M T S PH NG PHÁP D H C M THU T
PHÁT HU T NH T CH C C H C T P CHO H C SINH TI U H C
Ng c C ng
Khoa Giáo d c Ti u h c và M m non Email: cuongnd@dhhp.edu.vn Ngày nh n bài: 23/2/2021
Ngày PB ánh giá: 09/4/2021 Ngày duy t ng: 16/4/2021
T M T T Ph ng pháp d y h c theo h ng phát huy tính tích c c h c t p c a h c sinh là vi c t o s ch ng, sáng t o, c l p trong h c t p. D y h c theo ph ng pháp này là l y h c sinh làm trung t m c a quá tr nh, ch kh ng ph i là phát huy tính tích c c c a giáo vi n. Vi c v n d ng các ph ng pháp d y h c tích c c là góp ph n kh c ph c m t s v n ang t n t i trong d y h c M thu t ti u h c, t o c kh ng khí h ng thú cho h c sinh, kh i ngu n c m h ng, t duy sáng t o và s y u thích c a h c sinh i v i m n M thu t.
khóa: Ph ng pháp d y h c m thu t Ti u h c, tính tích c c trong h c t p.
SOME FINE ARTS TEACHING METHODS
PROMOTE POSITIVE LEARNING FOR PRIMAR PUPILS
ABSTRACT Teaching method in the direction of promoting pupils learning positivity means creating pupils initiative, creativity and independence in learning. Teaching in this method is to make the pupils the center of the process, rather than promoting the teacher s positivity. Applying active teaching methods will help to overcome some existing problems in teaching Fine Arts in primary schools, create an exciting atmosphere for pupils, inspire students to think creatively and to love Fine Arts.
Keywords: Fine art teaching methods in primary, positivity in learning.
1. M U
Trong các tr ng Ti u h c (TH), m thu t (MT) là m n h c chính th c trong ch ng tr nh và k ho ch d y h c c a các nhà tr ng. M n h c này c l p và b nh ng v i các m n h c khác. Nó chi m v trí khá quan tr ng trong ho t ng d y h c
tr ng TH. MT giúp cho h c sinh (HS) n ng cao th hi u th m m , y là m t trong nh ng y u t c n thi t giúp các em h nh thành và phát tri n m t nh n cách toàn di n tr thành nh ng con ng i c a th i i m i. Th ng qua ó, n ng l c quan sát, kh n ng t duy h nh t ng, tính sáng t o
c a các em c phát tri n. Các em HS TH bi t c m nh n cái p và h n th n a là t o ra cái p kh ng ch cho b n th n mà còn cho m i ng i.
2. N I DUNG
2. 1. M c t u à a trò c a m n M thu t tr ng T u h c
2 1 1 M c t u
Trang b cho HS TH nh ng ki n th c MT c b n, giúp các em có c n ng l c th m m và n ng l c th c hành MT, chú
tr ng h ng d n HS hoàn thành y u c u c b n c a m n h c, ng th i phát tri n b i d ng nh ng n ng khi u c bi t h n.
HS có kh n ng t hoàn thi n nh ng tác ph m h i h a theo ch , sáng t o v i các ch t li u.
V Ki n th c: M n h c MT TH là m n h c giúp HS ti p c n v i cái p, làm quen v i cái p, c m nh n chúng qua m i tr ng thi n nhi n và cu c s ng h ng ngày.
Th ng qua ó HS n m v ng ki n th c, các b c th c hành bài v theo ch và ph n m n c th .
V K n ng: Giúp HS phát tri n kh n ng quan sát, t duy, và óc sáng t o, k n ng thuy t tr nh,... HS v n d ng ki n th c vào h c t p và th c ti n. Th ng qua các s n ph m MT HS có k n ng thuy t tr nh, n u c m nh n qua ng n ng nói, rèn s t tin khi ng tr c ám ng.
V Thái : Giáo d c cho HS truy n th ng y u n c. giáo vi n (GV) b i d ng cho HS ni m y u thích m n h c, giúp cho các em có th c t t trong h c t p, bi t b o v m i tr ng qua nh ng hành ng nh ,
ng th i sáng t o h n trong cu c s ng.
