Ngày soạn:10/9/2021 Tiết 2 Ngày dạy: 9 A: ...
BÀI 2: TỰ CHỦ
I. MỤC TIÊU BÀI DẠY:
1. Kiến thức
- Hiểu được thế nào là tự chủ.
- Nêu được biểu hiện của người có tính tự chủ - Hiểu được vì sao con người cần phải biết tự chủ.
2. Kĩ năng:
- Có khả năng làm chủ bản thân trong học tập, sinh hoạt.
3. Phẩm chất, năng lực:
* Phẩm chất: nhân ái, trung thực, trách nhiệm
- Biết tôn trọng, nhân ái, khoan dung với người xung quanh, tránh gây ra những việc đáng tiếc vì thiếu tự chủ
- Biết trung thực và chịu trách nhiệm với hành vi của mình
* Năng lực:
- Năng lực chung: Tự chủ và tự học; giao tiếp và hợp tác; giải quyết vấn đề và sáng tạo
- Năng lực đặc thù: Điều chỉnh hành vi; phát triển bản thân; Tìm hiểu và tham gia hoạt động KTXH: Biết làm chủ bản thân, có ý thức rèn luyện tính tự chủ trong học tập, sinh hoạt, vui chơi và khi tham gia vào các hoạt động KTXH
Nội dung tích hợp:
*Tích hợp giáo dục pháp luật:
- Người có tính tự chủ luôn biết điều chỉnh hành vi của mình, làm đúng quy định của pháp luật.
- Mỗi người cần rèn luyện tính tự chủ để trong mọi trường hợp đều phải xử sự đúng pháp luật.
- Giáo dục kĩ năng sống: tìm và xử lí thông tin, tư duy phê phán, trình bày suy nghĩ, ra quyết định.
- Giáo dục đạo đức:
+ Tôn trọng, yêu thương, khiêm tốn, chịu trách nhiệm, khoan dung.
+ Biết tôn trọng, yêu thương, khoan dung, nhân ái với những người thân ( hoặc bạn bè…) vì không tự chủ được hành vi của mình mà gây ra hậu quả đáng tiếc.
+ Biết rèn luyện tính tự chủ bằng cách tập suy nghĩ kĩ trước khi hành động.
+ Biết chịu trách nhiệm về hành vi của mình.
- Giáo dục học tập theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: chí công vô tư + Trong công việc, Bác luôn công bằng không thiên vị.
+ Bác luôn đặt lợi ích chung của đất nước, của nhân dân lên trên lợi ích của bản thân.
II. Chuẩn bị:
1. Giáo viên : Soạn giáo án, bộ tranh GDCD 9
- Gương đức tính tự chủ. Lồng ghép giáo dục môi trường, tư tuởng HCM . – Ví dụ thực tế thể hiện tự chủ .
2. Học sinh: Đọc trước bài ở nhà, xem và nghiên cứu trước các bài tập.
- Sưu tầm các câu chuyện, tục ngữ ca dao về phẩm chất tự chủ.
III. Phuơng pháp và kĩ thuật dạy học:
1.Phương pháp: - Nghiên cứu trường hợp điển hình, động não, xử lí tình huống, liên hệ và tự liên hệ.
2. Kĩ thuật dạy học: - Giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi, trình bày một phút, chia nhóm…
IV. Tiến trình bài giảng:
1.Ổn định tổ chức: Kiểm tra sĩ số: 9 A: ...; 9B:...
2.Kiểm tra bài cũ :
Câu 1: Thế nào là chí công vô tư ?Nêu ví dụ ?
HS: - Là phẩm chất đạo đức của con người thể hiện ở sự công bằng không thiên vị, giải quyết công việc theo lẽ phải xuất phát từ lợi ích chung và đặt lợi ích chung lên trên lợi ích cá nhân.
- Ví dụ: Học sinh không vì tình cảm riêng tư mà bỏ qua khuyết điểm của bạn.
