1. Ăùơt víịn ăïì
Ăïì aân höơi nhíơp quöịc tïị vïì khoa hoơc vađ cöng nghïơ (KH&CN) ăïịn nùm 2020 ặúơc ban hađnh keđm theo Quýịt ắnh söị 735/QĂ-TTg ngađy 14/5/2011 cuêa Thuê tûúâng Chñnh phuê ăaô nïu roô quan ăiïím, muơc tiïu vađ nhiïơm vuơ ặa Viïơt Nam trúê thađnh nûúâc maơnh trong möơt söị lônh vûơc KH&CN vađo nùm 2020, phuơc vuơ sûơ nghiïơp cöng nghiïơp hoâa, hiïơn ăaơi hoâa ăíịt nûúâc, ruât ngùưn khoaêng caâch vïì trònh ăöơ KH&CN cuêa nûúâc ta vúâi khu vûơc vađ quöịc tïị. Möơt trong caâc ăiïìu kiïơn ăaêm baêo thûơc hiïơn thùưng lúơi Ăïì aân noâi trïn lađ cíìn coâ möơt hïơ thöịng thöng tin KH&CN cung cíịp möơt caâch ăíìy ăuê, chñnh xaâc, kõp thúđi vađ coâ hïơ thöịng caâc nöơi dung thöng tin vïì hoaơt ăöơng KH&CN cuêa cöơng ăöìng quöịc tïị [4].
Tuy nhiïn, úê nûúâc ta hiïơn nay nguöìn thöng tin nađy vûđa thiïịu vûđa taên maơn. Caâc hïơ thöịng cú súê dûô liïơu (CSDL) KH&CN khöng ặúơc xíy dûơng trïn nïìn taêng cú súê lyâ luíơn khoa hoơc toađn diïơn vađ thiïịu tñnh hïơ thöịng, liïn
thöng, ñt ặúơc cíơp nhíơt. Ăiïìu ăoâ ăaô vađ ăang gíy khöng ñt khoâ khùn khöng nhûông trong viïơc xaâc ắnh caâc ăöịi taâc coâ tiïìm lûơc maơnh vïì KH&CN cuêa nûúâc ngoađi, caâc chûúng trònh, dûơ aân nghiïn cûâu, ăađo taơo khu vûơc vađ quöịc tïị Viïơt Nam cíìn tranh thuê, mađ cođn khoâ xaâc ắnh nùng lûơc höơi nhíơp cuêa caâc töí chûâc KH&CN, caâ nhín hoaơt ăöơng KH&CN Viïơt Nam. Chñnh vò víơy, nhiïơm vuơ xíy dûơng CSDL KH&CN quöịc tïị cho hoaơt ăöơng höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN cuêa Viïơt Nam cuêa Ăïì tađi nghiïn cûâu cíịp nhađ nûúâc, maô söị KX06.02/11-15 “Nghiïn cûâu xíy dûơng khung vađ hïơ tiïu chñ phaât triïín CSDL KH&CN quöịc tïị cho hoaơt ăöơng höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN cuêa Viïơt Nam” lađ ríịt quan troơng vađ cíìn thiïịt. Ăíy lađ ăïì tađi thuöơc Chûúng trònh KH&CN troơng ăiïím cíịp nhađ nûúâc “Nghiïn cûâu vađ phaât triïín höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN”, maô söị KX06/11-15.
CSDL KH&CN quöịc tïị lađ möơt hïơ thöịng thöng tin KH&CN tñch húơp, bao göìm böịn TS Lï Xuín Ăõnh, CN Dûúng Thõ Phûúng
Cuơc Thöng tin KH&CN quöịc gia Toâm tùưt: Lyâ giaêi sûơ cíìn thiïịt, quan ăiïím tiïịp cíơn vađ ắnh hûúâng ăöịi vúâi cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt ăïí xíy dûơng vađ phaât triïín cú súê dûô liïơu KH&CN quöịc tïị. Ăïì xuíịt caâc nöơi dung nhiïơm vuơ chuê ýịu trong giai ăoaơn ăíìu cuêa hoaơt ăöơng xíy dûơng vađ khai thaâc cú súê dûô liïơu cíìn ặúơc ăaêm baêo cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt.
