Bài giảng Vật lí 9- Tiết 26. Sự nhiễm tư của sắt và thép, nam châm điện

(1)

BÀI GIẢNG VẬT LÝ 9 BÀI GIẢNG VẬT LÝ 9

Bài 25 Bài 25

SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP

NAM CHÂM ĐIỆN

(2)

Phát biểu quy tắc nắm tay phải. Hãy xác định chiều

của đường sức từ trong ống dây? (theo hình sau).

(3)

Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay h ớng theo

chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay

cái cho i ra chỉ chiều đ ờng sức từ trong lòng ống dây. ã

(4)

TIẾT 27 - TUẦN 14

Một nam châm điện mạnh có thể hút được một xe tải nặng hàng chục tấn, trong khi đó chưa có một nam châm vĩnh cửu nào có được lực hút mạnh như thế. Vậy nam châm điện được tạo ra như thế nào và có gì lợi hơn so với nam châm vĩnh cửu.

(5)

Lõi sắt (hoặc lõi thép) làm tăng tác dụng từ của ống dây cĩ dịng điện chạy qua.

A

Pin 1

2

3

B¾c

nam

Lõi sắt non Lõi thép

Vậy lõi sắt, thép cĩ tác dụng gì ? Vậy lõi sắt, thép cĩ tác dụng gì ?

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

NỘI DUNG

^

I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP

- Ống dây chưa cĩ lõi sắt (hoặc thép):

1. Thí nghiệm:

- Ống dây cĩ lõi sắt (hoặc thép):

I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.

Vậy gĩc lệch của kim nam châm khi cuộn dây cĩ lõi sắt (hoặc thép) như thế nào so với khi khơng cĩ lõi sắt

(hoặc thép)?

Thí nghiệm 1:

(6)

A Pin

Lõi thép

Lõi sắt non

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

a. Ống dây chưa cĩ lõi sắt, thép:

b. Ống dây cĩ lõi sắt (hoặc thép):

I. SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP.

NỘI DUNG

^

- Ống dây chưa cĩ lõi sắt, thép:

1. Thí nghiệm:

NỘI DUNG

^

1. Thí nghiệm:

Cĩ hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dịng điện chạy qua ống dây cĩ lõi sắt non?

Cĩ hiện tượng gì xảy ra với đinh sắt khi ngắt dịng điện chạy qua ống dây cĩ lõi thép?

(7)

C1: Vậy sự nhiễm từ của sắt non và thép cĩ gì khác nhau khi ta ngắt dịng điện.

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

NỘI DUNG

^

a. Ống dây chưa cĩ lõi sắt, thép:

Thí nghiệm 1:

b. Ống dây cĩ lõi sắt (hoặc thép):

Khi ngắt dịng điện đi qua ống dây,

lõi sắt non mất hết từ tính cịn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.

NỘI DUNG

^

1. Thí nghiệm:

(8)

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

NỘI DUNG

^

1. Thí nghiệm:

b. Thí nghiệm 2:

a. Thí nghiệm 1:

2. Kết luận:

a. Lõi sắt non (hoặc lõi thép) làm tăng tác dụng từ của ống dây khi cĩ dịng điện chạy qua.

b. Khi ngắt dịng điện, lõi sắt non mất hết từ tính cịn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.

Từ hai thí nghiệm trên em

hãy nêu kết luận về sự

nhiễm từ của sắt và thép?

(9)

C2: Quan sát và chỉ ra các bộ phận của nam châm điện.

Cho biết ý nghĩa các con số ghi trên ống dây của nam châm điện.

-

Lõi sắt non

1A - 22

Khuôn nhựa

ống dây

Nam châm điện

kẹp giấy

1A - 22

NỘI DUNG

^

1. Thí nghiệm: II. NAM CHÂM ĐIỆN.

II. NAM CHÂM ĐIỆN.

1. Cấu tạo:

Gồm: Khuôn nhựa, lõi sắt non và ống dây.

(10)

-

Lõi sắt non

1A - 22

Khuôn nhựa

ống dây

Nam châm điện

kẹp giấy

1A - 22

Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện bằng cách nào?

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT, THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

II. NAM CHÂM ĐIỆN.

NỘI DUNG

^

1. Thí nghiệm:

II. NAM CHÂM ĐIỆN.

1. Cấu tạo:

Gồm: Khuôn nhựa, lõi sắt non và ống dây.

