CHÀO MỪNG CÁC EM HỌC SINH LỚP 6
KIỂM TRA BÀI CŨ Câu1: Nhân hóa là gì ? Nêu tác dụng của nhân hóa.
Xác định và nêu tác dụng của phép nhân hóa trong trường hợp sau:
"Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ"
(Ngắm trăng – Hồ Chí Minh)
Câu 2: Có mấy kiểu nhân hóa thường gặp? Cho ví dụ minh họa.
Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
Ví dụ: Tre xung phong vào xe tăng đại bác...
Nhân hóa là gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật,...
bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người; làm cho thế giới động vật, cây cối, đồ vật...trở nên gần gũi với con người, biểu thị được những suy nghĩ, tình cảm của con người.
Ví dụ: Tre xung phong vào xe tăng đại bác...
Có ba kiểu nhân hóa thường gặp:
1. Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
2. Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
3. Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người.
Có ba kiểu nhân hóa thường gặp:
1. Dùng những từ vốn gọi người để gọi vật.
2. Dùng những từ vốn chỉ hoạt động, tính chất của người để chỉ hoạt động, tính chất của vật.
3. Trò chuyện, xưng hô với vật như đối với người.
“ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng, Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ".
(Viếng lăng Bác - Viễn Phương) H: Theo em "Mặt trời" trong câu thơ 2 chỉ ai?
H: Vì sao có thể dùng hình ảnh mặt trời để chỉ Bác ? +"Mặt trời" trong câu thơ 2 chỉ Bác Hồ.
+ dùng hình ảnh mặt trời để chỉ Bác .
- Vì “mặt trời”-> Thiên thể nóng, sáng - là nguồn chiếu sáng và sởi ấm chủ yếu
cho trái đất, đem lại sự sống cho trái đất cũng như Bác là người soi sáng con
đường cách mạng, là ngọn nguồn tạo thắng lợi Việt Nam đưa dân tộc ta từ cuộc
sống tối tăm lên cuộc sống tươi đẹp.
TIẾT: 101
ẨN DỤ
I. Tìm hiểu về phép tu từ ẩn dụ.
1. Ngữ liệu: SGK tr.53
- HS HĐ cặp đôi (5'), thực hiện yêu cầu mục a,b/53 báo cáo, điều hành, chia sẻ.
*Bài tập a: (tr.53)
“ Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm”
Trong khổ thơ dưới đây cụm từ Người Cha dung để chỉ ai?
Vì sao có thể ví như vậy?
Người Cha: chỉ Bác Hồ
Bác với Người Cha có những phẩm chất giống nhau:
Tuổi tác
Tình thương yêu con
Sự chăm sóc chu đáo đối với con…
Cách 1: Bác Hồ mái tóc bạc
So sánh 3 cách diễn đ t sauạ
Cách 2: Bác Hồ như Người cha Cách 3: Người Cha mái tóc bạc
diễn đạt bình thường
sử dụng so sánh Cách nói hình ảnh Tại sao Bác Hồ lại
được ví như Người Cha
Tại sao Bác Hồ lại được ví như Người
Cha
Vì tình cảm của Bác dành cho các anh đội viên cũng giống như tình cảm của người cha dành cho con
Cách nói này có gì giống và khác so với
phép so sánh
So sánh Ẩn dụ
Giống So sánh sự vật A như sự vật B Khác - Có hai vế:
A − B
- Đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng.
- Không có vế A (ẩn vế A) - Gọi tên sự vật, hiện
tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng.
→ So sánh ngầm
* Bài tập b: (tr.53)
H:Theo em ẩn dụ là gì, tác dụng của ẩn dụ?
H:Theo em ẩn dụ là gì, tác dụng của ẩn dụ?
2. Kết luận:
- Khái niệm và tác dụng của phép ẩn dụ Học nội dung mục 3.c (sgk - tr. 53)
Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng
này bằng tên sự vật, hiện tượng khác
có nét tương đồng với nó nhằm tăng
sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn
đạt.
* Bài tập nhanh: Xác định phép ẩn dụ trong các câu sau:
a.
lửa hồng thắp chỉ sự “nở hoa”
chỉ “màu đỏ” của hoa râm bụt.
“màu đỏ” được ví với lửa hồng. (hai sự vật ấy có hình thức tương đồng)
“nở hoa” được ví với hành động thắp. (chúng giống nhau về cách thức thực hiện).
Về thăm nhà Bác làng Sen,
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
(Nguyễn Đức Mậu)
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực
hiện hành động (ẩn dụ cách thức).
* Bài tập nhanh: Xác định phép ẩn dụ trong các câu sau:
b.
Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng.
(Nguyễn Tuân)
giòn tan
đặc điểm của cái bánh(vị giác) -Nắng
không thể dùng vị giác để cảm nhận được.
-
Sử dụng từ giòn tan để nói về nắng là có sự chuyển đổi cảm giác.- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển
đổi cảm giác).
Người cha mái tóc bạc
Người cha Bác Hồ được ví như Người cha => phẩm chất
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các
sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về hình thức giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ hình thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cách thức thực hiện hành động (ẩn dụ cách thức).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về phẩm chất giữa các sự vật, hiện tượng (ẩn dụ phẩm chất).
- Ẩn dụ dựa vào sự tương đồng về cảm giác (ẩn dụ chuyển đổi cảm giác).
