơ này.
Trả lời:
Những dòng thơ có cấu trúc giống nhau: Vì lòng yêu tổ quốc/ Vì xóm làng than thuộc/ Vì tiếng gà cục tác
Đó là những hình ảnh gần gũi, và cũng là lí do để người cháu cầm sung chiến đấu.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Cảm xúc nào là cảm xúc xuyên suốt bài thơ Tiếng gà trưa? Cảm xúc đó được khơi gợi từ điều gì? Em hiểu người xưng “cháu”
trong bài thơ là ai?
Trả lời:
- Cảm xúc xuyên suốt bài thơ là nỗi nhớ.
- Cảm xúc đó được khơi gợi: Trên đường đánh giặc người cháu chợt nghe tiếng gà trưa nhảy ổ. Tiếng gà trưa đã gợi ra những kỉ niệm về tuổi thơ của người cháu.
- Người xưng “cháu” trong bài thơ là tác giả, là người lính đang trên đường ra trận.
Câu 2 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Dòng thơ “Tiếng gà trưa” được lặp lại mấy lần trong bài thơ? “Tiếng gà trưa” đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm gì của tuổi thơ? Em ấn tượng với hình ảnh hoặc kỉ niệm nào nhất? Vì sao?
Trả lời:
- Dòng thơ Tiếng gà trưa được lặp lại ba lần trong bài thơ.
- Tiếng gà trưa đã khơi gợi ở người cháu những hình ảnh và kỉ niệm tuổi thơ: con gà mái mơ, con gà mái vàng, bà khum tay soi trứng, bà dành tiền bán gà để mua quần áo cho cháu.
- Em ấn tượng với hình ảnh người bà chắt chiu dành dụm tiền bán gà để mua cho cháu bộ quần áo mới. Vì đó là hình ảnh gần gũi quen thuộc, đó cũng thể hiện sự hi sinh, vất vả của người bà.
Câu 3 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào? Qua đó, em có cảm nhận như thế nào về người bà và những tình cảm người cháu dành cho bà?
Trả lời:
- Người bà hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết:
Tay bà khum soi trứng/Dành từng quả chắt chiu
Bà lo đàn gà toi…/ Để cuối năm bán gà/ Cháu được quần áo mới.
Qua đó người bà hiện lên là một người yêu thương cháu hết mực. Bà là một người phụ nữ sống trong cảnh nghèo khó và luôn chắt chiu dành dụm để cháu được đủ đầy. Và qua đó cũng thấy được tình cảm của cháu dành cho bà: kính yêu và luôn biết ơn những hi sinh, vất vả của bà.
Câu 4 (trang 51 sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1): Theo em, vì sao chúng ta luôn nghĩ về những người thân yêu trong gia đình mỗi khi xa nhà hoặc gặp khó khăn?
Trả lời:
Ta luôn nghĩa về những người thân trong gia đình mỗi khi xa nhà hay mỗi khi gặp khó khăn là bởi người thân là những người gần gũi với ta nhất và luôn sẵn sàng hi sinh nhường nhịn để ta có được cuộc sống tốt nhất.
