Trường THCS&THPT Mỹ Phước Ngữ văn 6
Văn bản
ĐÊM NAY BÁC KHÔNG NGỦ
MINH HUỆ
**********************
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
Giúp học sinh hiểu:
1. Kiến thức:
- Hình ảnh Bác Hồ trong cảm nhận của người chiến sĩ.
- Sự kết hợp giữa các yếu tố tự sự, miêu tả với biểu cảm và các BPNT khác được sử dụng trong bài thơ.
2. Kỹ năng:
- Kể tóm tắt diến biến câu chuyện bằng một đoạn văn ngắn.
- Bước đầu biết cách đọc thơ tự sự viết theo thể thơ năm chữ có kết hợp yếu tố miêu tả và biểu cảm thể hiện được tâm trạng lo lắng không yên của Bác Hồ; tâm trạng ngạc nhiên, xúc động lo lắng và niêm vui sướng, hạnh phúc của người chiến sĩ.
- Tìm hiểu sự kết hợp giữa các yếu tố tự sự, miêu tả với biểu cảm trong bài thơ.
- Trình bày được suy nghĩ của bản thân sau khi học xong bài thơ.
3. Thái độ: Giáo dục HS tình cảm kính yêu Bác Hồ.
B. PHƯƠNG PHÁP
Hướng dẫn học sinh tự học trên trường học kết nối, trên website của trường, trên zalo.
C. NỘI DUNG
I. Kiến thức cần nắm vững:
- Tác giả: Minh Huệ (1927-2003), tên khai sinh là Nguyễn Thái, quê ở Nghệ An, làm thơ từ kháng chiến chống thực dân Pháp.
- Tác phẩm: Bài thơ được viết vào năm 1951 dựa trên sự kiện có thật trong chiến dịch Biên Giới cuối 1950, Bác trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy bộ đội và nhân dân ta.
- Nội dung:
1. Cái nhìn và tâm trạng của anh đội viên đối với Bác Hồ:
a. Lần thứ nhất thức dậy:
- Trời khuya, mưa lâm thâm, lều tranh xơ xác.
Từ láy Cảnh lạnh lẽo, im lặng, tĩnh mịch.
- Bác vẫn ngồi, lặng yên, trầm ngâm.
Từ láy Dáng vẻ đăm chiêu suy nghĩ.
- Bác đốt lửa cho anh nằm, đi dém chăn cho từng người, đi nhón chân nhẹ nhàng.
Chăm sóc ân cần, chu đáo như cha mẹ chăm sóc em nhỏ.
=> Tấm lòng yêu thương bộ đội của Bác.
- “Bóng bác cao lồng lộng Ấm hơn ngọn lửa hồng”
So sánh, từ láy Tình cảm yêu thương bao la mà Bác dành cho bộ đội. Nó có tác dụng sưởi ấm tấm lòng chiến sĩ. Tình cảm ấy đã bao trùm lên cả lán đóng quân.
- Anh đội viên:
+ Thổn thức, thầm thì anh hỏi nhỏ”Bác …không?”
+ Bồn chồn, lo Bác ốm.
+ Lòng anh cứ bề bộn.
Trang 1 Tuần: 25-26
Tiết: 100-101 NS: 12.4. 2020
Trường THCS&THPT Mỹ Phước Ngữ văn 6
Từ láy => Nôn nao, thấp thỏm không yên, lo lắng cho sức khỏe của Bác.
Thương yêu, kính trọng Bác.
b. Lần thứ ba thức dậy:
- “Bác vẩn ngồi đinh ninh Chòm râu im phăng phắc”
Tập trung cao độ, bất động.
- “Bác ngủ không an lòng Bác thương đoàn dân quân”
Bác không lo gì cho riêng mình Bác lo cho nhân dân.
=> Tình cảm của Bác đối với nhân dân thật sâu sắc, mênh mông.
- Anh đội viên hốt hoảng giật mình, vội vàng nằng nặc:
“Mời Bác ngủ Bác ơi...
Bác ơi! Mời Bác ngủ! “
Điệp ngữ => Lo lắng cao độ.
=> Tình cảm của anh đội viên tăng tiến dần.
- “Lòng vui sướng mênh mông Anh thức luôn cùng Bác”
Tình cảm trào dâng vô bờ bến.
2. Cảm nghĩ của tác giả:
“Đêm nay Bác ngồi đó Đêm nay Bác không ngủ Vì một lẽ thường tình Bác là Hồ Chí Minh”.
Bác không ngủ vì lo cho nước, thương dân. Đó là lẽ thường tình luôn thường trực trong cuộc đời Bác, là lẽ sống của Bác, cả cuộc đời Người giành trọn cho tổ quốc.
*Nghệ thuật:
- Lựa chọn, sử dụng thể thơ năm chữ, kết hợp tự sự, miêu tả và biểu cảm.
- Lựa chọn, sử dụng lời thơ giản dị, có nhiều hình ảnh thể hiện tình cảm tự nhiên, chân thành.
- Sử dụng từ láy có giá trị gợi hình và biểu cảm, khắc họa hình ảnh cao đẹp về Bác Hồ kính yêu.
*Ý nghĩa: Bài thơ thể hiện tấm lòng yêu thương bao la của Bác Hồ với bộ đội và nhân dân, tình cảm kính yêu, cảm phục của bộ đội, của nhân dân ta với Bác.
II. Bài tập vận dụng – tự rèn:
Cảm nghĩ về hình tượng Bác Hồ trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ của nhà thơ Minh Huệ.
Gợi ý:
- Đọc kĩ đề bài và xác định yêu cầu của đề.
- Đọc lại bài Đêm nay Bác không ngủ nhiều lần (Ngữ văn 6, tập 2. tr. 63).
- Bài thơ có nội dung và nghệ thuật như thế nào?
- Bác Hồ hiện lên trong bài thơ là người có tấm lòng như thế nào đối với những người chiến sĩ đang dừng chân trên đường hành quân?
- Những chi tiết, những từ ngữ, hình ảnh nào nói lên điều đó?
- Tình cảm và suy nghĩ của em về Bác Hồ được thể hiện trong bài thơ?
*Nội dung:
- Hình ảnh Bác Hồ thể hiện qua tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân.
- Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác dành cho bộ đội và nhân dân trước hết thể hiện qua việc Bác thức trắng đêm để suy nghĩ.
Trang 2
Trường THCS&THPT Mỹ Phước Ngữ văn 6 - Tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác dành cho bộ đội và nhân dân được thể hiện dân qua lời bộc bạch trực tiếp.
- Hình ảnh Bác Hồ thể hiện qua tấm lòng yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với vị lãnh tụ.
Trang 3
