Tyû soá giôùi tính khi sinh vaø moät soá yeáu toá lieân quan treân ñòa baøn Chililab huyeän
Chí Linh, tænh Haûi Döông, naêm 2005
BS.Hoaøng Vaên Huyønh(*); ThS. Leâ Thò Vui(**) Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh treân 7 xaõ /thò traán thuoäc heä thoáng giaùm saùt Daân soá -Dòch teã hoïc (CHILILAB) ôû huyeän Chí Linh tænh Haûi Döông töø 10/2006 ñeán 2/2007 nhaèm xaùc ñònh tyû soá giôùi tính khi sinh (TSGTKS) naêm 2005 vaø moâ taû moät soá yeáu toá lieân quan ñeán TSGTKS treân ñòa baøn. Nghieân cöùu söû duïng soá lieäu thöù caáp cuûa heä thoáng CHILILAB vaø phoûng vaán tröïc tieáp 262 baø meï ñöôïc choïn ngaãu nhieân töø 804 baø meï (BM) sinh con trong naêm 2005 vôùi boä caâu hoûi coù caáu truùc, vaø phoûng vaán saâu 8 phuï nöõ ñaõ naïo phaù thai trong 6 thaùng ñaàu naêm 2006 taïi hoä gia ñình. Nhöõng keát quaû chuû yeáu laø: TSGTKS naêm 2005 ôû ñòa baøn laø 106,4; nhöng coù söï cheânh leänh khaù nhieàu giöõa caùc xaõ /thò traán vaø söï khaùc nhau theo caùc laàn sinh, ñieàu kieän kinh teá (ÑKKT) vaø nhoùm tuoåi. Phaàn lôùn caùc caëp vôï choàng ñeàu mong muoán coù 2 con vaø coù caû trai laãn gaùi; ôû laàn sinh ñaàu tieân, giôùi tính cuûa con khoâng phaûi laø ñieàu quan troïng nhaát. Nhöng töø laàn sinh thöù 2 trôû ñi thì tyû leä mong con trai coù söï khaùc bieät lôùn giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ coù vaø chöa coù con trai. Coù 22,5% BM bieát bieän phaùp sinh con theo yù muoán, nhöng chæ coù 18,6% trong soá naøy aùp duïng. Coù 84,4% bieát giôùi tính con tröôùc sinh, taát caû ñeàu baèng sieâu aâm (SAÂ), vaø 91% cho raèng khoâng coù khoù khaên trong vieäc bieát giôùi tính con khi SAÂ. Nghieân cöùu ñöa ra moät soá khuyeán nghò:1.Tieáp tuïc theo doõi vaán ñeà naøy treân ñòa baøn. 2. Tích cöïc truyeàn thoâng bình ñaúng giôùi, taäp trung vaøo ñoái töôïng sinh toaøn con gaùi vaø coù ÑKKT khaù. 3. Taêng cöôøng giaùm saùt vieäc thöïc hieän nghieâm quy ñònh caám tieát loä giôùi tính treû khi SAÂ.
Töø khoùa: tæ soá giôùi tính khi sinh, sieâu aâm.
Sex ratio at birth of newborn babies and relevant factors in Chi Linh district,
Hai Duong province in 2005
This research was conducted in 7 communes/towns that belong to the Demographic- Epidemiological Surveillance System (DESS) in Chi Linh District (CHILILAB), Hai Duong Province between October 2006 and February 2007. This research was conducted in order to clarify the sex ratio at birth of newborn babies in Chi Linh District in 2005 and to describe factors that influence the sex ratio with- in this area. This research involved analysis of a combination of secondary data from the CHILILAB system, a structured questionnaire given directly to 262 mothers randomly selected from 804 moth- ers in Chi Linh who gave birth in 2005, in-depth interviews with 8 women who had abortions during the first 6 months of 2006. According to this research, the sex ratio at birth in 2005 in CHILILAB was 106.4. This result varied according to frequency of birth-giving, economic conditions and age groups. Most of couples expected to have two babies - one boy and one girl. At the first delivery, these couples did not consider the gender of the baby to be very important. But from the second birth, the proportion of couples who wanted to have baby boy was different from that of couples who already had a boy. This research found that 22.5% of women know about sex selection methods but only 18.5%
of those women apply these methods. 84.4% of expecting mothers knew the sex of the baby before birth through ultra-sound and 91.1% found no difficulty in knowing about that when taking ultra-
Hoàng Văn HuǤnh (*), Lê Thӏ Vui (**)
1. Ñaët vaán ñeà
TSGTKS ñöïôïc tính baèng soá treû nam sinh soáng treân 100 treû nöõ sinh soáng trong naêm. Tyû soá naøy thöôøng cao hôn tyû soá giôùi tính cuûa toaøn boä daân soá, vaø laø yeáu toá chuû yeáu laøm thay ñoåi cô caáu giôùi tính ôû caùc löùa tuoåi vaø cuûa toaøn daân soá trong töông lai [2].
