SỞ GD&ĐT TỈNH NINH BÌNH
ĐỀ THI LẦN 1
ĐỀ THI THỬ THPT QUỐC GIA NĂM 2019 Môn thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề
Họ, tên thí sinh:...
Số báo danh:...
Mục tiêu:
Kiến thức: Kiểm tra mức độ đạt chuẩn kiến thức của học sinh cụ thể như sau:
- Kiến thức làm văn, tiếng Việt
- Kiến thức văn học: Tác giả, tác phẩm.
- Kiến thức đời sống.
Kĩ năng:
- Kĩ năng đọc hiểu văn bản.
- Kĩ năng tạo lập văn bản (viết đoạn văn nghị luận xã hội, viết bài văn nghị luận văn học).
I.ĐỌC – HIỂU (3,0 điểm)
Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:
Với mỗi người dân Việt Nam, Vua Hùng là vị Tổ đã có công dựng nên quốc gia Văn lang – Nhà nước sơ khai của dân tộc Việt Nam. Chính vì vậy, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương có một vị trí rất quan trọng trong đời sống tâm linh và tình cảm của các thế hệ người dân Việt Nam, vừa thiêng liêng, vừa cụ thể, vừa là điểm tựa tinh thần, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc cùng nhau dựng nước và giữ nước mà Bác Hồ đã khái quát thành chân lí của dân tộc và của thời đại: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.
Chính vì vậy, đã thành truyền thống, vào những ngày đất trời đón tiết Xuân ấm áp, dù là hòa bình hay thời chiến, dù đất nước thịnh vượng hay khó khăn thì trên ngọn núi Nghĩa Lĩnh linh thiêng – Vua Hùng vẫn giang rộng vòng tay đón hàng triệu cháu con từ khắp mọi miền đất nước và trên khắp năm châu bốn biển về đất Tổ thắp nén tâm nhang tri ân công đức Quốc Tổ Hùng Vương. Trên núi Nghĩa Lĩnh linh thiêng, trong sắc trời xanh cao lồng lộng của ngày Giỗ Tổ hàng năm ta như thấy có ánh hào quang rực rỡ cuốn theo trên những sải cánh chim Lạc.
(Hà Thanh, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, bản sắc văn hóa của người Việt, Tạp chí Khoa học và công nghệ, số 39, tháng 3/2015) Câu 1: Nhận biết
Xác định phong cách ngôn ngữ chính của văn bản trên.
Câu 2: Thông hiểu
Chỉ ra và nêu tác dụng của phép điệp cụm từ trong văn bản trên.
Câu 3: Thông hiểu
Trang 1
Anh (chị) có những hiểu biết như thế nào về thời đại Hùng Vương?
Câu 4: Thông hiểu
Nêu ý nghĩa của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên trong đời sống văn hóa người Việt.
II.LÀM VĂN (7,0 điểm)
Câu 1 (2,0 điểm) Vận dụng cao
Hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về hiện tượng biến tướng trong việc tổ chức lễ hội ở một số vùng miền trên đất nước ta hiện nay.
Câu 2 (5,0 điểm) Vận dụng cao
Trong bài kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? Hoàng Phủ Ngọc Tường đã miêu tả hành trình của sông Hương:
Ở thượng nguồn: “Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”.
Khi về đến thành phố Huế: “sông Hương vui tươi hẳn lên giữa những biển bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long”; “sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”; “Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”; “Sông Hương trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”.
(Hoàng Phủ Ngọc Tường – Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2008, tr.198 – tr.199 và tr.200) Hãy phân tích các chi tiết trên để làm nổi bật nét đặc sắc trong hành trình của Sông Hương, từ đó nhận xét về nghệ thuật miêu tả của Hoàng Phủ Ngọc Tường.
---HẾT---
HƯỚNG DẪN LÀM BÀI
Câu Nội dung
Đọc hiểu
1.Phương pháp: căn cứ các phong cách ngôn ngữ đã học Cách giải:
- Phong cách ngôn ngữ: chính luận 2.
Phương pháp: căn cứ bài Điệp từ, phân tích Cách giải:
- Cụm từ điệp: Chính vì vậy
- Tác dụng: Cụm từ “chính vì vậy” được điệp lại hai lần mang tính chất khảng định truyền thống biết ơn, thờ cúng tổ tiên của nhân dân ta.
3.
Phương pháp: phân tích, tổng hợp Cách giải:
Thời đại Hùng Vương: Thời đại Hùng Vương được quan niệm là một thời kỳ văn minh tiến triển trong hơn một thiên niên kỷ để ra đời nhà nước, đã làm nên nhiều kỳ tích về văn minh vật
Trang 2
chất và văn hóa. Thời đại mà đất nước ta có nhiều bước ngoặt vĩ đại:
- Đỉnh cao là công nghệ luyện đồng, đặc sắc nhất là những chiếc trống đồng âm lượng lớn, tiếng trong trẻo, vang xa, nghệ thuật trang trí tuyệt mĩ.
- Là cuộc di dân từ miền núi về miền trung du mở mang bờ cõi, tạo lập đời sống thâm canh lúa nước, tăng cường khả năng phát triển kinh tế.
- Sự ra đời của nhà nước Văn Lang.
4.
Phương pháp: phân tích, tổng hợp Cách giải:
Ý nghĩa của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên:
- Thể hiện sự tôn kính, ngưỡng mộ với người đã khuất.
- Thể hiện lòng biết ơn với công ơn thế hệ đi trước.
- …
Làm văn
1
Phương pháp: phân tích, tổng hợp Cách giải:1. Giới thiệu vấn đề: hiện tượng biến tướng trong việc tổ chức lễ hội ở một số vùng 2. Giải thích
Biến tướng là làm mất bản chất ban đầu, vốn có của sự vật.
