TIẾT 89: NHÂN HÓA
I. Nhân hóa là gì?
1. Ví dụ
2. Nhận xét
Đoạn thơ miêu tả cảnh gì?
Trong đoạn thơ có những sự vật nào được nhắc đến?
Những sự vật đó được tác giả gọi như thế nào?
- Trời: được gọi bằng “ông”, mặc áo giáp ra trận - Cây mía: múa gươm
- Kiến: hành quân
Các cụm từ: mặc áo giáp, ra trận, hay hành
quân, là hành động dùng để miêu tả ai? Em có nhận xét gì về cách tả sự vật, con vật trong đoạn thơ này?
Dùng những từ ngữ vốn để gọi, tả con người để gọi, tả loài vật, sự vật
3. Ghi nhớ
Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả
con người; làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật,...
trở nên gần gũi với con người, biểu thi được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
Cách 1 Cách 2
Ông trời
Mặc áo giáp đen Ra trận
Muôn nghìn cây mía Múa gươm
Kiến
Hành quân Đầy đường
(Trần Đăng Khoa)
- Bầu trời đầy mây.
- Muôn nghìn cây mía ngả nghiêng, lá bay phấp phới.
- Kiến bò đầy đường.
Sử dụng phép nhân hóa, con vật hiện lên sống động, gần gũi với con người
a) Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cô Mắt, cậu Chân, cậu Tay lại thân mật sống với nhau, mỗi người một việc, không ai tị ai cả.
b) Gậy tre, chông tre chống lại sắt thép của quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác.
Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.
c) Trâu ơi ta bảo trâu này
Trâu ra ngoài ruộng, trâu cày với ta
Dùng từ vốn dùng gọi người để gọi các bộ phận cơ thể.
II. Các kiểu nhân hóa 1. Ví dụ
2. Nhận xét
Dùng từ vốn để chỉ hành động của người.
Dùng từ vốn để xưng hô với người.
CÁC KIỂU NHÂN HÓA
III. Luyện tập 1. Bài 1
Bến cảng lúc nào cũng đông vui. Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước. Xe anh, xe em, tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn.
(Phong Thu)
Làm quang cảnh bến cảng được miêu tả sống động, người đọc dễ hình dung ra cảnh nhộn nhịp bận rộn của các phương tiện trên bến cảng.
Đoạn văn a
Bến cảng lúc nào cũng đông vui.
Tàu mẹ, tàu con đậu đầy mặt nước.
Xe anh, xe em tíu tít nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều bận rộn.
Đoạn văn b
Bến cảng lúc nào cũng rất nhiều tàu xe. Tàu lớn, tàu bé đậu đầy mặt nước.
Xe to, xe nhỏ nhận hàng về và chở hàng ra. Tất cả đều hoạt động liên tục.
Sử dụng phép nhân hóa, miêu tả sống động, người
đọc dễ hình dung cảnh nhộn nhịp,
bận rộn.
Miêu tả, ghi chép, tường thuật một cách
khách quan.
2. Bài 2
Cách 1:
- Trong họ hàng nhà chổi - cô bé chổi rơm
- có chiếc váy vàng óng - Áo của cô
- cuốn từng vòng quanh người, trông cứ nhu áo len vậy.
Cách 2
- Trong các loại chổi, - chổi rơm
- đẹp nhất.
- tết bằng rơm nếp vàng - tay chổi
- quấn quanh thành cuộn.
- Cách 1 dùng phép nhân hóa làm cho chổi rơm gần gũi với con người hơn nên có tính biểu cảm cao hơn, thích hợp cho văn biểu cảm.
- Cách 2 cung cấp cho người đọc những thông tin về chổi rơm nên thích hợp cho văn bản thuyết minh.
3. Bài 3
So sánh hai cách viết ? Nên chọn cách viết nào cho văn bản biểu cảm và cách viết nào cho văn bản thuyết minh ?
Câu Phép nhân
hoá Kiểu nhân hoá
Tác dụng nhân hóa
a) b,
c,
d,
(cua cá) tấp nập;
(cò, sếu…) cãi cọ om; họ; anh (cò)
Trò chuyện, xưng hô với núi như với người.
-Từ gọi người để gọi vật
(núi) ơi Giãi bày tâm trạng trông mong, nhớ người thương
Đoạn văn sinh động, hóm hỉnh. Thế giới loài vật gần gũi với con
người (Chòm cổ thụ)
Mãnh liệt, trầm ngâm
Hình ảnh mới lạ, gợi suy nghĩ cho con người về cách đối xử với thiên nhiên.
(Rừng xà nu) bị thương, vết
thương, máu
Dùng từ ngữ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, ....của vật.
Gợi sự cảm phục, căm thù, xót thương cho người đọc.
Từ chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
Gợi ý:
- Nội dung: có thể viết đoạn văn tả cảnh sau cơn mưa, một đêm trăng, bình minh lên.
- Hình thức: Chọn một số từ ngữ tả hành động của người để tả gió, trăng...
BÀI TẬP VỀ NHÀ Bài 5: SGK - 59