Bình thöôøng tyû soá naøy dao ñoäng töø 103-107, muoán coù nhaän ñònh ñaày ñuû, chính xaùc veà TSGTKS thì phaûi theo doõi soá sinh treân ñòa baøn roäng, trong nhieàu naêm[4]. TSGTKS cao seõ laøm maát caân baèng giôùi tính, thöøa nam thieáu nöõ trong töông lai.
Treân phaïm vi toaøn theá giôùi töø 1995-2005 TSGTKS laø 105-106. Naêm 2005 coù 12 nöôùc coù TSGTKS cao hôn 107, chuû yeáu ôû chaâu AÙ vaø Ñoâng AÂu nhö: Trung Quoác: 119, AÁn Ñoä: 108 [4]. ÔÛ Vieät Nam TSGTKS theo toång ñieàu tra daân soá vaø nhaø ôû naêm 1989 laø 105, 1999 laø 107 [2], giai ñoaïn 2000- 2006 theo ñieàu tra bieán ñoäng daân soá 1/4 haøng naêm dao ñoäng töø 104 -110 [4].
Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng ñang vaän haønh moät heä thoáng giaùm saùt daân soá, dòch teã hoïc taïi huyeän Chí Linh - Haûi Döông (CHILILAB) töø thaùng 7/2004 ñeán nay treân 7 xaõ /thò traán (Vaên An, An Laïc, Hoaøng Tieán, Leâ Lôïi, Beán Taém, Sao ñoû, Phaû Laïi), vôùi toång soá daân khoaûng 64 000 ngöôøi. Theo soá lieäu baùo caùo cuûa CHILILAB, TSGTKS treân ñòa baøn giai ñoaïn töø thaùng 7/2004 ñeán 6/2005 laø 104, nhöng laïi coù moät soá xaõ /thò traán coù tæ leä naøy raát cao nhö An Laïc:153, Vaên An:150. Theo nguoàn soá lieäu löu haøng naêm cuûa Uyû ban Daân soá Gia ñình vaø Treû em (UBDSGÑ&TE) huyeän thì TSGTKS trong nhöõng naêm 2003-2005 cuûa toaøn huyeän laø raát cao (ñeàu treân 120). Ñeå tìm hieåu thöïc traïng vaø xaùc ñònh moät soá yeáu toá lieân quan ñeán TSGTKS treân ñòa baøn, chuùng toâi ñaõ tieán haønh nghieân cöùu naøy vôùi muïc tieâu cuï theå laø:"Xaùc ñònh TSGTKS naêm 2005, tìm hieåu quan nieäm cuûa ngöôøi daân veà vieäc sinh con trai, con gaùi
vaø moâ taû moät soá yeáu toá lieân quan ñeán TSGTKS treân ñòa baøn.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
Nghieân cöùu (NC) ñöôïc thieát keá theo phöông phaùp moâ taû caét ngang coù phaân tích, keát hôïp NC ñònh löôïng, ñònh tính vaø söû duïng soá lieäu thöù caáp. Ñoái töôïng laø baø meï (BM) sinh con trong naêm 2005 vaø phuï nöõ naïo phaù thai trong 6 thaùng ñaàu naêm 2006.