2 1 2 a trò
M n MT có vai trò giúp HS ti p xúc làm quen v i cái p trong thi n nhi n, trong cu c s ng, v n d ng chúng vào h c t p và sinh ho t. Góp ph n t o n n nh ng t m h n p trong x h i,... Ngoài ra, m n h c còn r t nhi u vai trò khác nh : Cung c p ki n th c MT c b n cho HS TH giúp các em hoàn thành t t m n h c Giáo d c th m m cho HS TH Giúp cho hi u th nào là cái p, t ó có nh ng hành vi nh n th c h ng n cái p, áp d ng ki n th c MT vào th c ti n Giáo d c o c: Giúp cho HS TH nh n th c c nh ng giá tr
c a cu c s ng, th ng qua các tác ph m các em s c m nh n c nh ng giá tr v n i dung, bi t ph n bi t th nào là p - x u
i u n n làm và u kh ng n n làm, Qua y, HS s c giáo d c o c m t cách t nhi n kh ng g ng ép, 3 . 2 1 3 c m t m s nh lí c a h c s nh b c u h c
* HS l p 1 và 2
Trong quá tr nh phát tri n c a tr em hi n i, các nhà t m lí coi th i i m 6 tu i là b c ngo t quan tr ng c a tr em.
tu i m u giáo l n tr ang ti n vào b c ngo t ó v i s bi n i c a ho t ng ch
o. Ho t ng vui ch i v n gi v trí ch o trong su t th i k h c m u giáo, nh ng vào cu i tu i này ho t ng vui ch i kh ng còn gi nguy n d ng hoàn ch nh c a nó, nh ng y u t c a ho t ng h c t p b t u n y sinh ti n t i gi v trí ch o sau giai o n b c ngo t 6 tu i, khi tr b c vào l p 1.
tu i này, trí nh tr c quan, h nh t ng v n còn óng vai trò u th . Nh ng c m giác tri giác v h nh t ng b n ngoài là ngu n g c m i và thú v lu n g n v i trí t ng t ng d i d ng các h nh nh tr c quan c th . Kh n ng quan sát b n ngoài ch a hoàn thi n, nh n nh n i t ng b n ngoài m t cách thi u chính xác. HS l p 1, các em bi t s d ng màu s c c b n, ch a ph n bi t c rõ m nh t. Sang l p 2 các em d n bi t v m nh t, quan sát v t m u v t th c, tuy nhi n nét v ch a c áo và ch a gi ng m u. Các em h nh thành d n kh n ng li t k h nh nh trong ti t h c. T ó, càng l n, nét v và óc quan sát, trí t ng t ng càng n ng d n l n. a s HS TH thích m n M thu t, i khi c ng chán n n khi kh ng c th y c
tuy n d ng, hay g p khó kh n trong h c t p. Cho n n, GV n m c i m t m lí HS TH th m i h ng d n các em th c hành, l i cu n và s y u thích m n h c m t cách t giác c.
* HS l p 3, 4, 5
Giai o n này, có m t s ít HS n i tr i b ng n ng l c b n th n mà kh ng c n s h ng d n c a th y. ó là nh ng em có n ng khi u th t s , các em này th ng
tu i l p 3, 4, 5 tr l n. Trong giai o n này khi v tranh b c c c làm rõ h n nh các em có ki n th c t l p tr c c ng v i s t ng t ng c a cá nh n các em thích v gi ng s th c h n. Lúc này s nh n bi t v th gi i xung quanh, c ng v i nh ng kinh nghi m phong phú h n làm cho tr t tin h n 6 .
Ng i GV ph i n m v ng t m lí c a HS TH h ng d n d y v m i có k t qu t t h n. GV và HS c n s k t h p nh p nhàng giúp HS n m v ng ki n th c, k n ng, l p h c s h ng thú sinh ng h n cho các bu i h c.
