Xác định số oxi hóa của nguyên tố:

Hóa học 10

Trường THPT Bình Chánh

Tổ Hóa học

Kiểm tra bài cũ

Xác định số oxi hóa của nguyên tố:

a. N trong N

, NH

, NO, HNO

, NH

NO

b. Cl trong HCl, HClO, HClO

, HClO

0 -3 +1 +2 -2 +1 +5 -2 -3 +5

-1 +1 +5 +7

Bài 17:

PHẢN ỨNG OXI HÓA KHỬ

Hóa học 10

I. Định nghĩa

• Vd1: Đốt cháy magie trong không khí (sự oxi hóa magie)

Mg + O₂ MgO

2 ^t 2

0 0 o +2 -2

Trong phản ứng này magie nhường electron

0 2

2 Mg Mg e





Quá trình Mg nhường electron là quá trình oxi hóa Mg (sự oxi hóa Mg)

Chất oxi hóa Chất khử

• Vd2: Sự khử CuO bằng H

CuO + H₂ ^to Cu

+2 -2 0 0

2 0

2

Cu e Cu



 

+ H₂O

+1 -2

Trong phản ứng này thu electron Cu²



Quá trình thu electron là quá trình khử (sự khử )

Chất khử Chất oxi hóa

Nhận xét

• Chất khử (chất bị oxi hóa) là chất nhường electron

• Chất oxi hóa (chất bị khử) là chất thu electron

• Quá trình oxi hóa (sự oxi hóa) là quá trình nhường electron

• Quá trình khử (sự khử) là quá trình thu electron

• Vd3: Natri cháy trong khí clo

Na + Cl₂ NaCl

0 0 +1

Chất oxi hóa Chất khử

2 2

-1

2x1e

2 Na⁺ + 2Cl^-

Trong phản ứng trên, Na nhường 1e trở thành Na⁺, Cl nhận 1e trở thành Cl^-

 phản ứng xảy ra đồng thời sự nhường và nhận e;

có sự thay đổi số oxi hóa

• Vd4: Hidro cháy trong khí clo

H₂ + Cl₂ ^to HCl

0 0 +1

Chất oxi hóa Chất khử

2

-1

Liên kết trong phân tử HCl là liên kết cộng hóa trị có cực do cặp electron chung bị lệch về phía Cl (do Cl có độ âm điện lớn hơn H)

 phản ứng có sự chuyển electron và có sự thay đổi số oxi hóa

• Vd5: Nhiệt phân muối NH

NO

NH₄NO₃ ^to N₂O + H₂O

-3 +5 +1

2

Trong phản ứng trên, nhường e còn nguyên tử nhận e

 phản ứng có sự thay đổi số oxi hóa của 1 nguyên tố

-3

N

5

N



Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học, trong đó có sự chuyển electron giữa các chất

phản ứng.

Hay phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học trong đó có sự

thay đổi số oxi hóa của một số nguyên tố.

II. Lập phương trình hóa học của phản ứng oxi hóa – khử

Phương pháp thăng bằng electron: tổng số

electron do chất khử nhường phải đúng

bằng tổng số electron mà chất oxi hóa nhận

Vd1: Lập phương trình hóa học của phản ứng P cháy trong O

tạo ra P

O

theo sơ đồ phản ứng:

P + O

 P

O

Bước 1: Xác định số oxi hóa của các nguyên tố trong phản ứng để tìm chất oxi hóa và chất khử

P + O₂  P₂O₅

0 0 +5 -2

Số oxi hóa của P tăng từ 0 lên +5: P là chất khử

Số oxi hóa của oxi giảm từ 0 đến -2: O₂ là chất oxi hóa

Bước 2: Viết quá trình oxi hóa, quá trình khử, cân bằng mỗi quá trình

0 5

P P



0

O

2

O

 2

+ 5e

+ 4e

Bước 4: Đặt các hệ số của chất oxi hóa và chất khử vào sơ đồ phản ứng, hoàn thành phương trình hóa học.

Bước 3: Tìm hệ số thích hợp cho chất oxi hóa và chất khử sao cho tổng số electron do chất khử nhường bằng tổng số electron mà chất oxi hóa nhận

0 5

P P



0

O

2

O

 2

+ 5e

+ 4e

x5

P + O₂  P₂O₅

4 5 2

0 0 +5 -2

Vd2: Lập phương trình hóa học của phản ứng cacbon monooxit khử sắt (III) oxit ở nhiệt độ cao thành sắt và cacbon đioxit theo sơ đồ phản ứng:

Fe

O

+ COFe + CO

Fe⁺³ ₂O^-2 ₃ + COFe + CO^{+2 -2 0 +4 -2} ₂

Số oxi hóa của sắt giảm từ +3 đến 0: (trong FeFe³ ₂O₃) là chất oxi hóa



Số oxi hóa của cacbon tăng từ +2 đến +4: (trong CO) là chất khử C²



3

Fe

 0

 Fe

 3e

2 4

C C

 

  2e

x3

Fe₂O₃ + CO Fe + CO3 2 3 ₂

-2

+3 +2 -2 0 +4 -2

III. Ý nghĩa của phản ứng oxi hóa – khử trong thực tiễn

Trong đời sống

• Phần lớn năng lượng được cung cấp bởi các phản ứng oxi hóa – khử

• Vd: sự cháy của xăng dầu, than, củi, các quá trình điện phân, các phản ứng trong pin, acquy,…

Trong sản xuất

• Nhiều phản ứng oxi hóa – khử là cơ sở của các quá trình sản xuất

• Vd: luyện gang, thép, luyện nhôm, sản xuất các loại hóa chất, sản xuất phân bón, thuốc bảo vệ thực vật,…

Củng cố

Câu 1: Trong phản ứng oxi hóa khử, chất bị oxi hóa là:

A. Chất nhận e B. Chất nhường e

C. Chất nhận proton D. Chất nhường proton

Câu 2: Trong phản ứng Fe + CuSO₄ FeSO₄ + Cu, Fe là chất:

A. Bị khử B. Oxi hóa

C. Bị oxi hóa D. Nhận e

Câu 3: Phản ứng nào là phản ứng oxi hóa – khử:

A. 2HgO2Hg + O₂

B. CaCO₃ CaO + CO₂

C. 2NaHCO₃ Na₂CO₃ + CO₂+H₂O D. 2Al(OH)₃ Al₂O₃ + 3H₂O

Câu 4: Chọn quá trình đúng

A. B.

C. D.

0 3

2 Fe Fe e

   Fe⁰ Fe² 2e

  

0 2

2

Fe e Fe

   Fe⁰ 3e Fe³

  