Thôøi gian nghieân cöùu töø 10/2006 ñeán 2/2007 treân ñòa baøn CHILILAB. Soá lieäu thöù caáp veà 804 baø meï sinh con naêm 2005 ñöôïc laáy töø döõ lieäu cuûa CHILILAB ñeå tính toaùn TSGTKS, goàm caû theo laàn sinh, ÑKKT vaø tuoåi meï. NC ñònh löôïng tieán haønh treân 262 BM ñöôïc löïa choïn ngaãu nhieân trong soá caùc BM sinh con trong naêm 2005 ñeå phoûng vaán baèng boä caâu hoûi coù caáu truùc; soá lieäu ñöôïc nhaäp baèng phaàn meàm EpiData 3.1, laøm saïch vaø phaân tích baèng phaàn meàm SPSS 13.0; duøng phöông phaùp thoáng keâ moâ taû vaø phaân tích ñôn bieán, hai bieán. NC ñònh tính ñöôïc thöïc hieän baèng phoûng vaán saâu 8 ngöôøi naïo phaù thai trong 6 thaùng ñaàu naêm 2006 taïi hoä gia ñình.
3. Keát quaû nghieân cöùu
3.1. Keát quaû phaân tích soá lieäu thöù caáp 3.1.1.Thoâng tin chung veà baø meï
Coù 42,5% BM döôùi 25 tuoåi coøn 57,5% töø 25 tuoåi trôû leân, tuoåi thaáp nhaát laø 17, cao nhaát laø 49, tuoåi trung bình laø 25,3. Phaàn lôùn caùc baø meï coù ngheà nghieäp laø laøm ruoäng (41%); tieáp ñeán laø buoân baùn /dòch vuï (23,1%); vieân chöùc, coâng chöùc (10,7%);
coøn laïi laø caùc ngheà nhö coâng nhaân, thuû coâng, noäi trôï.
ÑKKT gia ñình cuûa BM ñöôïc phaân theo Quintile, sau ñoù laïi ñöôïc phaân tieáp thaønh 2 nhoùm döôùi trung bình (39,8%) vaø töø trung bình trôû leân (60,2%). Caùc BM coù hoïc vaán Tieåu hoïc laø 5,7%, THCS chieám sound. Several recommendations were made from this research such as (1). continuing to follow up these issues in this area, (2) promoting communication on gender equality (focusing on those cou- ples having all baby girls and living in good economic conditions), and (3) strengthening the sur- veillance system that monitors forbidden disclosures of a baby's sex when giving pregnant mothers an ultra- sound service. Key words: Sex ratio at birth, ultra-sound.
Taùc giaû
* BS. Hoaøng Vaên Huyønh - Hoïc vieân lôùp cao hoïc 9, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. ÑT 0953 057 597.
Email: mph9hvh@student.hsph.edu.vn
** ThS. Leâ Thò Vui Giaûng vieân Boä moân Daân soá, Tröôøng Ñaïi hoïc Y teá Coâng coäng. 138 Giaûng Voõ, Ba Ñình, Haø Noäi. Ñieän thoaïi: 04-2662331. Email: ltv@hsph.edu.vn
58,8%, THPT laø 19,9%, treân THPT laø 15,6%. Trong 804 BM thì coù 50,5% sinh con laàn ñaàu, 41,2% sinh laàn hai vaø vaãn coøn 8,2% sinh töø laàn thöù 3 trôû leân.
3.1.2. Tyû soá giôùi tính khi sinh
TSGTKS chung caû naêm 2005 laø 106,4. ôû laàn sinh ñaàu laø 120,7; laàn hai laø 80,4; laàn ba laø 214.
TSGTKS ôû nhoùm caùc BM coù ÑKKT töø trung bình trôû leân laø 112,1; döôùi trung bình laø 91,7. Nhoùm BM döôùi 25 tuoåi coù TSGTKS laø 110,5; coøn töø 25 tuoåi trôû leân laø 103,5.
ÔÛ phaïm vi ñòa baøn xaõ /thò traán thì coù 3 nôi raát cao laø Sao Ñoû:120, An Laïc:142, Leâ Lôïi:120,4.
Nhöng caùc ñòa baøn coøn laïi ñeàu döôùi 100, thaáp nhaát laø Beán Taém:75,9.