Tûđ khoâa: Cú súê dûô liïơu KH&CN quöịc tïị; cú chïị; chñnh saâch; haơ tíìng kyô thuíơt.
Perspectives and recommendations on policy and technical infrastructure for developing the International S&T Database
Summary: Justifies the necessity, approach and orientation of policy mechanism and technical infrastructure for creating and developing the International S&T database; sets forth major contents and tasks in the initiatory stage for creating and exploiting the Database with the assurance of policy mechanism and technical infrastructure.
Keywords:International S&T database; mechanism; policy; technical infrastructure.
QUAN ĂIÏÍM VAĐ ẮNH HÛÚÂNG VÏÌ CÚ CHÏỊ CHÑNH SAÂCH VAĐ HAƠ TÍÌNG KYÔ THUÍƠT
ĂÏÍ XÍY DÛƠNG VAĐ PHAÂT TRIÏÍN CÚ SÚÊ DÛÔ LIÏƠU KHOA HOƠC VAĐ CÖNG NGHÏƠ QUÖỊC TÏỊ
CSDL húơp thađnh lađ: CSDL töí chûâc KH&CN; CSDL chuýn gia KH&CN;
CSDL chûúng trònh, dûơ aân, sûơ kiïơn KH&CN quöịc tïị vađ CSDL cöng nghïơ chuê chöịt. Hïơ thöịng caâc CSDL KH&CN quöịc tïị coâ nhûông ăùơc trûng cú baên nhû sau:
- Caâc ăöịi tûúơng cuêa CSDL khaâc nhau díîn ăïịn coâ sûơ khaâc biïơt cú baên ăöịi vúâi tiïu chñ lûơa choơn ăöịi tûúơng cuông nhû caâc tiïu chñ dûô liïơu cuêa ăöịi tûúơng;
- Mùơc duđ coâ sûơ khaâc biïơt vïì tiïu chñ dûô liïơu, nhûng laơi coâ sûơ liïn kïịt chùơt cheô giûôa möơt söị tiïu chñ dûô liïơu cuêa caâc CSDL thađnh phíìn. Ăiïìu nađy phaên aânh ăùơc tñnh töíng thïí cuêa caâc nöơi dung hoaơt ăöơng KH&CN;
- Nguöìn dûô liïơu cuêa hïơ thöịng caâc CSDL KH&CN quöịc tïị ríịt lúân vïì khöịi lûúơng vađ phaơm vi bao quaât lônh vûơc ăïì tađi cuông nhû võ trñ ắa lyâ. Ăùơc ăiïím nađy coâ thïí lađm gia tùng giaâ trõ nöơi dung cuêa CSDL, nhûng ăöìng thúđi cuông lađ trúê ngaơi ríịt lúân cho hoaơt ăöơng thu thíơp, choơn loơc vađ quaên trõ nöơi dung caâc CSDL;
- Viïơc xíy dûơng vađ phaât triïín hïơ thöịng CSDL KH&CN quöịc tïị ăođi hoêi ăíìu tû lúân vïì tađi chñnh vađ thúđi gian.
Nhûông ăùơc trûng noâi trïn aênh hûúêng ríịt lúân ăïịn hoaơt ăöơng xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL KH&CN quöịc tïị. Bïn caơnh nhiïơm vuơ nghiïn cûâu xíy dûơng khung vađ hïơ tiïu chñ CSDL, ríịt cíìn caâc ăaêm baêo vïì cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt ăïí phuơc vuơ triïín khai viïơc taơo líơp, duy trò vađ phaât triïín CSDL trong thûơc tïị. Ăíy lađ möơt trong caâc nöơi dung nghiïn cûâu chñnh cuêa Ăïì tađi KX06.02/11-15.
Bađi viïịt giúâi thiïơu quan ăiïím vađ ắnh hûúâng ăöịi vúâi viïơc xíy dûơng cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt noâi trïn.
