Bài giảng; Giáo án - Trường TH&THCS Việt Dân #navigation_collapse{display:none}#navigation{display:block}#navigation_sub_menu{display:block}#banner{height:150px}@media(min-width:1050px){#wrapper,#banner{width:1050px}.miniNav{width:1

(1)

CHỦ ĐỀ: CÁC THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN

I. Mục tiêu

1. Kiến thức: Nêu được nhiệm vu, nội dung và vai trò của di truyền học.

+Giới thiệuMen Đen là người đặt nền móng cho di truyền học.

+Nêu được phương pháp nghiên cứu di truyền của Men Đen . +Nêu được các thí nghiệm của Men Đen và rút ra nhận xét.

+ Phát biểu được nội dung quy luật phân li và phân li độc lập.

+ Nêu được ý nghĩa của quy luật phân li và phân li độc lập.

+ Nhận biết được biến dị tổ hợp xuất hiện trong phép lai hai cặp tính trạng của Men Đen.

+Nêu được ứng dụng của quy luật phân ly trong sản xuất và đời sống.

2. Kỹ năng: phát triển kỹ năng quan sát và phân tích kênh hình để giải thích được các kết quả thí nghiệm theo quan điểm của men Đen.

+Biết vận dụng kết quả tung đồng kim loại để giải thích kết quả Men Đen.

+Viết được sơ đồ lai.

*Kĩ năng sống và các nội dung tích hợp:

- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin

- Kĩ năng hợp tác, lắng nghe tích cực trong thảo luận nhóm.

- Kĩ năng tự tin khi trình bày ý kiến trước tổ, nhóm, lớp.

- Vận dụng kiến thức GDCD: Giáo dục ý thức bảo vệ MT sống, sức khỏe con người 3. Thái độ:Giáo dục ý thức yêu thích môn học, củng cố niềm tin vào môn học 4. Các năng lực hướng đến

4.1. Các năng lực chung

- Quan sát: các thí nghiệm của Men Đen - Sưu tầm, phân loại:

- Thiết kế thí nghiệm: cách thiết kế thí nghiệm cho các định luật - Ghi chép, xử lí và trình bày số liệu: xử lí các số liệu cho đl I và II

- Phát hiện và giải quyết vấn đề: Từ các thí nghiệm rút ra Quy luật và ứng dụng của các quy luật

- Vận dụng kiến thức: Vận dụng quy luật phân li và phân li độc lập để giải quyết bài tập 4. 2. Các năng lực/kĩ năng chuyên biệt

- Quan sát: Thí nghiệm

- Xử lí và trình bày các số liệu (bao gồm: vẽ đồ thị, lập bảng, trình bày biểu đồ cột, sơ đồ, ảnh chụp…): phân tích bảng số liệu

(2)

Ngày soạn: Tiết: 1 Ngày giảng:

BÀI 1: MEN ĐEN VÀ DI TRUYỀN HỌC

I. MỤC TIÊU BÀI HỌC

1. Kiến thức:

+ Hs nêu được nhiệm vụ, nội dung và vai trò của di truyển học.

+ Giới thiệu được Menđen là người đặt nền móng cho di tuyền học.

+ Nêu được phương pháp nghiên cứu di truyền của Men Đen + Hiểu và ghi nhớ một số thuật ngữ và kí hiệu trong di truyên học.

2. Kỹ năng

+ Rèn kỹ năng quan sát và kỹ năng phân tích kênh hình để giải thích được các kết quả thí nghiệm theo qua điểm của Men Đen.

+ Phát triển tư duy phân tích so sánh.

* Kĩ năng sống và các nội dung tích hợp:

- Vận dụng kiến thức GDCD: Giáo dục ý thức bảo vệ MT sống, sức khỏe con người.

3. Thái độ:

- Xây dựng ý thức tự giác và thói quen tìm kiến thức trong học tập.