2.2. D h c à d h c M thu t tr ng T u h c
2 2 1 h c
D y h c là m t quá tr nh g m toàn b các thao tác có t ch c và có nh h ng giúp ng i h c t ng b c có n ng l c t duy và n ng l c hành ng v i m c ích chi m l nh các giá tr tinh th n, các hi u bi t, các k n ng, các giá tr v n hóa mà nh n lo i t
c tr n c s ó có kh n ng gi i quy t c các bài toán th c t t ra trong toàn b cu c s ng c a m i ng i h c.
D y và h c y c xem xét gi a ho t ng c a ng i d y và ng i h c.
Ho t ng d y h c c a GV là m t ph n
c a ho t ng s ph m. N u tr c y ng i th y óng vai trò trung t m trong quá tr nh d y và h c, ch ng t vi c chu n b n i dung gi ng d y, ph ng pháp truy n th , n nh ng l i ch d n, nh ng c u h i,... HS th ng ti p nh n nh ng ki n th c c a th y truy n t. Tuy nhi n, n nay quan ni m này kh ng còn ph h p. Th i i ngày nay c n quan ni m d y và h c là ho t ng t ng tác có tính c th nh m hu ng t i m c ti u h nh thành và phát tri n ph m ch t, n ng l c c ng nh k n ng c a ng i h c. Do ó, GV chú tr ng vào vi c l n k ho ch cho ho t ng d y h c th t y và c th , th gi h c s càng t hi u qu tích c c.
2 2 2 h c M thu t tr ng u h c D y và h c MT tr ng TH giúp HS b c u nh n th c th gi i xung quanh bi t t n tr ng cái p và t o ra cái p th ng qua ó giáo d c lòng y u n c, nh n ái, ch m ch , trung th c, trách nhi m. MT là m n h c b t bu c trong ch ng tr nh giáo d c b c TH ng th i k t h p v i các m n h c khác, h ng cho HS phát tri n ph m ch t và ti m n ng c a m i h c sinh. D y và h c MT TH kh ng nh m ào t o h a s hay ng i làm ngh thu t mà nh m giáo d c th hi u th m m cho HS. Ch y u t o i u ki n cho HS ti p xúc làm quen và th ng th c cái p, t o ra cái p v n d ng cái p vào trong cu c s ng h ng ngày.
2.3. D h c phát hu tính tích c c h c t p c a HS trong m n M thu t t u h c b c TH hi n nay, i m i ph ng pháp d y h c (PPDH) là v n d ng các PPDH theo h ng phát huy các y u t tích c c. Khai thác nh ng u i m c a các PPDH truy n th ng và các PPDH hi n i nh m t ng c ng tính tích c c c a HS trong
h c t p, t ó GV t o i u ki n t i u HS suy ngh , t m tòi, sáng t o nhi u h n.
Trong d y h c nói chung và trong d y h c MT nói ri ng, phát huy tích c c cho HS là m t nhu c u b c thi t. B i MT là m t m n h c giàu tính cá nh n, sáng t o n n khi HS tích c c hóa quá tr nh h c t p c a b n th n th hi u qu bài h c m i c n ng cao nh mong mu n. Ng c l i, n u HS kh ng tích c c, ch ng và h ng say trong h c t p th GV có tr nh cao bao nhi u c ng khó mang l i hi u qu nh m c ti u t ra. Có nhi u ph ng pháp, h nh th c t ch c ho t ng giúp GV có th phát huy tính tích c c cho HS. Tuy nhi n, s d ng ph ng pháp nào mang l i hi u qu òi h i GV ph i có s u t t m tòi, có s k t h p nhu n nhuy n gi a các ph ng pháp d y h c khác nhau, gi a truy n th ng và hi n i ph h p v i c th m n h c, v i th c ti n, v i c i m t m sinh lí HS m i là c n thi t.
2 3 1 M t s ph ng pháp d h c M thu t tru n th ng
Ph ng pháp tr c quan
Ph ng pháp tr c quan là ph ng pháp mà GV s d ng d ng d y h c v i t cách là ph ng ti n ch a ng n i dung c a bài h c. V v y, GV c n chu n b t t d ng d y h c nh m làm ch n i dung bài h c. T
ó, nh h ng các ho t ng h c t p c a h c sinh theo m c ti u ra c a bài h c.
