Kết quả hoạt động của một số mô hình can thiệp chăm sóc sơ sinh tại

Như vậy, xu hướng ít sử dụng dịch vụ y tế CSSS ngày càng ít tại tuyến xã xuất hiện gần đây và có thể tạo ra các ảnh hưởng không tốt như lãng phí nguồn lực, đầu tư không đúng tại các khu vực dự án ở xã. Do vậy, ngay cả những nhà quản lý cũng còn đưa ra những yêu cầu thiết thực cơ cấu danh mục trang thiết bị cho trạm y tế xã để phù hợp với tình hình thực tế trong giai đoạn hiện nay.

Nghiên cứu của Dương Công Hoạt và cộng sự tại các huyện Diễn Châu, Tương Dương và Thanh Chương tỉnh Nghệ An trong năm 2004 ở 3 bệnh viện huyện và 32 xã cho thấy những nội dung về chăm sóc sơ sinh rất cần thiết như giữ thông thoáng đường thở, giữ ấm, khám toàn thân chỉ được dưới 50%

CBYT nhắc tới. Đặc biệt, CBYT tuyến huyện rất ít để ý đến việc chăm sóc mắt, cân trẻ, tiêm vitamin K₁, tiêm phòng lao và viêm gan B cho trẻ (chỉ có dưới 20% CBYT tuyến tỉnh, huyện kể ra) [46]. Một nghiên cứu khác ở nước ngoài cũng cho kết quả tương tự như kết quả của tác giả trên [47].

1.3. Kết quả hoạt động của một số mô hình can thiệp chăm sóc sơ sinh tại

chăm sóc trẻ sơ sinh liên tục từ gia đình đến cơ sở y tế” tập trung vào 4 lĩnh vực cơ bản: đào tạo cho CBYT, nâng cao cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, thuốc thiết yếu và giám sát hoạt động CSSS tại tuyến huyện và xã. Kết quả nghiên cứu ở giai đoạn 3 cho thấy có kết quả rất tốt. Sau can thiệp, kiến thức về chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh năm 2016 của CBYT có nhiều thay đổi so với năm 2012 [13]. Tại Yên Bái, tỷ lệ cán bộ có kiến thức CSSS dưới trung bình giảm tới 30,4% (từ 39,3% xuống còn 8,9%). Tại Cà Mau, tỷ lệ cán bộ có kiến thức CSSS ở mức dưới trung bình chỉ còn 3,7% (giảm 18,7%), tỷ lệ cán bộ có kiến thức ở trung bình giảm 15,4%, và 55,3% có kiến thức đạt loại tốt và loại khá [13].

Tại cả 2 tỉnh, cơ sở vật chất, trang thiết bị và các dịch vụ chăm sóc trẻ sơ sinh đã được cải thiện nhiều so với năm 2012 nhờ sự đầu tư của nhà nước, của tỉnh, của bệnh viện và sự hỗ trợ của dự án về các trang thiết bị chăm sóc bà mẹ và trẻ sơ sinh. Tại Yên Bái, nếu năm 2012 nhiều dịch vụ chăm sóc chưa được thực hiện như cung cấp hỗ trợ hô hấp bằng Am-bu bóp bóng, chăm sóc trẻ sơ sinh bằng phương pháp da kề da và tiêm phòng lao khi sinh tại các xã thuộc cả 2 huyện Lục Yên và Trạm Tấu. Kết quả nghiên cứu năm 2016 đã cho thấy có nhiều thay đổi. Mặc dù một số trạm vẫn chưa cung cấp dịch vụ tiêm phòng lao khi sinh nhưng hỗ trợ hô hấp cho trẻ sơ sinh bằng Am bu bóp bóng và chăm sóc trẻ sơ sinh bằng phương pháp da kề da đã được thêm nhiều xã triển khai với sự hỗ trợ từ dự án. Đa số các trạm y tế của các xã có cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe trẻ sơ sinh và có bổ sung thêm một số dịch vụ chăm sóc mà trong năm 2012 chưa có như hỗ trợ hô hấp bằng Am-bu bóp bóng, chăm sóc trẻ sơ sinh bằng phương pháp da kề da [13].