4. Các năng lực hướng đến 4.1. Các năng lực chung

- Quan sát: quan sát các thí nghiệm - Ghi chép, xử lí và trình bày số liệu:

- Phát hiện và giải quyết vấn đề: tính độc đáo trong thí nghiệm của MenĐen - Sử dụng ngôn ngữ: Định nghĩa, trình bày, mô tả, giải thích,

4. 2. Các năng lực/kĩ năng chuyên biệt - Phân loại hay sắp xếp theo nhóm:

- Xử lí và trình bày các số liệu (bao gồm: vẽ đồ thị, lập bảng, trình bày biểu đồ cột, sơ đồ, ảnh chụp…):

- Đưa ra các tiên đoán, nhận định:

- Thí nghiệm: thiết kế thí nghiệm, làm thực nghiệm, thu thập và xử lí số liệu thí nghiệm, giải thích kết quả thí nghiệm và rút ra các kết luận:...

II.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên.

* Tranh phóng to: các cặp tính trạng trong thí nghiệm của Menđen

* Tranh ảnh chân dung của Menđen.

(3)

Có thể sử dụng tranh chiếu máy chiếu.

2. Học sinh.

III. PHƯƠNG PHÁP- KĨ THUẬT DẠY HỌC

- Phương pháp: Trực quan, thuyết trình, trực quan, phát hiện giải quyết vấn đề.

- Kĩ thuật: kt chia nhóm, động não, đặt câu hỏi.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1.Ổn định lớp :1'

2. Kiểm tra bài cũ: không 3. Các hoạt động dạy học.

ĐVĐ: Di truyền học tuy mới hình thành từ đầu thế kỷ XX nhưng chiếm một vị trí quan trọng trong sinh học. Menđen người đặt nền móng cho di truyền học.

Hoạt động 1: Di truyền học

*Mục tiêu: Hiểu được mục đích hay ý nghĩa của di truyền học.

Thời gian: 13'

Hình thức tổ chức: Dạy học cá nhân, dạy học nhóm.

Phương pháp dạy học: pp thuyết trình, trực quan, pp phát hiện và giải quyết vấn đề.

Kĩ thuật dạy học: kt chia nhóm, kt đặt câu hỏi, kt trình bày 1 phút.

* Tiến hành:

Hoạt động của giáo viên và HS Nội dung GV: yêu cầu học sinh làm bài tập ^/ sgk.5

? Liên hệ thực tế bản thân mình có những điểm nào giống và khác với Bố Mẹ ?

? Hãy dự doán và giải thích hiện tượng ?

HS: Trình bày những đặc điểm của bản thân giống và khác với bố mẹ: chiều cao, màu mắt, hình dạng tai…

GV: giải thích

- Đặc điểm giống bố mẹ  hiện tượng di truyền.

- Đặc điểm khác bố mẹ  hiện tượng biến dị.

GV: cho lớp trao đổi tiếp

? Vậy thế nào là di truyền ? biến dị ?

? Trình bày nội dung và ý nghĩa thực tiễn của di truyên học ?

HS: trả lời câu hỏi yêu cầu nêu được:

-Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

- Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết.

=>Đại diện các nhóm nhận xét bổ xung.

HS: tự tổng kết mục 1

GV: giải thích rõ ý “Biến dị và di truyền là hai hiện tượng song song, gắn liền với nhau trong quá trình sinh sản.”

GV: yêu cầu học sinh tổng kết rút ra kết luận chung mục 1

1. Di truyền học:

- Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

- Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết

 Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

- Biến dị và di truyền là hai hiện tượng song song, gắn liền với nhau trong quá trình sinh sản.

(4)

Hoạt động 2: Menđen người đặt nền móng cho di truyền học

*Mục tiêu: hiểu và trình bày được phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen.

(phương pháp phân tích các thế hệ lai) Thời gian: 12'

*Tiến hành:

Hoạt động của giáo viên và HS Nội dung HS: gọi 1 học sinh đọc tiểu sử của Menđen cả

lớp theo dõi.

GV: giới thiệu tiểu sử của Menđen

GV: giới thiệu tình hình nghiên cứu di truyền học ở thế kỷ XX và phương pháp nghiên cứu của Menđen.

GV: yêu cầu hs quan sát hình 1.2  trao đổi nhóm trả lời câu hỏi:

? Nêu nhận xét về đặc điểm của từng cặp tính trạng đem lai ?