2. Quan ăiïím tiïịp cíơn ăöịi vúâi cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị Xuíịt phaât tûđ muơc ăñch xíy dûơng vađ vai trođ cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị ăöịi vúâi hoaơt ăöơng höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN, quan ăiïím tiïịp cíơn ăöịi vúâi cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt ăïí xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị ặúơc ăïì xuíịt nhû sau:
- Thûâ nhíịt, khaâi niïơm “quöịc tïị” cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị phaên aânh ăùơc ăiïím, tñnh chíịt dûô liïơu chûâ khöng phaên aânh quy mö cuêa CSDL. Vïì nöơi dung thöng tin, CSDL KH&CN quöịc tïị bao quaât híìu hïịt caâc nöơi dung thöng tin cuêa CSDL quöịc gia vïì KH&CN ặúơc quy ắnh taơi Ăiïìu 14 Nghõ ắnh söị 11/2014/NĂ-CP ngađy 18/02/2014 cuêa Chñnh phuê vïì hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN vađ ặúơc coi lađ möơt böơ phíơn cíịu thađnh ăöơc líơp vađ quan troơng cuêa CSDL quöịc gia vïì KH&CN. Do ăoâ, cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cho xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL KH&CN quöịc tïị phaêi nùìm trong töíng thïí cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cho xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL quöịc gia vïì KH&CN. Quan ăiïím nađy phuđ húơp vúâi quy ắnh taơi caâc ăiïìu tûđ 13 ăïịn 16 vïì haơ tíìng thöng tin, CSDL quöịc gia vïì KH&CN; ăiïìu 21 vïì nöơi dung chi ngín saâch nhađ nûúâc cho hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN;
caâc ăiïìu tûđ 25 ăïịn 28 vïì quýìn vađ nghôa vuơ cuêa caâc töí chûâc thûơc hiïơn chûâc nùng thöng tin KH&CN; caâc ăiïìu tûđ 33 ăïịn 36 vïì quaên lyâ nhađ nûúâc vïì hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN cuêa Nghõ ắnh söị 11/2014/NĂ-CP ngađy 18/02/2014 cuêa Chñnh phuê vïì hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN [2];
- Thûâ hai, nöơi hađm khaâi niïơm xíy dûơng CSDL KH&CN quöịc tïị bao hađm caê hoaơt
ăöơng duy trò vađ phaât triïín CSDL. Thöng tin phuơc vuơ höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN ýu cíìu tñnh cíơp nhíơt ríịt cao, trong khi ăoâ, thöng tin vïì caâc ăöịi tûúơng ặúơc quaên lyâ trong CSDL luön biïịn ăöơng, ăođi hoêi phaêi cíơp nhíơt thûúđng xuýn, traânh tònh traơng ăïí CSDL KH&CN quöịc tïị trúê thađnh CSDL
“chïịt”. Do ăoâ, ngoađi ăíìu tû ban ăíìu ăïí xíy dûơng CSDL, cíìn coâ khoaên muơc ăíìu tû hađng nùm ăïí duy trò vađ phaât triïín CSDL, tíơp trung chuê ýịu vađo nöơi dung cuêa CSDL, traânh tònh traơng ăíìu tû phaât triïín trađn lan;