3.2. Keát quaû nghieân cöùu ñònh löôïng vaø ñònh tính
3.2.1. Quan nieäm veà sinh con trai, con gaùi Mong muoán sinh con trai cuûa BM ôû laàn sinh ñaàu laø 26,1%, laàn sinh thöù hai taêng leân 35%, vaø laàn sinh thöù ba laø 54%. Trong ñoù ôû laàn sinh thöù nhaát tyû leä mong muoán con trai cuûa caùc BM coù choàng laø con tröôûng hay con moät laø 28,3% coøn coù choàng laø con thöù laø 23,66% (OR=0,75; P>0,05). Moät ñoái töôïng NC taâm söï "Vôùi em khi coù thai laàn ñaàu mong muoán quan troïng nhaát cuûa em laø sinh nôû ñöôïc vuoâng troøn, coù ñöôïc moät ñöùa con maïnh khoûe ñeå nuoâi laø em haïnh phuùc laém roài, chöù trai hay gaùi thì khoâng quan troïng".
ÔÛ laàn sinh thöù hai mong muoán con trai cuûa caùc BM chöa coù con trai laø 64,9%; ñaõ coù con trai laø 9,1
% (OR=18,2. P<0,001). Coøn ôû laàn sinh thöù ba thì tyû leä naøy laø 100% vaø 7,7%. (OR=13. P<0,001). "Em khoâng muoán sinh laàn thöù 3 nöõa nhöng vì chöa coù con trai, maø choàng vaø boá meï choàng ñoäng vieân raát nhieàu neân ñaønh phaûi coá"- Ñoái töôïng nghieân cöùu sinh con
laàn thöù 3 taâm söï.
Lyù do muoán sinh con trai ñeå coù neáp coù teû chieám 37,1%; tieáp ñeán laø choã döïa khi veà giaø, beänh taät:
31,1%; thöù ba laø noái doõi toâng ñöôøng: 25%.
3.2.2. Moät soá thoâng tin lieân quan khaùc Coù 22,5% BM cho raèng hoï coù bieát ñeán bieän phaùp sinh con theo yù muoán (BPSCTYM). Ba bieän phaùp ñöôïc BM bieát nhieàu nhaát laø: Tính ngaøy ruïng tröùng ñeå giao hôïp (32,7%); tính tuoåi vôï vaø thaùng thuï thai (27,4%); cheá ñoä aên (23,0%). Thoâng tin maø hoï bieát ñöôïc laø töø saùch /baùo (47,2%); ngöôøi thaân /baïn beø (40,4%); caùn boä y teá (5%); tivi/ñaøi (6,7%). Coù 18,6% caùc BM ñaõ aùp duïng BPSCTYM trong laàn sinh naøy.
Coù 84,4% BM bieát giôùi tính cuûa treû tröôùc sinh, taát caû ñeàu baèng sieâu aâm. Coù 62,8% BM sieâu aâm ôû cô sôû y teá tö nhaân, coøn 37,2% sieâu aâm taïi cô sôû y teá nhaø nöôùc. Ñeå bieát ñöôïc giôùi tính cuûa thai nhi, coù 91% BM cho raèng khoâng coù khoù khaên gì trong vieäc hoûi ngöôøi sieâu aâm veà giôùi tính cuûa treû.
Coù 51,9% BM cho laø coù vieäc naïo phaù thai vì lyù do giôùi tính ôû ñòa phöông. Moät ñoái töôïng NC cho bieát "Em coù bieát ngöôøi ñaõ laøm nhö theá. Nhaø aáy kinh teá khaù laém, ñaõ coù 2 con gaùi roài. Hoï ñi taän Haø Noäi ñeå phaù thai, nhöng hoï ñeàu giaáu vaø noùi raèng bò saåy thai thoâi". Moät BM khaùc noùi "ÔÛ ñòa phöông em cuõng coù tröôøng hôïp nhö vaäy. Em nghó laø hoï baát ñaéc dó phaûi laøm thoâi, vì thai luùc ñoù cuõng to roài, duø sao thì ñoù cuõng laø hoøn maùu cuûa mình vaø ñaõ thaønh hình ngöôøi roài. Nhöng vì chöa coù con trai maø laïi khoâng ñöôïc ñeû laàn nöõa neân hoï ñaønh phaûi phaù ñi, chaéc laø hoï cuõng day döùt laém khi phaûi laøm vieäc naøy...".