? Nêu phương pháp nghiên cứu của Menđen ?

HS: quan sát hình 1.2 kết hợp với thông tin sgk  trao đổi nhóm trả lời câu hỏi, yêu cầu nêu được:

-Sự tương phản của từng cặp tính trạng.

-Nội dung cơ bản của phương pháp lai phân tích các thế hệ.

=> Đại diện các nhóm phát biểu, lớp nhận xét bổ sung.

GV: nhấn mạnh thêm tính chất độc đáo trong phương pháp nghiên cứu di truyền của Menđen chọn đậu Hà Lan là đối hiện tượng nghiên cứu.

II.Menđen người đặt nền móng cho di truyền học:

+ Grêgo Menđen (1822 - 1884) : đặt nền móng cho di truyền học.

+ Phương pháp nghiên cứu:

- Lai cặp bố mẹ khác nhau về một

…..

- Dùng toán thống kê để phân tích…

- Phương pháp lai phân tích độc đáo trong phương pháp nghiên cứu của Men Đen: tách riêng từng cặp tính trạng để nghiên cứu- làm đơn giản tính di truyền phức tạp của sinh vật cho dễ nghiên cứu:

Tạo dòng thuần chủng: dùng toán thống kê phân tích để rút ra các quy luật di truyền.

Hoạt động 3:Một số thuật ngữ và ký hiệu trong di truyền học:

*Mục tiêu : Trình bày, hiểu và ghi nhớ được một số thuật ngữ, ký hiệu trongdi truyền học.

Thời gian: 12'

*Tiến hành:

Hoạt động của giáo viên - HS Nội dung GV: hướng dẫn học sinh

nghiên cứu một số thuật ngữ.

III.Một số thuật ngữ và ký hiệu trong di truyền học:

(5)

GV: yêu cầu học sinh lấy ví dụ cho từng thuật ngữ.

GV: nhận xét sửa chữa nếu có.

GV: giới thiệu một số ký hiệu cho học sinh.

VD: P Bố x Mẹ HS: tự thu nhận thông tin =>

ghi nhớ kiến thức.

HS: lấy ví dụ cụ thể.

HS: đọc kết luận chung => ghi nhớ kiến thức.

*Thuật ngữ : + Tính trạng

+ Cặp tính trạng tương phản.

+ Nhân tố di truyền

+ Giống (dòng) thuần chủng.

=>SGK Trang6.

* Ký hiệu: - P cặp bố mẹ xuất phát.

- x phép lai

- F thế hệ con - G Giao tử

Cá thể đực Cá thế cái

* Kết luận chung: SGK/7 4. Củng cố: 5'

GV: sử dụng câu hỏi

1) Trình bày nội dung, đối tượng và ý nghĩa của di truyền học ?

2) Tại sao Menđen chọn các cặp tính trạng tương phản để thực hiện phép lai 3) Lấy ví dụ về tính trạng ở người để minh hoạ cho khái niệm “cặp tính trạng

tương phản” ? 5. Hướng dẫn về nhà: 2'

+ Học bài theo nội dung SGK và vở ghi.

+ Trả lời câu hỏi 1,2,3,4 (SGK) + Đọc mục “em có biết”

+Xem trước bài 2: " Lai một cặp tính trạng"

V. RÚT KINH NGHIỆM

(6)

Ngày soạn: Tiết: 2 Ngàygiảng:

BÀI 2: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG

I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức:

- HS trình bày và phân tích được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen.

- Hiểu và ghi nhớ các khái niệm kiểu hình, kiểu gen, thể đồng hợp và thể dị hợp.

- Hiểu và phát biểu được nội dung quy luật phân li .

- Giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen . 2. Kỹ năng:

- Phát triển kĩ năng quan sát, phân tích kênh hình để giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Men Đen

- Rèn kĩ năng phân tích số liệu, tư duy lôgic.

*Kĩ năng sống và các nội dung tích hợp:

- Vận dụng kiến thức GDCD: Giáo dục ý thức bảo vệ MT sống, sức khỏe con người.

