TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH
TỔ NGỮ VĂN
- Thể loại trữ tình bằng văn vần.
- Nội dung: Diễn tả đời sống nội tâm của con người.
- Nghệ thuật:
+ Lời ca ngắn gọn
+ Thể thơ: lục bát, song thất lục bát
+ Ngôn ngữ: giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ,
diễn đạt bằng một số công thức mang đậm sắc
thái dân gian.
• Ca dao yêu thương tình nghĩa
• Ca dao than thân
• Ca dao hài hước
Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
Thân em như tấm lụa đào Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.
- Lời than về thân phận của người phụ nữ trong xã hội phong kiến.
=> Cách mở đầu bằng cụm từ “Thân em
như...” khiến lời than thêm xót xa, ngậm
ngùi.
cây quế giữa rừng
- Em như………..giữa rừng Thơm tho ai biết, ngát lừng ai hay.
-Thân em như……….
Người thanh tham mỏng, người thô tham dày -Thân em như…
Gió dập sóng dồi biết dạt về đâu -Thân em như…
Ruột trong thì trắng, vỏ ngoài thì đen.
-Thân em như….
Ngày thì dãi nắng, đêm thì dầm sương trái bần trôi
miếng cau khô
lá đài bi
củ ấu gai cây quế giữa rừng
miếng cau khô trái bần trôi
củ ấu gai lá đài bi
- So sánh:
“Thân em - “tấm lụa đào”
Vẻ đẹp duyên dáng, đằm thắm của người con gái độ xuân thì.
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai
ý thức sâu sắc về
tuổi trẻ, sắc đẹp
của mình.
- Câu miêu tả bổ sung:
“Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai”
Thân em như tấm lụa đào
Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai
=> Người phụ nữ giống như món hàng bị mua bán, trao đổi ngoài chợ.
=> Nỗi đau khổ vì thân phận bị phụ thuộc,
giá trị không được ai biết đến.
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai, Mà đèn không tắt.
Mắt thương nhớ ai, Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề
…
Bài số 4
Nhân vật trữ tình trong bài
ca dao là ai?
Nhân vật đang ở tâm trạng ra
sao?
Phát hiện những hình ảnh cụ thể biểu
hiện tâm trạng?
Bài số 4
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai, Mà đèn không tắt.
Mắt thương nhớ ai, Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền Lo vì một nỗi không yên một bề…
thương nhớ ai thương nhớ ai thương nhớ ai thương nhớ ai thương nhớ ai
em Khăn
Đèn Mắt Khăn
Khăn Khăn Khăn Khăn
đèn Mắt
- Nhân vật trữ tình: cô gái.
- Tâm trạng:
thương nhớ người yêu.
- Hình ảnh biểu hiện tâm trạng:
+ Khăn
+ Đèn
+ Mắt
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
Vì sao
“khăn” được hỏi đầu tiên và hỏi nhiều
nhất?
Phát hiện những biện
pháp nghệ thuật miêu tả
“khăn”?
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
- 6 dòng đầu:
+ Khăn: vật trao duyên gần gũi thân
thiết với người con gái.
+ “Khăn thương nhớ ai”
=> nhân hoá, khăn
cũng mang nỗi niềm
nhớ thương.
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
+ Lối thơ vắt dòng, điệp từ “khăn”, điệp ngữ “khăn thương nhớ ai”
=> Nỗi nhớ thương
da diết, triền miên.
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
Chiếc khăn hiện ra ở
những trạng thái
nào?
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
+ Khăn: rơi xuống đất vắt lên vai
=> trạng thái bồn chồn không yên của con người trong nỗi nhớ.
chùi nước mắt
=> Nỗi nhớ lan toả vào không gian.
rơi vắt
xuống
lên
Đèn thương nhớ ai Mà đèn không tắt Mắt thương nhớ ai Mắt ngủ không yên
- 4 dòng tiếp:
+ “Đèn thương nhớ ai”
=> Nhân hoá: nỗi nhớ được đo theo chiều thời gian.
+ “Đèn không tắt”
=> trạng thái thao thức
khôn nguôi.
Đèn thương nhớ ai Mà đèn không tắt Mắt thương nhớ ai Mắt ngủ không yên
+ “Mắt thương nhớ ai”
=> Cô gái hỏi trực tiếp lòng mình.
=> Hình ảnh con người
trằn trọc thâu đêm với
niềm nhớ nhung khắc
khoải.
=>Nỗi nhớ thương mãnh liệt, sâu sắc mà được bộc lộ thật kín đáo, ý nhị.
Khăn thương nhớ ai, Khăn rơi xuống đất.
Khăn thương nhớ ai, Khăn vắt lên vai.
Khăn thương nhớ ai, Khăn chùi nước mắt.
Đèn thương nhớ ai, Mà đèn không tắt.
Mắt thương nhớ ai, Mắt ngủ không yên.
Đêm qua em những lo phiền
Lo vì một nỗi không yên một bề lo phiền
Lo không yên
Cô gái trăn trở vì điều
gì?
- 2 dòng cuối:
Nỗi lo âu về sự
bấp bênh của
duyên phận.
=> Bài ca dao là tiếng nói của một trái
tim yêu mãnh liệt tha thiết và khát khao
một tình yêu thuỷ chung, bền chặt.
Câu hỏi: Dòng nào nêu đúng vẻ đẹp tình yêu của nhân vật trữ tình trong bài ca dao “Khăn thương nhớ ai..”?
A.Tình yêu gắn với sự độ lượng, vị tha
B. Tình yêu gắn với khát vọng vượt lên sự ràng buộc của lễ giáo phong kiến.
C. Tình cảm sâu sắc được thể hiện qua cách nói trau chuốt, bóng bẩy.
D. Tình yêu nồng nàn, cháy bỏng nhưng cách biểu hiện rất kín đáo, tế nhị. D
BÀI 6:
Muối ba năm muối đang còn mặn Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
Bài ca dao thể hiện nội
dung gì?
Câu hỏi: Hình ảnh “gừng cay- muối mặn”
thể hiện điều gì?
A.Tình cảm lứa đôi
B. Tình cảm gia đình C. Tình cảm vợ chồng
D. Tình cảm cha mẹ với con cái.
C
Muối ba năm muối đang còn mặn Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
=> Bài ca dao
diễn tả tình nghĩa
vợ chồng thủy
chung của người
bình dân.
Tình nghĩa vợ chồng được diễn tả qua hình
ảnh nào?
Vì sao khi nói đến tình nghĩa của con
người, ca dao lại dùng hình ảnh
muối-gừng?
Muối ba năm muối đang còn mặn Gừng chín tháng gừng hãy còn cay
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
- Tình nghĩa vợ chồng được diễn tả qua cặp hình ảnh “muối – gừng”.
- “Muối – gừng” vừa là gia vị trong bữa ăn hàng ngày, vừa là những vị thuốc.
=> biểu tượng cho hương vị của tình
người, cho nghĩa tình thủy chung son
sắt.
Phân tích cách diễn đạt độc
đáo của câu thơ cuối?
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
Đôi ta nghĩa nặng tình dày
Có xa nhau đi nữa ba vạn sáu ngàn ngày mới xa
- Cách nói có ý vị đặc sắc: ba vạn sáu ngàn ngày là một trăm năm- tức một đời người.
=> Ba vạn sáu ngàn ngày mới xa nghĩa là không