Th ng qua ph ng pháp tr c quan s giúp cho HS th y ngay, th y rõ, th y c th t ó hi u nhanh, nh l u và tr c ti p t o h ng thú cho HS.
Ph ng pháp v n áp, g i m
Ph ng pháp v n áp, g i m là h i, áp và tr l i. GV t c u h i khích l , g i m HS tr l i. HS d ng nh ng ki n th c
bi t, h c tr l i nh m rút ra nh ng k t lu n, nh ng tri th c m i. Ph ng pháp này t o i u ki n cho HS b c l nh ng hi u bi t v bài v , suy ngh t m tòi cách gi i quy t và n ng cao ch t l ng bài v b ng kh n ng c a m nh. Ph ng pháp v n áp, g i m kh ng ng c l p, ri ng l mà nó lu n c s d ng k t h p v i các ph ng pháp khác trong quá tr nh d y h c.
phát huy tính tích c c, ch ng h c t p c a HS, GV c n chu n b k h th ng c u h i, t nh hu ng s ph m HS kh ng b ng mà h ng thú khi tham gia th o lu n và tr l i c u h i, l nh h i ki n th c qua trao i v i b n, v i GV.
Ph ng pháp luy n t p
Luy n t p là c ng c ki n th c, k n ng c a HS ti p thu c trong quá tr nh h c t p. M c ti u c a m n MT TH là giáo d c th m m cho HS th ng qua các ho t ng th c hành. B i v y, trong m n MT ho t ng luy n t p c coi là ho t ng ch y u, th ng xuy n kh ng ch là c ng c ki n th c, k n ng mà trong quá tr nh luy n t p HS có th t m ra nhi u i m m i làm cho cách nh n, cách c m nh n và cách th hi n m i m và sáng t o h n 4 .
Trong khi v , HS có th luy n t p quan sát, nh n xét t duy h nh t ng và cách ti n hành bài v , kh ng ng ng n ng cao n ng l c t m tòi, sáng t o c a b n th n.
2 3 2 M t s ph ng pháp d h c phát hu tính tích c c
Ph ng pháp d y h c tích c c hay ph ng pháp giáo d c ch ng là nh ng cách g i ch nh ng ph ng pháp, k thu t d y h c khác nhau làm cho gi h c sinh ng, h p d n, ng i h c c làm vi c, c sáng t o. i v i ng i GV, khi áp d ng các ph ng pháp, k thu t d y h c
tích c c th m i gi d y - h c tr n n sinh ng và h p d n h n. Khi GV áp d ng d y h c b ng k thu t d y h c tích c c, ng i h c th y h c h c ch kh ng b h c.
Ng i h c c chia s nh ng ki n th c và kinh nghi m c a m nh, ng th i v i vi c b sung nh ng ki n th c, kinh nghi m kh ng ch t ng i th y mà còn t chính các b n trong l p.
D y và h c MT theo h ng phát huy tính tích c c c a HS có th áp d ng các ph ng pháp sau:
Ph ng pháp óng vai
óng vai là ph ng pháp t ch c cho HS th c hành m t s cách ng x nào ó trong m t t nh hu ng gi nh.
Ph ng pháp óng vai có nh ng u i m sau:
- HS c rèn luy n th c hành nh ng k n ng ng x và bày t thái trong m i tr ng an toàn tr c khi th c hành trong th c ti n.
- G y h ng thú và chú cho HS.
- T o i u ki n làm n y sinh óc sáng t o c a HS.
- Khích l s thay i thái , hành vi c a HS theo chu n m c hành vi o c.
- Có th th y ngay tác ng và hi u qu c a l i nói ho c vi c làm qua các vai di n.