Câu2: Có ý kiến cho rằng chỉ người lớn, nhất là những người có chức có quyền mới phải rèn luyện phẩm chất chí công vô tư, học sinh còn nhỏ không có điều kiện để rèn luyện phẩm chất đó.
Em có tán thành ý kiến đó không? Vì sao? (Câu hỏi dành cho học sinh giỏi)
HS: Không tán thành ý kiến đó, vì phẩm chất chí công vô tư thể hiện trong cuộc sống hằng ngày và ai cũng phải rèn luyện và thực hiện. Học sinh có thể thực hiện như: tích cực tham gia các hoạt động của tập thể, không bao che cho những việc làm sai trái, bảo vệ lẽ phải, công bằng khi nhận xét, đánh giá người khác ....
- Học sinh trả lời => HS khác nhận xét => GV đánh giá cho điểm 3. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
* Mục tiêu:
- Tạo không khí vui vẻ trong lớp
- Tạo tình huống có vấn đề để dẫn vào bài.
- Hình thành năng lực tư duy và năng lực cảm thụ, năng lực hợp tác và kĩ năng trình bày ván đề.
* Phương pháp và kĩ thuật dạy học:
- Phương pháp: động não, trực quan - Kĩ thuật: trình bày một phút
* Cách thức tiến hành:Giáo viên nêu tấm gương học sinh,để học sinh bước đầu cảm nhận được đức tính tự chủ trong đời sống của con người.
*Thời gian: 2 phút
GV chiếu vi deo tấm gương thầy Nguyễn Ngọc Kí. ? Em có suy nghũ gì về tấm gương thầy Nguyễn Ngọc Kí?
-Học sinh trả lời => GV chốt dẫn vài bài:
Nêu gương thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký là người tật nguyền nhưng đã vượt lên số phận, làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời xác định vị trí, vai trò của mình trong xã hội, đó chính là biểu hiện của tính tự chủ. Để hiểu rõ về vấn đề đó chúng ta sẽ tìm hiểu bài học học hôm nay.
4.2 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
Hoạt động của GV và HS Nội dung bài học HOẠT ĐỘNG 1: Biết người tự chủ và thiếu tự
chủ
*. Mục đích: Học sinh hiểu được nội dung, ý nghĩa của hai câu chuyện nhỏ liên quan đến tính tự chủ.
*Phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Phương pháp: Động não, nêu và giải quyết vấn đề…
- Kĩ thuật: Giao nhiệm vụ, trình bày một phút.
* Cách thức tiến hành: Giáo viên yêu cầu HS đọc truyện và trả lời các câu hỏi.
* Thời gian: 6 – 7 phút
GV yêu cầu học sinh đọc hai truyện.
HS: Đọc truyện “Một người mẹ” SGK trang 6.
GV chia lớp làm 4 nhóm thảo luận 3 phút Nhóm 1+ 2: Trả lời các câu hỏ a, b (SGK 7) Nhóm 3 + 4: Trả lời câu hỏ c, d (SGK 7)
GV chiếu câu hỏi => HS quan sát thảo luận hoàn thành vào phiếu học tập.
-Các nhóm báo cáo , nhận xét chéo GV chiếu đáp án, chốt, đánh giá kết quả Nhóm 1+ 2:
? Nổi bất hạnh đến với gia đình bà Tâm như thế nào ? ? Bà Tâm có thái độ như thế nào và đã làm gì khi biết con mình bị nhiễm HIV/AIDS? Theo em bà Tâm là người như thế nào?
Dự kiến câu trả lời:
- Con trai bà bị nghiện ma tuý, bị nhiễm HIV/AIDS
? Bà Tâm có thái độ như thế nào và đã làm gì khi biết con mình bị nhiễm HIV/AIDS?
- Nén chặt nổi đau để chăm sóc con . - Tích cực giúp người bị nhiễm HIV.
- Vận động các gia đình quan tâm giúp đỡ, gần gũi chăm sóc họ .
? Theo em bà Tâm là người như thế nào?
Giáo viên yêu cầu HS đọc “ Chuyện của N”
HS: Đọc câu chuyện N (SGK Tr.7).