3. Thái độ: củng cố niềm tin vào khoa học khi nghiên cứu tính quy luật của hiện tượng sinh học.

4. Các năng lực hướng đến 4.1. Các năng lực chung

- Quan sát: quan sát, phân tích kênh hình để giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Men Đen

- Ghi chép, xử lí và trình bày số liệu: phân tích số liệu thí nghiệm đưa ra - Phát hiện và giải quyết vấn đề: từ thí nghiệm rút ra được quy luật phân li - Sử dụng ngôn ngữ: Định nghĩa, trình bày, mô tả, giải thích,

4. 2. Các năng lực/kĩ năng chuyên biệt - Phân loại hay sắp xếp theo nhóm.

- Tính toán: Xử lí và trình bày các số liệu của thí nghiệm

- Thí nghiệm: thiết kế thí nghiệm, làm thực nghiệm, thu thập và xử lí số liệu thí nghiệm, giải thích kết quả thí nghiệm và rút ra các kết luận.

(7)

II.CHUẨN BỊ 1. Giáo viên.

+ Tranh phóng to: - Sơ đồ thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan.

- Sơ đồ sự di truyền màu hoa ở đậu Hà Lan.

- Sơ đồ giải thích kết quả thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen.

- Phiếu học tập.

2. Học sinh.

+ Bảng phụ ghi nội dung bảng 2/sgk.8 III. PHƯƠNG PHÁP- KĨ THUẬT DẠY HỌC

- Phương pháp: dạy học nhóm, phát hiện giải quyết vấn đề.

- Kĩ thuật: đặt câu hỏi, động não, chia nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH GIỜ DẠY 1.Ổn định lớp: 1'

2. Kiểm tra bài cũ: 6'

1)Trình bày, nội dung, ý nghĩa của hiện tượng di truyền học ?

-Di truyền là hiện tượng truyền đạt các tính trạng của bố mẹ tổ tiên cho các thế hệ con cháu.

-Biến dị là hiện tượng con sinh ra khác với bố mẹ và khác nhau về nhiều chi tiết

 Di truyền học nghiên cứu cơ sở vật chất, cơ chế, tính quy luật của hiện tượng di truyền và biến dị.

- Biến dị và di truyền là hai hiện tượng song song, gắn liền với nhau trong quá trình sinh sản.

3. Các hoạt động dạy học.

ĐVĐ: (1') Vừa rồi các em đã được nghe bạn A nhắc lại nội dung cơ bản của phương pháp phân tích các thế hệ lai của Menđen. Vậy sự di truyền các tính trạng của bố mẹ cho con cháu như thế nào? bài hôm nay sẽ trả lời cho chúng ta biết điều đó.

Hoạt động1 : Thí nghiệm của Menđen.

*Mục tiêu:

+ HS hiểu và trình bày được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của Menđen.

+ Phát biểu được nội dung của quy luật phân li.

Thời gian: 20'

*Tiến hành:

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung GV: hướng dẫn hs quan sát tranh hình 2.1 =>

giới thiệu sự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan.

HS: quan sát tranh, theo dõi và ghi nhớ cách tiến hành.

GV: sử dụng bảng 2 để phân tích khái niệm:

I.Thí nghiệm của Men Đen:

(8)

kiểu hình, tính trạng trội, tính trạng lặn.

HS: ghi nhớ các khái niệm.

GV: yêu cầu học sinh nghiên cứu bảng 2/sgk.8

=> thảo luận nhóm trả lời câu hỏi . Hs hoàn thành phiếu học tập.

? Nhận xét kiểu hình ở F1 ?

? Xác định tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong t ng trừ ường h p:ợ

Hoa đỏ _

Hoa trắng ^--- Thân cao _ Thân lùn ^--- Quả lục _ Quả vàng ^---

? Từ kết quả đã tính toán hãy rút ra tỉ lệ kiểu hình ở F2 ?

? Trình bày thí nghiệm của Menđen ?

