BÀI 25: KHÁNG CHIẾN LAN RỘNG RA TOÀN QUỐC (1873 - 1884)
CÂU HỎI GIỮA BÀI
Câu hỏi trang 120 SGK Lịch sử 8: Nêu những nét cơ bản của tình hình Việt Nam sau năm 1867.
Lời giải:
- Chính trị:
+ Pháp đã thiết lập bộ máy cai trị ở Nam Kì.
+ Triều đình nhà Nguyễn tiếp tục thi hành chính sách cai trị lỗi thời, lạc hậu và phản động: vơ vét tiền của trong nhân dân; thỏa hiệp với Pháp.
- Kinh tế sa sút.
- Đời sống nhân dân khổ cực, nhiều cuộc đấu tranh yêu nước đã diễn ra.
Câu hỏi trang 120 SGK Lịch sử 8: Thực dân Pháp đã tiến hành kế hoạch đánh chiếm Bắc kì như thế nào?
Lời giải:
- Phái gián điệp ra Bắc kì để điều tra tình hình bố phòng của Việt Nam.
- Lôi kéo, kích động tín đồn Kitô giáo nổi dậy chống triều đình.
- Chỉ đạo cho tên lái buôn Đuy-puy thực hiện vụ gây rối ở Hà Nội.
- Sử dụng sức mạnh quân sự để đánh chiếm Bắc Kì.
Câu hỏi trang 120 SGK Lịch sử 8: tại sao quân triều đình ở bắc Kì đông mà vẫn không thắng được giặc?
Lời giải:
- Quân đội triều đình chỉ được trang bị vũ khí thô sơ, lạc hậu; lại đối phó với Pháp trong tình thế bị động, chưa có sự chuẩn bị chu đáo.
- Trong khi đó, quân Pháp có vũ khí hiện đại, lại chuẩn bị kế hoạch đánh chiếm kĩ càng.
Câu hỏi trang 121 SGK Lịch sử 8: trình bày diễn biến của trận Cầu Giấy năm 1873.
Lời giải:
- Ngày 21/12/1873, khi quân Pháp do Gác-ni-ê chỉ huy kéo ra Cầu Giấy, chúng đã bị liên quân của Hoàng Tá Viêm và Lưu Vĩnh Phúc phục kích, chặn đánh.
- Gác-ni-ê cùng nhiều binh lính Pháp bị giết tại trận.
Câu hỏi trang 121 SGK Lịch sử 8: Tại sao triều đình Huế kí hiệp ước Giáp Tuất?
Lời giải:
- Triều đình nhà Nguyễn không tin vào sức mạnh của nhân dân và cho rằng khó có thể đánh thắng được quân Pháp.
- Lúc này diễn ra nhiều cuộc đấu tranh của nông dân. Triều đình Huế muốn hoà với Pháp để đem đại quân ra tiêu diệt các cuộc nổi dậy ở Bắc Kì.
- Nhà Nguyễn Ảo tưởng dựa vào thương thuyết để giành lại những vùng đất đã mất.
Câu hỏi trang 122 SGK Lịch sử 8: thực dân Pháp đánh chiếm Bắc Kì lần thứ hai như thế nào?
Lời giải:
- Ngày 3/4/1882, quân Pháp do Ri-vi-e chỉ huy đã đổ bộ lên Hà Nội.
- Ngày 25/4/1882, Pháp nổ súng đánh chiếm Hà Nội.
- Sau khi chiếm được Hà Nội, Pháp đưa quân đi đánh chiếm các tỉnh khác thuộc đồng bằng Bắc Kì, như: Quảng Ninh, Nam Định, Hải Dương...
Câu hỏi trang 123 SGK Lịch sử 8: Nhân dân Bắc Kì đã phối hợp với quân đội triều đình để kháng chiến chống Pháp như thế nào?
Lời giải:
- Tại Hà Nội: người dân tự tay đốt nhà, dựng chiến lũy để ngăn bước tiến của quân thù; thực hiện biện pháp “bất hợp tác” với giặc và tập hợp lực lượng, lập thành các toán nghĩa quân chống Pháp.
- Tại các địa phương khác: nhân dân tích cực làm hầm chông, cạm bẫy... chống Pháp.
Câu hỏi trang 123 SGK Lịch sử 8: Tại sao thực dân Pháp không nhượng bộ triều đình Huế sau khi Ri-vi-e bị giết tại trận Cầu Giấy năm 1883?
Lời giải:
- Pháp không nhượng bộ triều đình Huế sau trận Cầu Giấy năm 1883, vì:
+ Chủ nghĩa tư bản Pháp có thêm viện binh, tiềm lực kinh tế, quân sự ngày càng mạnh.
+ Thái độ thiếu kiên quyết chống giặc của triều đình nhà Nguyễn.
+ Tháng 7/1883, Vua Tự Đức qua đời, triều đình nhà Nguyễn rối loạn.
Câu hỏi trang 124 SGK Lịch sử 8: Thái độ của nhân dân ta khi triều đình Huế kí các hiệp ước đầu hàng thực dân Pháp như thế nào?
Lời giải:
- Trước hành động kí kết các hiệp ước đầu hàng của nhà Nguyễn, nhân dân Việt Nam vô cùng bất mãn. Điều đó được thể hiện, ở:
+ Nhiều văn thân, sĩ phu, quan lại triều đình ở các địa phương đã phản đối lệnh bãi binh.
+ Bất chấp lệnh “bãi binh” của triều đình, nhân dân các nơi vẫn nổi dậy đấu tranh.
CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 trang 124 SGK Lịch sử 8: Lập bảng, nêu nội dung chủ yếu của các hiệp ước 1883, 1884.
Lời giải:
Tên Hiệp ước
Thời gian kí kết
Nội dung chính
Hiệp ước Hác-măng
25/8/1883 - Thừa nhận nền bảo hộ của Pháp ở Bắc Kì và Trung Kì.
- Sáp nhập Bình Thuận vào đất Nam Kì.
- Ba tỉnh Thanh-Nghệ-Tĩnh bị sáp nhập vào Bắc Kì.
- Triều đình cai quản đất Trung Kì. Nhưng vẫn phải “tham khảo” ý kiến của khâm sứ Pháp.
- Pháp nắm giữ mọi việc giao thiệp với nước ngoài.
Hiệp ước Pa-tơ-nốt
6//6/1884 - Nội dung của bản hiệp ước này cơ bản giống với hiệp ước Hác-măng. Chỉ thay đổi một chút về địa phạn của Trung Kì.
Câu 2 trang 124 SGK Lịch sử 8: Tại sao nói từ năm 1858 đến 1884 là quá trình triều đình Huế đi từ đầu hàng từng bước đến đầu hàng toàn bộ trước quân Xâm lược?
Lời giải:
-Từ 1858 - 1862, triều Nguyễn đã chỉ đạo nhân dân đấu tranh chống Pháp xâm lược.
- Trước sức mạnh của Pháp, nội bộ triều Nguyễn có sự phân hóa thành hai phái: chủ hòa và chủ chiến. Phái chủ hòa lại chiếm ưu thế trong triều đình, do đó triều đình đã bỏ lỡ nhiều thời cơ chống Pháp.
- Với thái độ bạc nhược, thiếu quyết tâm chống giặc, Triều Nguyễn đã lần lượt kí kết các hiệp ước đầu hàng Pháp: Hiệp ước Nhâm Tuất (1862), Hiệp ước Giáp Tuất (1874), Hiệp ước Hác- măng (1883) và Hiệp ước Pa-tơ-nôt (1884).