I.ĐẶT VẤN ĐỀ:
1. Truyện đọc a.. Một người mẹ.
- Bà đã làm chủ được tình cảm, hành vi của mình.
Nhóm 3 + 4
? Trước đây N là người như thế nào ? ? N đã từ một học sinh ngoan đi đến chỗ nghiện ngập và trộm cắp như thế nào? ? Vì sao N lại có kết cục xấu như vậy?
Dự kiến câu trả lời:
- HS ngoan, học khá
? N đã từ một học sinh ngoan đi đến chỗ nghiện ngập và trộm cắp như thế nào?
- N bị bạn bè rũ rê tập hút thuốc, rượu bia, đua xe.
- N trốn học thi trược tốt nghiệp . - N bị nghiện, trộm cắp.
? Vì sao N lại có kết cục xấu như vậy?
Sơ đồ: Là học sinh ngoan học khá . bạn xấu rủ rê. trốn học . trược tốt nghiệp . nghiện .
trộm cắp .
? Cách ứng xử của bà Tâm và N có gì khác nhau ? (Cặp đôi chia sẻ 2 phút)
HS: Trong những trường hợp khó khăn thử thách.
Và bà Tâm làm chủ được bản thân, còn N không làm chủ hành vi tình cảm của mình nên đã bị lôi kéo, sa ngã.
? Qua 2 câu chuyện trên, chúng ta rút ra được bài học gì ?
HS: Liên hệ GV chốt
HOẠT ĐỘNG 2: Nội dung bài học *.Mục tiêu:
- Hiểu được thế nào là tự chủ.
- Nêu được biểu hiện của người có tính tự chủ.
- Hiểu được vì sao con người cần phải biết tự chủ.
* Phương pháp, kĩ thuật dạy học
- Phương pháp: Động não, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm…
- Kĩ thuật: Chia nhóm, giao nhiệm vụ, trình bày một phút.
* * Cách thức tiến hành: Từ hai mẩu chuyện giáo viên yêu cầu HS hình thành được khái niệm, nêu biểu hiện và biết cách liên hệ bản thân.
*Thời gian: 15 phút
? Thế nào là tự chủ ? VD :
HS: Biết phân tích những hành vi đúng, sai lựa chọn hành vi của mình biểu hiện phù hợp nhằm phát huy dân chủ thể hiện đúng đắn có kỉ luật, tôn trọng kỉ luật trong mọi quan hệ mọi lúc mọi nơi .
- N không làm chủ bản thân, không vững vàng trước cám dỗ bÞ người kh¸c l«i kÐo vµo con đường nghiÖn hót, trém c¾p.
- Sa ngã, hư hỏng cho bản thân ảnh hưởng gia đình, xã hội .
II.NỘI DUNG BÀI HỌC:
1.Thế nào là tự chủ:
- Là làm chủ bản thân.
Người biết tự chủ là người làm chủ được suy nghĩ, tình cảm, hành vi của mình trong mọi hoàn cảnh, điều
Tích hợp giáo dục pháp luật:
? Theo em người có tính tự chủ sẽ thực hiện những quy định của pháp luật ra sao?
- Biết làm chủ bản thân, không làm trái pháp luật.
VD: chấp hành tốt luật an toàn giao thông khi đi đường, không buôn bán, sử dụng ma túy, không đốt pháo,...
? Tính tự chủ có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống
? Theo em thế nào là một người có tính tự chủ ? (Câu hỏi dành cho HS trung bình)
HS: Làm chủ được thái độ hành vi tình cảm của mình và được những việc làm có ích .
Liên hệ: Tổ chức cho HS xử lí tình huống(Kĩ năng ra quyết định ) Hoạt động nhóm bàn 3 phút
- Các nhóm bàn trao đổi giải quyết tình huống.
-TH1: Gặp bài toán khó trong giờ kiểm tra.
- TH 2: Bị bạn bè nghi oan.