Một dự án can thiệp nhằm nâng cao cung cấp dịch vụ CSSKSS trong đó CSSS là một nội dung quan trọng do UNFPA khởi xướng đã cho kết quả rất khả quan nhờ các hoạt động can thiệp phù hợp [12]. Kết quả can thiệp cho thấy việc cung cấp trang thiết bị cho CSSS là một hoạt động được thực hiện

ngay từ đầu chu kỳ và các năm sau đó là rất hợp lý dựa trên nhu cầu của các cơ sở y tế. Các trang thiết bị này được cung cấp để giúp các cơ sở y tế thành lập mới, hoặc tăng cường các dịch vụ đang có nhưng chưa hoàn thiện ở đơn nguyên sơ sinh tại bệnh viện huyện và góc sơ sinh ở TYT xã. Các TTB nhận được ở tuyến tỉnh và huyện phổ biến cho đơn nguyên và góc sơ sinh bao gồm:

lồng ấp, giường sưởi ấm, máy đo nồng độ ô xy qua da, CPAP cho trẻ sơ sinh, đèn điều trị vàng da dụng cụ hồi sức sơ sinh, máy hút đờm rãi. Kết quả đánh giá hoạt động can thiệp vào năm 2010 cho thấy đại đa số các cơ sở y tế có bố trí đủ số phòng, đủ TTB y tế cung cấp dịch vụ CSSS. Việc đào tạo sử dụng TTB y tế cũng như các công tác kiểm kê, bảo dưỡng và điều chuyển TTB y tế có tác dụng tốt đối với các cơ sở y tế trong việc cung cấp dịch vụ CSSS tại các bệnh viện huyện và TYT xã ở các tỉnh [12].

Dự án đã tổ chức linh hoạt nhiều hình thức đào tạo khác nhau, phù hợp với nhu cầu và hoàn cảnh thực tế của địa phương. Các cán bộ được đào tạo nâng cao trình độ về các lĩnh vực khác nhau, tùy thuộc vào vị trí công tác. Có 3 nội dung đào tạo chính: Đào tạo chuyên môn dựa vào năng lực, đào tạo quản lý, giám sát và quản lý hậu cần. Những người cung cấp dịch vụ tại các cơ sở y tế đã xác nhận rằng họ được tham gia nhiều lớp tập huấn nâng cao năng lực CSSS. Các lớp đào tạo kéo dài từ 7-10 ngày tập trung chủ yếu vào Hướng dẫn Quốc gia về dịch vụ CSSKSS cho cả cán bộ quản lý và người cung cấp dịch vụ CSSS (đào tạo cơ bản để nâng cao kiến thức và kỹ năng về chuẩn quốc gia). Tuỳ theo nội dung, các chương trình đào tạo này được thực hiện cho cả huyện, xã để đảm bảo sự đồng nhất liên tục trong hiểu biết và áp dụng các qui dịnh của Bộ Y tế. Với tuyến huyện, là nơi nhận chuyển tuyến từ xã, thực hiện phần lớn các xử trí cấp cứu sơ sinh và hỗ trợ kỹ thuật giám sát tuyến dưới, nên CBYT của khoa sản/nhi và của Khoa SKSS của Trung tâm Y tế huyện cũng được đào tạo. Với tuyến xã, tất cả nhân viên tham gia vào cung

cấp dịch vụ CSSS như hộ sinh, y sĩ sản nhi, trưởng trạm đều được đào tạo các nội dung thích hợp. Các CBYT này cũng được đào tạo vận hành đơn nguyên sơ sinh tại bệnh viện huyện và góc sơ sinh tại TYT xã. Cách làm này là một giải pháp phù hợp để tăng cường năng lực cung cấp dịch vụ cho sơ sinh trong khi nguồn nhân lực chuyên ngành về sơ sinh không có ở tuyến huyện. Đây là một giải pháp tăng cường phối kết hợp sản nhi trong bệnh viện nhằm tăng cơ hội cứu sống trẻ sơ sinh. Kiến thức của CBYT về CSSS đã được cải thiện sau can thiệp (tăng từ 50,7 lên 61,4/100 điểm). Có sự cải thiện rõ rệt về kỹ năng thực hành của CBYT trong CSSS (tăng từ 66,3 lên 75,6/100 điểm). Năng lực cung cấp dịch vụ CSSS của CBYT bệnh viện huyện và trạm y tế xã được nâng cao.

Qua tổng quan các tài liệu nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam về thực trạng CSSKSS nói chung cũng như chăm sóc sức khoẻ sơ sinh nói riêng có thể kết luận rằng thực trạng chăm sóc sức khoẻ sơ sinh trên khía cạnh cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, thuốc thiết yếu cũng như năng lực của CBYT là còn thiếu và yếu, đặc biệt là ở tuyến y tế cơ sở. Tuy các kết quả can thiệp trên một số địa bàn về cơ sở hạ tầng, trang thiết bị, thuốc thiết yếu cũng như năng lực của CBYT là có hiệu quả nhưng cần thiết phải có một nghiên cứu đánh giá về hiệu quả can thiệp thiết lập đơn nguyên sơ sinh tại Bệnh viên đa khoa tuyến huyện và góc sơ sinh tuyến xã để cung cấp các bằng chứng cho công tác lập chính sách và kế hoạch nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc sức khoẻ trẻ sơ sinh.