2.3. Thoâng tin veà döï ñònh laàn sinh tieáp Phaàn lôùn caùc baø meï môùi coù 1 con ñeàu coù yù ñònh sinh nöõa (90%), vaãn coøn 9,2% caùc baø meï ñaõ coù ñuû 2 con roài maø vaãn muoán sinh theâm con thöù ba.
Bieåu ñoà 3. Lyù do mong muoán sinh con trai
Bieåu ñoà 2. TSGTKS theo ñòa baøn xaõ /thò traán Bieåu ñoà 1. TSGTKS theo naêm sinh, laàn sinh,
ÑKKT vaø nhoùm tuoåi
Trong soá caùc BM môùi coù moät con, neáu laø con gaùi thì coù 98,1% muoán sinh tieáp, coøn neáu laø trai roài thì chæ coù 83,6% muoán sinh theâm (OR=10,6. P<0,05).
Trong soá caùc BM coù hai con nhöng ñeàu laø gaùi thì 28,1% muoán sinh tieáp, coøn tyû leä naøy ôû caùc BM ñaõ coù con trai laø 5,8% (OR=6,4. P<0,001).
4. Baøn luaän
4.1. Tyû soá giôùi tính khi sinh
TSGTKS treân ñòa baøn CHILIALB naêm 2005 laø 106,4. Trong ñoù coù hai xaõ vaø moät thò traán cao treân 120, caùc xaõ /thò traán coøn laïi ñeàu döôùi 100. TSGTKS ôû laàn sinh ñaàu laø 120,7 cao hôn TSGTKS cuûa naêm 2005 raát nhieàu, nhöng laàn sinh thöù hai thì laïi chæ coù 80,4; ñaëc bieät laàn sinh thöù ba trôû leân thì raát cao (214).
Theo töï nhieân thì xaùc xuaát sinh cuûa treû trai vaø treû gaùi laø xaáp xæ baèng nhau, neân caùc BM ñaõ sinh laàn ñaàu laø trai thì xaùc xuaát sinh treû trai ôû laàn sinh tieáp theo seõ ít ñi [4]. Moät soá NC ôû Trung Quoác vaø AÁn Ñoä cho raèng vieäc löïa choïn giôùi tính thöôøng xaåy ra töø caùc laàn sinh sau [4]. Lieäu raèng ñaây coù phaûi laø keát quaû aûnh höôûng cuûa söï löïa choïn giôùi tính ôû laàn sinh thöù ba trôû ñi hay khoâng? Trong khuoân khoå NC naøy cuûa chuùng toâi thì chöa ñuû baèng chöùng ñeå traû lôøi cho caâu hoûi naøy. Hay phaûi chaêng ñoù chæ laø moät söï ngaãu nhieân?
TSGTKS cuûa nhoùm caùc BM coù ÑKKT gia ñình töø trung bình trôû leân laø 112, 1 cao hôn nhieàu so vôùi nhoùm döôùi trung bình chæ coù 91,7. Ñieàu naøy cho thaáy söï aûnh höôûng cuûa yeáu toá kinh teá, xaõ hoäi tôùi TSGTKS. Nhöõng ngöôøi coù ñôøi soång oån ñònh trôû leân thì xu höôùng quan taâm ñeán vieäc sinh con trai cuõng taêng leân. Nhoùm caùc BM döôùi 25 tuoåi coù TSGTKS laø 110,5(cao hôn möùc bình thöôøng), coøn töø 25 tuoåi trôû leân laø 103,5 (naèm trong giôùi haïn bình thöôøng).
Nhöõng keát quaû treân gioáng vôùi keát quaû cuûa moät soá NC ôû AÁn Ñoä vaø Vieät Nam[1,3,4]. Trong NC naøy TSGTKS laàn ñaàu laø raát cao: 120,7; maø tyû leä BM sinh laàn ñaàu naèm trong nhoùm tuoåi döôùi 25 nhieàu hôn, do vaäy coù theå giaûi thích cho vieäc TSGTKS trong nhoùm BM döôùi 25 tuoåi laïi cao hôn nhoùm töø 25 tuoåi trôû leân.
Maët khaùc vaán ñeà naøy coøn coù theå lieân quan ñeán söï khaùc nhau veà tình traïng söùc khoeû vaø sinh lyù ôû hai nhoùm tuoåi cuûa caùc caëp vôï choàng.