TH1: Bình tĩnh tự tin tìm ra cách giải quyết tôt không nên chép bài của các bạn xung quanh.
TH2: bình tĩnh giải thích, tìm minh chứng xác thực cho bạn thấy mình đã bị oan.
Kết luận: Trong cuộc sống con người luôn gặp những khó khăn thử thách, cám dỗ, cạm bẫy…đòi hỏi phải luôn tỉnh táo, bình tĩnh, biết suy nghĩ và hành động đúng .
Trò chơi: 2 phút học sinh sinh lần lược tìm các biểu hiện tự chủ và thiếu tự chủ ?
GV chia lớp làm 2 đội lên bảng thi liệt kê các biểu hiện của đức tính tự chủ.
Tự chủ Thiếu tự chủ
Bình tĩnh, không nóng nảy, không vội vàng, tự tin, thái độ mềm mỏng, tự kiềm chế, không hành động thô lỗ, không bị người khác lôi kéo, biết sữa đổi thái độ, cách cư xử…
Suy nghĩ và hành động thiếu cân nhắc, hay nổi nóng, to tiếng cải vã, trước khó khăn hoang mang sợ hãi, dể bị lôi kéo, có hành vi tự phát, ngẫu nhiên, cư xử thô lỗ…
GV: Nhận xét đánh giá tuyên dương nhóm trả lời đúng , và tìm được nhiều biểu hiện nhất.
? Biểu hiện của tính tự chủ ?
*Mở rộng: Nhà trường và xã hội đang đứng trước những thách thức lớn đó là mặt trái của cơ chế thị trường, lối sống sống thực dụng ích kỉ xa hoa của
kiện cuộc sống.
2. Biểu hiện của tính tự chủ.
một số thanh niên đều có chung một nguyên nhân sâu xa là không làm chủ được bản thân .
? Ngày nay tính tự chủ có còn quan trọng không?
( Câu hỏi dành cho học sinh giỏi)
HS: Tính tự chủ giúp cho con người biết sống và ứng xử đúng đắn, có văn hoá; biết đứng vững trước những khó khăn, thử thách, cám dỗ; không bị ngả nghiêng trước những áp lực tiêu cực.
? Tự chủ có lợi như thế nào ?Nếu không tư chủ sẽ có tác hại gì ?( Câu hỏi dành cho học sinh yếu) HS: - Có lợi: Giúp người ta sống có ích cho mình, cho mọi người, làm con người luôn bình tĩnh, tự tin..
- Có hại: Hành động bộc phát, dể bị sa ngã, hư hỏng.
? Nêu biểu hiện của đức tính tự chủ?
- HS trả lời => GV chốt Lồng ghép kĩ năng sống:
*GV yêu cầu mỗi nhóm thảo luận một câu hỏi / 1 phút chia lớp làm 3 nhóm thảo luận 3 phút
- Nhóm1: Nếu ai đó rủ em làm điều gì đó sai trái, em sẽ làm gì?
+ Phải biết từ chối khéo léo, đồng thời khuyên bạn không nên làm những điều đó.
Nhóm 2: Bạn rất mong muốn một điều gì đó nhưng cha mẹ chưa đáp ứng được, bạn sẽ làm gì?
+ Xem lại mong muốn+ Xem lại mong muốn của mình có chính đáng hay không? Điều kiện gia đình mình như thế nào? Nếu mong muốn của mình chính đáng nhưng gia đình khó khăn thì mình cũng phải chấp nhận một cách vui vẻ và xin cha mẹ vào lúc khác khi có đủ điều kiện.
Nhóm 3: Vì sao cần có thái độ ôn hòa, từ tốn trong giao tiếp?
+ Ôn hòa và từ tốn trong giao tiếp giúp ta tránh được những sai lầm đồng thời đối tượng giao tiếp sẽ thấy tin tưởng, yêu mến mình hơn.
GV: Từ các vấn đề vừa thảo luận, ta thấy rằng để xử sự đúng đắn, để có tính tự chủ thì ta phải biết xem xét, suy nghĩ trước mọi việc làm...