2. Cách làm tăng lực từ của nam châm điện:

Có thể làm tăng lực từ của nam châm điện tác dụng lên một vật bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng dây của ống dây:

(11)

C3: So sánh các nam châm điện: a và b; c và d; b,d và e nam châm nào mạnh hơn?

I = 1A n = 250

I = 1A

n = 500 I = 1A

n = 300

I = 1A n = 500

I = 2A n = 300

I = 2A n = 750

a) b) c) d)

b) d) e)

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT,

THÉP- NAM CHÂM ĐIỆN

(12)

III. Vận dụng

C4:Khi chạm mũi kéo vào đầu thanh nam châm thì sau đó mũi kéo hút được các vụn sắt. Giải thích vì sao?



S

N

Vì khi chạm vào thanh nam châm thì mũi kéo đã bị nhiễm từ và trở thành một nam châm.

Mặt khác, kéo được làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp xúc với nam châm nữa, kéo vẫn giữ được từ tính lâu dài.

Tiết 28, Bài 25: SỰ NHIỄM TỪ CỦA SẮT,

(13)

C5: Muốn nam châm điện mất hết từ tính thì làm thế nào. Tại sao?

-

K

Chỉ cần ngắt khoá K

III. Vận dụng

(14)

C6: Trả lời câu hỏi phần mở bài:

Lợi thế của nam châm điện:

- Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng cường độ dòng điện đi qua ống dây.

- Chỉ cần ngắt dòng điện qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.

- Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm bằng cách thay đổi chiều dòng điện qua ống dây.

III. Vận dụng

(15)

Câu 1: Điều nào sau đây là đúng khi nói về sự nhiễm từ của sắt ? A. Sắt đặt trong ống dây có dòng điện chạy qua, nó sẽ bị nhiễm từ.

B. Khi lõi sắt trong ống dây đang bị nhiễm từ, nếu cắt dòng điện thì lõi sắt sẽ mất từ tính.

C. Sự nhiễm từ của sắt được ứng dụng trong việc chế tạo nam châm điện.

D. Các phát biểu A, B, C đều đúng.

O

Bài tập củng cố

Câu 2: Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về sự nhiễm từ của thép ? A. Khi đặt một lõi thép trong từ trường, lõi thép bị nhiễm từ.

B. Trong cùng một điều kiện như nhau, thép nhiễm từ mạnh hơn sắt.

C. Khi đã nhiễm từ, thép duy trì từ tính kém hơn sắt.

D. Các phát biểu A, B, C đều đúng.

O

(16)

3. Nam châm điện có những đặc điểm nào lợi thế hơn nam châm vĩnh cửu?

A. Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng của ống dây và tăng cường độ dòng điện chạy qua ống dây.

B. Có thể thay đổi tên cực từ của của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện chạy qua ống dây.

C. Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.

D. Các phương án A, B, C đều đúng.

O

(17)

1. Sắt, thép, ni ken, cô ban và các vật liệu từ khác đặt trong từ trường, đều bị …………

2. Sau khi đã bị nhiễm từ, ………..không giữ được từ tính lâu dài.

3. Có thể làm ………..của nam châm điện tác dụng lên một vật bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc tăng số vòng của ống dây.

nhiễm từ

sắt non tăng lực từ

4. Hãy điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để được câu đúng ý nghĩa vật lý:

(18)

1. Xem trước nội dung bài: Ứng dụng của nam châm và tìm hiểu nội dung sau:

+ Nguyên tắc hoạt động của loa điện.

+ Tìm hiểu hoạt động Rơle điện từ?

2. Bài tập về nhà: 25.1 25.3 SBT

(19)

(20)

Dùng dây dẫn có vỏ bọc cách điện quấn quanh một chiếc đinh sắt.

Khi đó chiếc đinh có thể hút được sắt, thép và trở thành một nam châm điện.

Mắc hai đầu dây dẫn vào hai cực của một quả pin.

Pin

(21)

Đặt chiếc kim khâu dọc theo chiếc đinh trên, sau vài phút kim cũng trở thành một nam châm.

Đặt miếng xốp nhỏ trên mặt nước rồi đặt kim này lên miếng xốp.

Kim luôn định hướng theo phương Nam – Bắc.

Pin

BẮC

NAM

(22)

S N