4.2. Quan nieäm veà sinh con trai, con gaùi ÔÛ laàn sinh ñaàu tieân mong muoán lôùn nhaát cuûa caùc BM laø sinh nôû ñöôïc meï troøn con vuoâng chöù khoâng phaûi laø giôùi tính cuûa con, vaø cuõng khoâng coù söï khaùc bieät veà mong muoán giôùi tính giöõa caùc BM coù choàng
laø con tröôûng, con moät vôùi con thöù. Nhöng töø laàn sinh thöù hai trôû ñi thì coù söï khaùc bieät roõ raøng veà mong muoán sinh con trai giöõa nhöõng ngöôøi ñaõ coù vaø chöa coù con trai. Coù 9,2% BM sinh con laàn thöù ba vaø lyù do chuû yeáu laø muoán giaûi toaû aùp löïc chöa coù con trai khaù naëng neà töø phía choàng, gia ñình choàng vaø cuõng moät phaàn töø chính baûn thaân BM.
Nhöõng lyù do nhieàu nhaát ñeå caùc BM muoán sinh con trai hôn laø con gaùi laø: coù neáp coù teû: (37,1%); coù choã döïa khi maéc beänh taät hay veà giaø (31,1%) vaø noái doõi toâng ñöôøng (25%). Ñieàu naøy cho thaáy quan nieäm phoå bieán cuûa ngöôøi daân cho raèng traùch nhieäm nuoâi döôõng, chaêm soùc, lo laéng coâng vieäc cha meï khi veà giaø, thôø cuùng toå tieân laø cuûa con trai. Maët khaùc cuõng phaûn aûnh heä thoáng baûo hieåm xaõ hoäi chöa ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa ngöôøi cao tuoåi, neân ñieàu hoï lo laéng cho nhöõng naêm thaùng tuoåi giaø vaø mong muoán coù con trai ñeå coù choã döïa cuõng laø ñieàu deã hieåu.
4.3. Moät soá thoâng tin lieân quan khaùc
Coù 22,5% BM bieát BPSCTYM. Tuy chöa coù cô sôû ñeå khaúng ñònh tính khoa hoïc cuûa nhöõng bieän phaùp naøy, nhöng qua tìm hieåu tröïc tieáp töø caùc BM vaø nhöõng taøi lieäu maø caùc BM giôùi thieäu thì thaáy raèng nhöõng bieän phaùp naøy nhaèm taïo ñieàu kieän cho tinh truøng Y hoaëc X gaëp tröùng sôùm hôn, do vaäy coù theå laøm taêng khaû naêng thuï thai trai hoaëc gaùi nhieàu hôn.
Qua ñoù cho thaáy trong moät chöøng möïc nhaát ñònh ngöôøi daân ñaõ tìm hieåu veà vaán ñeà naøy. Thoâng tin veà caùc BPSCTYM trong coäng ñoàng chuû yeáu qua saùch, taøi lieäu truyeàn tay töø ngöôøi thaân vaø baïn beø. Raát ñaùng löu yù laø, maëc duø chæ coù 6,7% qua ti vi/ñaøi vaø 5,6%
qua caùn boä y teá, nhöng cuõng cho thaáy caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng vaø ñaëc bieät laø caùn boä y teá cuõng laø nguoàn cung caáp caùc thoâng tin naøy
Coù 84,4% BM bieát giôùi tính cuûa treû tröôùc sinh, thaáp hôn keát quaû NC cuûa Vieän khoa hoïc daân soá gia ñình vaø treû em naêm 2006 (90%)[1], nhöng laïi cao hôn NC cuûa Nguyeãn Vaên Phaùi toång hôïp soá lieäu töø cuoäc ñieàu tra bieán doäng daân soá treân toaøn quoác (naêm 2004 laø 61%, naêm 2006 laø 66%)[4]. Taát caû caùc BM bieát giôùi tính cuûa con tröôùc sinh ñeàu baèng SAÂ. Ñieàu naøy cho thaáy SAÂ laø phöông tieän phoå bieán vaø gaàn nhö duy nhaát cung caáp thoâng tin veà giôùi tính cuûa treû tröôùc sinh taïi ñòa phöông. Nhaø nöôùc ñaõ coù quy ñònh caám tieát loä giôùi tính cuûa treû khi SAÂ neáu khoâng coù yeâu caàu cho ñieàu trò. Keát quaû NC cho thaáy coù 91%
BM cho laø khoâng coù khoù khaên veà vieäc naøy (maëc duø ôû cô sôû nhaø nöôùc coù khoù khaên hôn cô sôû tö nhaân) nhöng nhìn chung caùc cô sôû SAÂ ñaõ khoâng thöïc hieän
nghieâm chænh quy ñònh naøy. Vôùi 62, 8 löôït BM ñeán SAÂ ôû cô sôû tö nhaân thì cho thaáy cô sôû tö nhaân laø nôi caùc BM ñeán SAÂ khaù cao ôû ñòa phöông. Coù theå ñieàu naøy xuaát phaùt töø tính thuaän tieän cuõng nhö vieäc deã daøng bieát giôùi tính cuûa treû cuûa cô sôû y teá tö nhaân.