Lửa hồng – “màu đỏ”
thắp – “nở hoa”
Người Cha – Bác Hồ
(nắng) giòn tan – (nắng) “to, rực rỡ”.
* Lưu ý: Các kiểu ẩn dụ.
*Lưu ý: Các kiểu ẩn dụ: Có 4 kiểu ẩn dụ:
- Ẩn dụ hình thức - Ẩn dụ cách thức - Ẩn dụ phẩm chất
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác
a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. (Tục ngữ)
b / Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng.
(Tục ngữ)
c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ?
Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền.
(Ca dao) d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
(Viễn Phương)
Bài tập 2:
Tìm các ẩn dụ trong những ví dụ dưới đây. Nêu lên nét tương đồng giữa các sự vật, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau:III. Luyện tập
a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
“Sự hưởng thụ thành quả lao động”
(ẩn dụ cách thức)
“Người lao động, người tạo ra thành quả”
(ẩn dụ phẩm chất)
b/ Gần mực thì đen,gần đèn thì sáng.
“cái xấu” “cái tốt, cái hay, cái tiến bộ”
(ẩn dụ phẩm chất)
c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ
khăng khăng đợi thuyền
“người đi xa”
“người ở lại”
(ẩn dụ phẩm chất)
d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một
mặt trời trong lăng rất đỏ.
“Bác Hồ” (ẩn dụ phẩm chất)
(Viễn Phương)
Bài tập 3: Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng.
a/Buổi sáng, mọi người đổ ra đường.
Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. ( Tô Hoài)
mùi chín
Khứu giác Thị giác, xúc giác
=> Diễn tả chính xác tâm trạng thích thú, yêu quý sản vật, mùi vị của quê hương.
b/ Cha lại dắt con đi trên cát mịn Ánh nắng chảy đầy vai”
(Hoàng Trung Thông)
Ánh nắng chảy
thị giác xúc giác
=>Lòng tràn đầy niềm vui sướng, ấm áp của người cha và đứa con.
c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa
Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng. . (Trần Đăng Khoa)
Thính giác Xúc giác
=> Gợi tả không gian tĩnh lặng, thể hiện cảm nhận tinh tế, nhạy cảm của nhà thơ
d/ Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẽ lá Em thấy cơn mưa rào Ướt tiếng cười của bố. (Phan Thế Cải)
Xúc giác
Thính giác
=> gợi tả sự lạc quan yêu đời của người bố trước mặt con cho dù cuộc sống có nhiều vất vả gian nan
Bài tập thêm: Viết đoạn văn miêu tả với nội dung tự chọn có sử dụng biện pháp ẩn dụ.
Ví dụ: Giờ ra chơi, trường ồn như vỡ chợ. Vài nhóm nữ sinh tụ tập dưới tán lá mát rượi của cụ bàng; từng cặp từng cặp bạn nam chơi đá cầu với nhau, trên vai ai nấy đều ướt đẫm ánh nắng; một đám học sinh khác lại ùa vào thư viện tranh thủ tìm đọc các cuốn truyện ... Cảnh vui tươi, nhộn nhịp đó khó có người học trò nào quên được. Bởi sau mỗi giờ ra chơi lại khiến chúng em thấy tinh thần sáng khoái hơn, tràn trề sức lực để học tập tốt hơn.
HƯỚNG DẪN HỌC BÀI
* Bài cũ: Học thuộc khái niệm và tác dụng của phép ẩn dụ.
* Bài mới: Phần: Luyện nói về văn miêu tả - giảm tải về nhà tự học.
- Đọc bài và chuẩn bị bài 23: Lượm. Trả lời các câu hỏi mục 2 Tìm hiểu VB.
- Tìm hiểu tên tuổi của một số tấm gương thiếu niên anh dũng trong cuộc kháng chiến chống Pháp và đế quốc Mĩ?
4 3 6 5 2 1
7
TRÒ CH I C NG CỐ! Ơ Ủ
6
n d hình th c
Ẩ ụ ứ
n d cách th c
Ẩ ụ ứ
Nét tương đồ'ng Tăng s c g i hình g i c m cho s ứ ợ ợ ả ự diễn đ tạ
Phép tu t n d còn đừ ẩ ụ ược g i là gì?ọ
“Dưới trăng quyên đã gọi hè – Đầu tường lửa lựu lập lòe đâm bông” từ “lửa lựu” thuộc kiểu ẩn dụ nào?
So sánh ngầ'm
1 3
n d ph m chầ1t Ẩ ụ ẩ
n d chuy n đ i c m giác
Ẩ ụ ể ổ ả
T “ừ m t tr iặ ờ ” trong cầu th sau thu c ki u n d nào?ơ ộ ể ẩ ụ
“T ầ1y trong tồi b ng nă1ng hừ ừ ạ M t tr iặ ờ chần lí chói qua tim”
4 5
Cho biễ1t ki u n d trong cầu th “M t tiễ1ng chim kễu ể ẩ ụ ơ ộ sáng c r ng”?ả ừ
7 6
Câu tục ngữ “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” được sử dụng kiểu ẩn dụ nào?
2
Vi c s d ng phép tu t n d trong th , văn nhă'm m c đích gì?ệ ử ụẨn dụ dựa vào đâu để gọi tên sự vật, sự việc này bằng tên sự vật, sự việc ừ ẩ ụ ơ ụ
khác?
N D
Ẩ Ụ