? Vậy tự chủ có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống ?
- HS dự kiến các đáp án trả lời => GV chốt
- Thái độ bình tĩnh, tự tin.
- Biết tự điều chỉnh hành vi.
- Tự kiểm tra, đánh giá bản thân.
3. Ý nghĩa của tính tự chủ.
- Là đức tính quý giá.
- Con người sống đúng
? Để rèn luyện tính tự chủ HS cần phải làm gì?
Cho HS liên hệ bản thân.
? Theo em người luôn hành động theo ý mình có phải là người tự chủ không ? Vì sao ?
Kết luận: Trong xã hội nếu mọi người biết tự chủ, biết xử sự như những người có văn hóa thì xã hội sẽ trở nên tốt đẹp hơn.
đắn, cư xử có đạo đức, có văn hóa.
- Giúp ta vượt qua khó khăn, thử thách , cám dỗ.
4. Rèn luyện tính tự chủ như thế nào?
- Suy nghĩ kĩ trước khi nói và hành động.
- Xem xét thái độ, lời nói hành động của mình đúng hay sai.
- Biết rút kinh nghiệm và sửa chữa.
4.3 + 4.4 HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP + VẬN DỤNG
*Mục tiêu: HS vận dụng làm tốt các bài tập
*Phương pháp, kĩ thuật dạy học:
- Phương pháp: Đàm thoại, phân vai, nêu và giải quyết vấn đề..
- Kĩ thuật dạy học: Giao nhiệm vụ, trình bày 1 phút.
*Cách tiến hành: GV yêu cầu HS xác định nhiệm vụ của từng bài tập rồi làm. HS khác nhận xét =>
GV đánh giá.
* Thời gian: 10 – 12 phút
? Đọc và giải thích câu ca dao SGK/8 ? - Học sinh giải thích => GV chốt
GV chiếu yêu cầu, học sinh đọc xác định nhiệm vụ bài tập 1
- Học sinh xác định
? HS làm bài tập 1 SGK/8 .
GV yêu cầu HS đọc bài tập 2 SGK /8
? Em hãy kể lại một câu chuyện về một người biết tự chủ?
-HS kể tấm gương => GV chiếu tấm gương thầy Nguyễn Ngọc Kí
Tấm gương nhà giáo Nguyễn Ngọc Ký. Lên 4 tuổi, Nguyễn Ngọc Ký bị liệt 2 tay, 7 tuổi tập viết bằng chân. Cả chặng đường tuổi thơ của ông chỉ có một ước mơ duy nhất là quyết chí đi học để được
III. Bài tập
1. Giải thích ca dao SGK trang 8: Ý nói khi con người đã có quyết tâm thì dù bị người khác ngăn cản cũng vẫn vững vàng,không thay đổi ý định của mình . 2. Bài tập 1 SGK/ trang 8:
- Đồng ý: a, b, d, e.
- Vì: đó là những biểu hiện của tính tự chủ, thể hiện sự tự tin, suy nghĩ chín chắn, biết tự điều chỉnh suy nghĩ, hành vi của mình.
2
.Bài tập 2 (skg 8 ).
- Học sinh kể câu chuyện về một người biết tự chủ.
như những người bình thường. Ông đã vượt lên sự run rủi của số phận, trở thành một nhà giáo ưu tú viết bằng chân. Cũng đôi chân ấy, ông đã viết sách, làm thơ, dạy học, tư vấn để vẽ lên một huyền thoại, một tấm gương vượt khó như biểu tượng cho nhiều thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam noi theo. Năm 2005, Trung tâm Sách Kỷ lục Việt Nam đã tặng ông danh hiệu: “Người thầy đầu tiên của Việt Nam dùng chân để viết”.