Ñaõ coù nhieàu NC ôû caùc nöôùc coù TSGTKS cao nhö Trung Quoác, AÁn Ñoä khaúng ñònh SAÂ chaån ñoaùn giôùi tính sôùm vaø phaù thai ñeå löïa choïn giôùi tính laø kyõ thuaät vaø nguyeân nhaân chuû yeáu daãn ñeán tình traïng maát caân baèng giôùi tính khi sinh [3],[4]. Trong NC cuûa chuùng toâi chöa theå loaïi tröø coù sai soùt khi thu thaäp thoâng tin naøy (coù theå caùc BM ñaõ nhaàm laãn giöõa tình hình thöïc teá ôû ñòa phöông vaø nhaän ñònh chuû quan cuûa baûn thaân), hôn nöõa vì chöa coù nhieàu NC saâu veà vaán ñeà naøy ôû Vieät Nam vaø ñaây laø vaán ñeà raát nhaïy caûm.
Neân maëc duø coù 51,9% BM cho raèng coù vieäc naïo thai vì lyù do giôùi tính, nhöng chuùng toâi chöa theå ñöa ra nhaän ñònh veà möùc ñoä phoå bieán cuûa tình traïng naøy.
Tuy vaäy, keát hôïp vôùi keát quaû NC ñònh tính thì coù theå thaáy raèng vieäc naïo phaù thai vì lyù do giôùi tính ôû ñòa phöông khoâng phaûi laø khoâng coù, coøn veà möùc ñoä traàm troïng nhö theá naøo thì caàn phaûi tìm hieåu saâu hôn ñeå coù theå ñöa ra nhaän ñònh chính xaùc.
4.4. Thoâng tin veà döï ñònh sinh tieáp
Vôùi vieäc coù 90% BM môùi coù moät con muoán sinh tieáp vaø treân 90% BM ñaõ coù hai con khoâng muoán sinh tieáp (OR=75; P<0,001), cho thaáy ñaïi ña soá caùc BM muoán moâ hình gia ñình coù 2 con. Nhöng coù ñeán 10,4% BM môùi coù moät con khoâng muoán sinh tieáp, cuõng cho thaáy moâ hình gia ñình moät con cuõng laø moät
xu höôùng cuûa moät boä phaän khoâng nhoû cuûa nhöõng caëp vôï choàng treû hieän nay.
Trong soá nhöõng BM môùi coù 1 con maø khoâng muoán sinh tieáp thì coù 90,9% ñaõ coù con trai. Coøn nhöõng BM ñaõ coù 2 con maø chöa coù con trai thì coù ñeán 28,1% muoán sinh tieáp. Ñaëc bieät vaãn coøn 9,2%
BM muoán sinh con laàn 3 vôùi lyù do chuû yeáu laø chöa coù con trai, ñieàu naøy cho thaáy coù caû trai vaø gaùi laø mong moûi cuûa ña soá caùc caëp vôï choàng.
Lyù do muoán sinh con trai hay con gaùi nöõa chuû yeáu vì chöa coù con trai: 94% hay chöa coù con gaùi: 97,5%, moät laàn nöõa khaúng ñònh muoán coù neáp coù teû laø nguyeän voïng cuûa ñaïi ña soá caùc caëp vôï choàng cuõng nhö lyù do sinh con thöù ba chuû yeáu laø vì chöa coù con trai.