Ph ng pháp trò ch i
S d ng trò ch i trong d y h c h nh thành ki n th c, k n ng m i ho c c ng c ki n th c, k n ng h c. Trong th c t d y h c, GV th ng t ch c trò ch i h c t p c ng c ki n th c, k n ng. Tuy nhi n, vi c t ch c cho HS ch i các trò ch i h nh thành ki n th c m i là r t c n t o ra h ng thú h c t p cho HS ngay t khi b t u bài h c m i.
Cách t ch c
Có r t nhi u h nh th c t ch c trò ch i trong d y h c, c ng có nhi u th i i m trong gi h c GV t ch c trò ch i sao cho t hi u qu t i a nh t. i v i h nh th c này GV s t ch c vào u ho c cu i gi h c b i ph n m u bài h c là ph n có tính ch t kh i ng t duy t o kh ng khí vui h ng kh i cho gi h c.
B t u m t ho t ng vui có li n quan n ch h c t p c a gi h c ho c k m t c u chuy n d n d t HS vào n i dung theo ki u n u v n . Hay a HS m t t nh hu ng nh có li n quan n ch bài h c.
Nh ng l u khi x y d ng trò ch i trong d y h c: Ph h p v i i t ng m b o v m t th i gian Trò ch i ph i g n v i ch
bài h c H nh th c ch i ph i a d ng, phong phú v m t n i dung,
Ph ng pháp h p tác trong nhóm nh D y h c h p tác trong nhóm nh là m t h nh th c x h i c a d y h c, trong ó HS c a m t l p h c c chia thành các nhóm nh trong kho ng th i gian gi i h n, m i nhóm t l c hoàn thành các nhi m v h c t p tr n c s ph n c ng và h p tác làm vi c. K t qu làm vi c c a nhóm sau ó c tr nh bày và ánh giá tr c toàn l p.
Ph ng pháp này là h nh th c gi ng d y t HS vào m i tr ng h c t p tích c c, trong ó HS c t ch c thành nhóm m t cách thích h p. M t trong nh ng l do chính s d ng ph ng pháp này là nh m khuy n khích HS trao i và bi t cách làm vi c h p tác (v v y còn g i là ph ng pháp d y h c h p tác theo nhóm hay th o lu n nhóm).
T ch c HS h c t p theo nhóm s phát huy c tính tích c c, t giác, kh n ng ch ng, sáng t o trong ho t ng nh n th c c a HS.
i v i b c TH, vi c rèn cho HS các k n ng h c h p tác nhóm là h t s c c n thi t, t o i u ki n HS có nhi u c h i giao l u, h c h i l n nhau, giúp l n nhau, góp ph n vào vi c giáo d c toàn di n nh n cách cho HS.
M t s cách th c t ch c d y h c c a an M ch.
B giáo d c và ào t o a ph ng pháp d y h c MT theo ph ng pháp c a an M ch vào gi ng d y t i m t s tr ng TH tr n toàn qu c t n m h c 2014 - 2015.
Trong d y h c MT theo ph ng pháp an M ch tính tích c c c a HS c phát huy th ng qua 7 quy tr nh.Nh ng quy tr nh này u h ng t i m c ti u l y HS làm trung t m kích thích s t ng tác, t duy sáng t o và phát tri n nh n th c. T ó, các em có th h nh thành và phát tri n 3 n ng l c c t lõi là: Sáng t o MT và qua ó bi u t b n th n (suy ngh , t nh c m, mong mu n,...) Hi u, c m nh n và ph n ánh c h nh nh c a s n ph m/ tác ph m MT (ph n tích, ánh giá c s n ph m/ tác ph m) Giao ti p/ trao i, ti p nh n t ng và ngh a th ng qua s n ph m/ tác ph m MT.
C ng lúc v i vi c phát tri n nh ng n ng l c nói tr n, HS c ng có th phát tri n các giác quan, các k n ng s ng, kinh nghi m và kh n ng gi i quy t v n , các n ng l c h p tác, n ng l c t h c và t ánh giá 2 .
Cách th c hi n
GV c n l p k ho ch bài d y cho 1 ch : Gia nh, Nhà tr ng, Thi n nhi n, Trong m i ch , GV th c hi n d y t 2
n 5 ti t c tích h p m t s bài h c có n i dung li n quan v i nhau.