=> Hiện nay, một số lễ hội đã không còn giữ được nét đẹp truyền thống vốn có của mình, mà bị biến tướng “mua thần, bán thánh” làm mất đi giá trị vốn có của nó.
3. Bàn luận
- Từ nguồn gốc là nơi hội tụ những phẩm chất cao đẹp nhất của con người, giúp con người nhớ về nguồn cội, hướng thiện và nhằm tạo dựng một cuộc sống tốt lành, yên vui, lễ hội hiện tại đã và đang dần bị biến tấu, biến dạng và biến tướng.
- Lễ hội bị sân khấu hóa, được bài trí, biên kịch kĩ lưỡng, mất đi nét đẹp tự nhiên vốn có.
- Lễ hội trở thành nơi buôn thần, bán thánh
- Lễ hội trở thành nơi phô trương thanh thế của các địa phương.
- Là nơi buôn bán, chặt chém khách thập phương - …
=> Lễ hội hiện nay đã bị biến tương, mất đi vẻ đẹp, giá trị ban đầu
- Cần phải có những phương hướng khôi phục, trả lại vẻ đẹp nguyên sơ, vốn có của mỗi lễ hội - Liên hệ bản thân
2
Phương pháp: phân tích, tổng hợp Cách giải:Thí sinh không sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.
• Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Hoàng Phủ Ngọc Tường là cây bút xuất sắc của văn học Việt Nam hiện đại, ông chuyên về bút kí. Nét đặc sắc trong sáng tác của ông là ở sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa chết trí tuệ và tính trữ tình, giữa nghị luận sắc bén với tư duy đa chiều được tổng hợp từ vốn kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lí,… Tất cả được thể hiện qua lối hành văn hướng nội, súc tích, mê đắm và tài hoa
- Ai đã đặt tên cho dòng sông? là bài bút kí xuất sắc , viết tại Huế, ngày 4 – 1 – 1981, in trong tập sách cùng tên.
• Phân tích các chi tiết
*Ở thượng nguồn:
- Những chi tiết trên miêu tả sông Hương từ góc nhìn địa lí, trong không gian núi rừng Trường Sơn
- “Trước khi về đến vùng châu thổ êm đềm, nó đã là một bản trường ca của rừng già, rầm rộ giữa bóng cây đại ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh thác, cuộn xoáy như cơn lốc vào những đáy vực bí ẩn”: Ở nơi khởi nguồn của dòng chảy, gắn liền với đại ngàn Trường Sơn hùng vĩ, con
sông toát lên vẻ đẹp vừa hùng vừa trữ tình, mang một sức sống mãnh liệt.
Trang 3
- “Có lúc nó trở nên dịu dàng và say đắm giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ của hoa đỗ quyên rừng”: Vẻ đẹp hoang dại nhưng quyến rũ, tình tứ của sông Hương
- Để làm nổi bật nét đặc sắc của sông Hương ở thượng nguồn, tác giả đã sử dụng nghệ thuật so sánh
*Khi về đến thành phố:
- “sông Hương vui tươi hẳn lên giữa những biển bãi xanh biếc của vùng ngoại ô Kim Long”: bắt đầu đi vào thành phố, sông Hương như nhận ra mình đã tìm đúng đường về, dòng sông như vui tươi hẳn lên
- “sông Hương uốn một cánh cung rất nhẹ sang đến Cồn Hến; đường cong ấy làm cho dòng sông mềm hẳn đi, như một tiếng “vâng” không nói ra của tình yêu”: người gái đẹp sông Hương làm dáng lần cuối cùng trước khi chảy vào giữa lòng thành phố thân yêu, trước khi đến với người tình nhân đích thực
=> sông Hương như một người tình vui tươi và duyên dáng - “Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”:
+ Chi tiết miêu tả hình ảnh sông Hương trong lòng thành phố
+ Nhà văn đã rất tinh tế khi nhận ra đặc điểm riêng của sông Hương là lưu tốc rất chậm, nhà văn đã lí giải từ nhiều góc nhìn khác nhau:
++ Từ đặc điểm địa lí tự nhiên: những chi lưu ấy, cùng với hai hòn đảo nhỏ trên sông đã làm giảm hẳn lưu tốc của dòng nước
++ Từ lí lẽ của trái tim thì “điệu chảy lặng lờ”, “ngập ngừng muốn đi muốn ở” của sông Hương là do tình cảm dành riêng cho Huế, do quá yêu thành phố của mình, do muốn được nhìn ngắm nhiều hơn nữa thành phố thân thương trước khi phải rời xa.
- “Sông Hương trở thành một người tài nữ đánh đàn lúc đêm khuya”:
+ Tác giả nhìn sông Hương dưới góc nhìn văn hóa
+ Dòng sông âm nhạc, đây cũng là nét riêng không thể lẫn của sông Hương với các dòng sông khác của đất nước.
• Nhận xét nghệ thuật miêu tả
- Nhà văn đã phối hợp kết hợp linh hoạt giữa kể và tả sử dụng tài hoa các biện pháp tu từ nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, ẩn dụ.
- Hình ảnh đa dạng, phong phú, giàu giá trị gợi hình, biểu cảm
- Ngôn ngữ trong thiên tùy bút trong sáng, tinh tế, giàu hình ảnh, nhạc điệu đậm chất trữ tình.
Ngôn ngữ văn xuôi đẹp mà truyền cả, chẳng khác gì thơ ca. thậm chí có những câu, đoạn thơ hơn hiều bài thơ mà ta đã đọc đâu đó.
- Giọng điệu biến hóa linh hoạt, uyển chuyển, giàu nhịp điệu