Toùm laïi:NC môùi chæ tieán haønh treân moät ñòa baøn coù quy moâ daân soá nhoû vaø chæ thu thaäp thoâng tin veà soá sinh trong moät naêm 2005, neân keát quaû veà TSGTKS chæ coù yù nghóa taïi thôøi ñieåm ñieàu tra, maø khoâng theå phaûn aûnh cho tình hình chung treân ñòa baøn. Keát quaû TSGTKS cuûa NC cöùu naøy cheânh leäch khaù nhieàu so vôùi soá lieäu löu baùo caùo cuûa ngaønh daân soá vaø y teá treân ñòa baøn. Trong chöøng möïc nhaát ñònh ngöôøi daân ñaõ tìm hieåu veà caùc bieän phaùp kyõ thuaät ñeå sinh con theo yù muoán. Lyù do chính ñeå caùc BM mong sinh ñöôïc con trai laø muoán coù neáp coù teû, choã döïa khi veà giaø vaø noái doõi toâng ñöôøng. Vieäc sinh theâm con thöù ba chuû yeáu laø vì chöa coù con trai. Vieäc tieát loä giôùi tính khi SAÂ coøn khaù deã daøng caû ôû cô sôû tö nhaân vaø nhaø nöôùc. Neân tieáp tuïc theo doõi vaø tieán haønh caùc NC saâu hôn veà vaán ñeà naøy treân ñòa baøn cuõng nhö ôû phaïm vi quy moâ daân soá lôùn hôn.
Lôøi caûm ôn:
Chuùng toâi xin chaân thaønh caûm ôn Ban ñieàu haønh, vaên phoøng thöïc ñòa, boä phaän quaûn lyù döõ lieäu cuûa CHILILAB ñaõ taïo ñieàu kieän cho chuùng toâi thu thaäp, söû duïng soá lieäu phuïc vuï cho NC.
Xin caûm ôn söï giuùp ñôõ cuûa TS Phaïm Vieät Cöôøng, ThS Buøi Thò Tuù Quyeân trong quaù trình phaân tích soá lieäu. Xin caûm ôn caùn boä vaø nhaân vieân ngaønh y teá, daân soá huyeän Chí Linh cuøng caùc ñoái töôïng nghieân cöùu ñaõ taïo ñieàu kieän, giuùp ñôõ chuùng toâi thu thaäp soá lieäu taïi coäng ñoàng.
Taøi lieäu tham khaûo
1. Ñoaøn Minh Loäc (2006), Baùo caùo toùm taét keåt quaû nghieân cöùu maát caân baèng giôùi tính trong 5 naêm qua ôû moät soá ñòa phöôn: thöïc traïng vaø giaûi phaùp, Vieän khoa hoïc daân soá gia ñình vaø treû em.
2. Toång cuïc thoáng keâ (2001), Keát quaû ñieàu tra toaøn boä:
Toång ñieàu tra daân soá vaø nhaø ôû Vieät Nam 1999, Nhaø xuaát baûn thoáng keâ.
3. Tìm hieåu veå tyû soá giôùi tính luùc sinh cuûa AÁn Ñoä, http://www.vcpfe.gov.vn/web/khach/xuatbanpham / dspt/2006/So2-59. Uyû ban daân soá gia ñình vaø treû em Vieät Nam, xuaát baûn phaåm. Taïp chí Daân soá vaø phaùt trieån naêm 2006. Soá 2 (59). Truy caäp hoài 22 giôø ngaøy 26/12/2006.
4. Quyõ daân soá Lieân hôïp quoác; Uyû ban Daân soá, Gia ñình vaø Treû em Vieät Nam (2006), Hoäi thaûo chia seû kinh nghieäm döï baùo chính saùch veà giôùi tính khi sinh.
5. Uyû ban Daân soá Gia ñình vaø Treû em tænh Haûi Döông (2006), Baùo caùo toång hôïp soá treû em döôùi 6 tuoåi ñöôïc caáp theû baûo hieåm y teá.
6. Uyû ban Daân soá Gia ñình vaø Treû em huyeän Chí Linh (2004, 2005, 2006), Baùo caùo coâng taùc daân soá gia ñình vaø treû em naêm 2003, 2004, 2005.