GV chiếu đề bài, hs đọc và xác định yêu cầu
- HS trình bày: không nghe người khác dụ dỗ làm điều sai trái, không vi phạm pháp luật…
- GV nhận xét, đánh giá - GV cho HS đóng vai:
+ Phân vai: mẹ Hằng, Hằng + Thể hiện tình huống bài 3
-HS hoạt động cặp đôi theo bàn 2 phút trình bày ý kiến => HS khác nhận xét => GV chốt đáp án trên máy chiếu
+ Chú ý thái độ tự nhiên, lời thoại rõ ràng, dứt khoát, ngữ điệu phù hợp.
? Vậy em sẽ khuyên Hằng như thế nào?
- Học sinh trả lời => GV chốt
- Gọi học sinh đọc bài 4 - HS làm bài cá nhân - HS trình bày
- HS nhận xét
- GV cho HS suy nghĩ GV nhận xét, đánh giá
3.Bài tập 3 (sgk 8).
- Bạn Hằng chưa có tính tự chủ vì suy nghĩ, hành động của bạn không phù hợp với hoàn cảnh và chuẩn mực xã hội.
- Em khuyên Hằng nên suy nghĩ và hành động phù hợp với hoàn cảnh, không được hành động mù quáng theo ý thích cá nhân.
4.Bài tập 4 (sgk 8).
Nhận xét về tính tự chủ của bản thân học sinh.
- Bản thân đôi lúc chưa thật sự vững vàng và có đức tính tự chủ
- Tình huống : Đang hoàn thành bài tập để sáng mai thi học kì, bạn cùng lớp rủ đi chơi game. Em từ chối và tiếp tục làm bài tập để đạt kết quả thi tốt nhất.
-Một người quen hàng xóm rủ đi chơi cho tiền =>
Từ chối báo cho bố mẹ hoặc người thân biết để có cách xử lí kịp thời.
5 HOẠT ĐỘNG 5 : TÌM TÒI MỞ RỘNG
Thi ứng xử : GV chia lớp làm 2 đội thi ứng xử, mỗi đội trả lời 1 tình huống.
a/ Khi có người làm điều gì khiến bạn không hài lòng, bạn xử sự như thế nào ?
Tìm hiểu nguyên nhân, nhắc nhở người đó hành động cẩn thận hơn .
b/ Khi có người bạn rủ rê bạn làm điều sai trái ( hút thuốc, ướng rượu, trốn học...) bạn làm gì?
Kiên quyết từ chối và khuyên bạn không nên làm vậy.
c.Bạn rất mong muốn một điều gì đó nhưng cha mẹ chưa đáp ứng được, bạn làm gì ?
Có thể không nói ra mong muốn của mình và đợi khi nào vui sẽ nói với mẹ . d/ Có ý kiến cho rằng người có tính tự chủ luôn hành động theo ý mình mà không cần quan tâm đến hoàn cảnh và giao tiếp của người khác. Em có đồng ý với ý kiến đó không ? Vì sao ?
Không đồng ý,Vì người có tính tự chủ là người làm chủ được suy nghĩ, tình cảm, hành vi của mình trong mọi hoàn cảnh, tình huống khác nhau, không hành động một cách mù quáng hoặc theo ý thích cá nhân của mình, không phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh hay chuẩn mực xã hội.
HS : Tranh luận và bổ sung ý kiến.
GV : Nhận xét tuyên dương ..
*Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài sau : * Bài cũ:
- Ghi và học bài Về nhà học bài kỹ phần nội dung bài học.
- Làm các bài tập (2), (3), (4) . SGK/ 8
* Bài mới - Đọc bài 3: Dân chủ và kỉ luật, sưu tầm bài báo, câu chuyện về dân chủ và kỷ luật
- Đọc trước phần đặt vấn đề và trả lời gợi ý SGK/ trang 9,10. Tìm các ví
dụ khác thay thế phần truyện đọc.
- Xem nội dung bài học và bài tập SGK/ trang 10, 11.
- Tìm ví dụ ở lớp, trường…
- Chú ý tình huống sắm vai 5. Rút kinh nghiệm
- Kế hoạch và tài liệu dạy học:………...
- Tổ chức hđ học cho hs:………...
- Học sinh học tập:………
=========================