Nh ng ch này c th c hi n th ng qua 7 quy tr nh:
- V c ng nhau và sáng t o các c u chuy n: V kí ho dáng (ng i/ v t).
- V bi u c m: V theo m u (ch n dung/ v t th ).
- Trang trí và V tranh qua m nh c:
V trang trí (Làm b a sách, b u thi p, gi y m i,...).
- X y d ng c t truy n: H nh nh các nh n v t c xé, c t dán, t o h nh 3D t o m t ch có c t truy n.
- T o h nh 3D ti p c n theo ch : Các h nh kh i c t o ra t v t t m c, d y thép, t n n, gi y b i,... và c k t n i v i nhau trong m t kh ng gian nh t nh.
- i u kh c - Ngh thu t t o h nh kh ng gian: Các nh n v t c t o h nh t các v t d ng t m c và c u chuy n c phát tri n theo ch .
- T o h nh con r i và ngh thu t bi u di n: T o h nh các con r i và t o ra m t bu i tr nh di n n tu ng.
GV là ng i thi t k sáng t o và linh ho t các ho t ng d y h c, v h chính là ng i i u khi n cách th c h c t p. GV l a ch n và bao quát c toàn b ho t ng tr n l p d a tr n nh ng ki n th c n n t ng c ng nh nh ng g phát sinh trong quá tr nh d y - h c. GV c n ph i có s sáng t o, linh ho t và c bi t ch ng h n trong vi c l a ch n n i dung d y h c ph h p v i t ng ph ng pháp, k thu t d y h c. ng th i thi t k nhi m v , c u h i cho v n d ng các k thu t d y h c ó c n a d ng và c th h n, t ó t o cho vi c k t h p ph ng pháp, ph ng ti n và k thu t d y h c m t cách nh p nhàng và phát huy c t i a u i m c a các ph ng pháp, ph ng ti n d y.
3. K T LU N
Qua quá tr nh v n d ng, ti p nh n th ng tin ph n h i t phía h c sinh cho th y, các ph ng pháp d y h c th c s t o c kh ng khí h c t p tích c c, HS ch ng, tích c c m nh d n, t tin h n trong th c hi n các nhi m v h c t p, theo ó thúc y phát tri n nh n th c và các n ng l c cá nh n các l a tu i.
Th ng qua ho t ng giáo d c này, ng i GV d y MT t o d ng c các em HS m t n ng l c th m m v cái p, bi t khám phá và sáng t o ngh thu t làm giàu th m v n tri th c. T ó, các em bi t v n d ng các giá tr ngh thu t vào trong h c t p và cu c s ng.
Tuy nhi n, vi c v n d ng các ph ng pháp và k thu t d y h c tích c c m t cách nhu n nhuy n và hi u qu h n, b n th n t i th y c n ph i có s sáng t o, linh ho t và c bi t ch ng h n trong vi c l a ch n n i dung d y
h c ph h p v i t ng ph ng pháp, k thu t d y h c.
TÀI LI U THAM KH O
1. Tr n Bá Hoành (2010), i m i ph ng pháp d y h c, ch ng tr nh và sách giáo khoa, Nxb
i h c S ph m Hà N i.
2. Hu nh V n S n (2016),Phát tri n n ng l c d y h c tích h p - ph n hóa cho giáo vi n các c p h c ph th ng,Nxb i h c S ph m Thành ph H Chí Minh.
3. Nguy n Qu c To n, Hoàng Kim Ti n (2007), Giáo tr nh ph ng pháp d y h c M thu t,Nxb i h c S ph m, Hà N i.
4. Nguy n Qu c To n (2008), Giáo tr nh ph ong pháp d y - h c M thu t, Nxb i h c S ph m, Hà N i.
5. H ng Trà (2015),D y h c tích h p phát tri n n ng l c h c sinh, Nxb i h c s ph m, Hà N i.
6. Nguy n Th nh Tuy t (1998),T m l h c tr em,Nxb Giáo d c, Hà N i.