HS: phân tích bảng số liệu, thảo luận trong nhóm => yêu cầu nêu được:

+ Kiểu hình F1 mang tính trạng trội (của bố hoặc mẹ)

+ Tỉ lệ kiều hình ở F2 l :à

Hoa đỏ _ 705 ~

~

3,14 ~

~

3

Hoa trắng 224 1 1

Thân cao _ 487 ~

~

2,8 ~

~

3

Thân lùn 177 1 1

Quả lục _ 428 ~

~

3,14 ~

~

3

Quả vàng 224 1 1

+ Nội dung thí nghiệm

HS: đại diện nhóm rút ra nhận xét, các nhóm khác nhận xét bổ sung.

GV: nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm mẹ thì kết quả thu được khong thay đổi

 Vai trò như nhau của bố và mẹ.

GV: yêu cầu hs làm bài tập điền từ sgk.9

HS: lựa chọn những cụm từ thích hợp điền vào chỗ trống: 1. đồng tính ; 2. 3trội ; 3. 1lặn.

HS: 12 hs đọc lại nội dung

GV: yêu cầu hs nhắc lại nội dung quy luật phân li.

Gv có thể cho điểm 1 số nhóm làm tốt.

a, Các khái niệm:

+ Kiểu hình: là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.

Ví dụ:Ruồi giấm có kiểu hình thân xám cánh dài hay thân đen cánh cụt.

+ Tính trạng trội: là tính trạng biểu hiện ở F1.

+ Tính trạng lặn: là tính trạng đến F2 được biểu hiện.

b, Thí nghiệm: Lai hai giống đậu Hà Lan khác nhau về một cặp trạng thuần chủng tương phản.

VD: P Hoa đỏ x Hoa trắng

F1 hoa đỏ

F2 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng ( Kiểu hình có tỉ lệ 3 trội : 1 lặn )

c, Nội dung định luật phân ly:

Khi lai hai bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F2 có sự paan ly tính trạng theo tỷ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.

(9)

Hoạt động2: Menđen giải thích kết quả thí nghiệm

*Mục tiêu: HS giải thích được kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen.

Thời gian: 12'

*Tiến hành:

Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung GV: giải thích quan điểm đương thời của Menđen về

di truyền hoà hợp.

HS: ghi nhớ kiến thức.

? Nêu quan niệm của Menđen về giao tử thuần khiết . GV: yêu cầu hs thảo luận nhóm làm bài tập /sgk.9

? Cho biết tỉ lệ các loại giao tử ở F1 và tỉ lệ các loại hợp tử ở F 2 ?

? Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng ?

HS: quan sát hình 2.3 thảo luận nhóm xác định được:

+ G F1 là: 1A : 1a Hợp tử F2 có tỉ lệ :

1AA : 2Aa : 1aa

+ Vì hợp tử Aa, biểu hiện kiểu hình trội giống hợp tử AA.

 Đại diện nhóm phát biểu, nhóm khác nhận xét bổ sung.

HS: ghi nhớ kiến thức.

-GV: hoàn thiện kiến thức => yêu cầu hs giải thích kết quả thí nghiệm của Menđen

-GV: chốt lại cách giải thích kết quả là sự phân li mỗi nhân tố di truyền về một giao tử và giữ nguyên bản chất như cơ thể thuần chủng P.

II.Men đen giải thích kết quả thí nghiệm:

* Theo Menđen :

+ Mỗi tính trạng do cặp nhân tố di truyền quy định.

+ Trong quá trình phát sinh giao tử có sự phân li của cặp nhân tố di truyền.

+ Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong thụ tinh.

* Kết luận chung: sgk.10

4. Củng cố: 5'

GV sử dụng câu hỏi :

1) Trình bày thí nghiệm lai một cặp tính trạng và giải thích kết quả thí nghiệm theo Menđen ?

2) Phân biệt tính trạng trội, tính trạng lặn và cho ví dụ minh hoạ ? Gv có thể chia Hs làm theo nhóm.

Nhóm 1, 3 câu 1. Nhóm 2,4 câu 2. Sau đó các nhóm trao đổi chéo kết quả. Gv chốt.

5. Hướng dẫn về nhà: 2'

* Học bài trả lời câu hỏi 1,2,3/sgk.10

* Làm bài tập 4 ( GV hướng dẫn cách quy ước gen và cách viết sơ đồ lai) V. RÚT KINH NGHIỆM:

(10)