- Thûâ ba,mùơc duđ CSDL KH&CN quöịc tïị lađ böơ phíơn cíịu thađnh CSDL quöịc gia vïì KH&CN nhûng khöng nhíịt thiïịt phaêi xíy dûơng hïơ thöịng CSDL KH&CN quöịc tïị theo mö hònh quaên lyâ hađnh chñnh nhađ nûúâc tûđ cíịp trung ûúng, böơ ngađnh ăïịn ắa phûúng, gíy laông phñ vađ khöng baêo ăaêm chíịt lûúơng phuơc vuơ thöng tin cuêa CSDL. CSDL KH&CN quöịc tïị cíìn ặúơc xíy dûơng, duy trò vađ phaât triïín tíơp trung taơi cú quan chuê trò xíy dûơng CSDL quöịc gia vïì KH&CN vađ ặúơc töí chûâc khai thaâc chung trong hïơ thöịng CSDL quöịc gia vïì KH&CN;
- Thûâ tû, viïơc xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL cíìn ăi thùỉng vađo hiïơn ăaơi vađ höơi nhíơp quöịc tïị bùìng viïơc aâp duơng kyô thuíơt cöng nghïơ hiïơn ăaơi, tiïn tiïịn vađ hïơ thöịng tiïu chuíín, tiïu chñ dûô liïơu tûúng húơp vúâi caâc CSDL KH&CN tiïu biïíu cuđng loaơi trïn thïị giúâi;
- Thûâ nùm,bïn caơnh viïơc ăíìu tû xíy dûơng vađ khai thaâc nguöìn tin quöịc tïị cuêa CSDL, cíìn tiïịn hađnh xíy dûơng vađ khai thaâc nguöìn tin trong nûúâc theo löơ trònh phuđ húơp, nhùìm thûơc hiïơn caâc muơc tiïu sau: quaêng baâ, giúâi thiïơu thađnh tûơu hoaơt ăöơng KH&CN Viïơt Nam vúâi thïị giúâi; trúơ giuâp caâc töí chûâc
KH&CN, caâc nhađ khoa hoơc thïị giúâi kïịt nöịi, húơp taâc nghiïn cûâu khoa hoơc vađ phaât triïín cöng nghïơ (NC&PT) vúâi caâc ăöịi taâc Viïơt Nam; baêo ăaêm thöng tin cho hoaơt ăöơng thöịng kï KH&CN. Tûđ hai nguöìn tin trïn, taơo líơp ăíìu ra cuêa CSDL lađ saên phíím thöng tin phín tñch-töíng húơp phuơc vuơ hoaơch ắnh chiïịn lûúơc, chñnh saâch KH&CN [3,6];
- Thûâ saâu,do tñnh chíịt, phaơm vi bao quaât dûô liïơu nïn chi phñ ăíìu tû xíy dûơng CSDL lađ ríịt töịn keâm, ăùơc biïơt lađ viïơc taơo líơp vađ phaât triïín nöơi dung thöng tin. Vò víơy, bïn caơnh vai trođ chuê ăaơo thuöơc Nhađ nûúâc, möơt söị nöơi dung xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL KH&CN quöịc tïị cíìn thûơc hiïơn theo phûúng thûâc xaô höơi hoâa theo löơ trònh phuđ húơp, tíơp trung vađo nöơi dung phaât triïín hïơ thöịng saên phíím dõch vuơ thöng tin (SPDVTT) coâ thu phñ, nhùìm buđ ăùưp möơt phíìn chi phñ xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL.
3. Ăõnh hûúâng cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt ăïí xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị
Trïn cú súê quan ăiïím tiïịp cíơn nhû trïn, nhoâm nghiïn cûâu ăïì xuíịt ắnh hûúâng cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị nhû sau:
a) Tíơp trung ăaâp ûâng nhu cíìu thöng tin phuơc vuơ triïín khai thûơc hiïơn Ăïì aân höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN
Ăïì aân höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN ăïịn nùm 2020 ặúơc phï duýơt theo Quýịt ắnh söị 735/QĂ-TTg cuêa Thuê tûúâng Chñnh phuê.
Muơc tiïu cuêa ăïì aân lađ ặa Viïơt Nam trúê thađnh nûúâc maơnh trong möơt söị lônh vûơc KH&CN vađo nùm 2020 phuơc vuơ sûơ nghiïơp CNH, HĂH ăíịt nûúâc, ruât ngùưn khoaêng caâch
vïì trònh ăöơ KH&CN cuêa nûúâc ta vúâi khu vûơc vađ quöịc tïị. Ăïì aân ăùơc biïơt quan tím túâi caâc nhiïơm vuơ quan troơng, trong ăoâ coâ nhiïơm vuơ níng cao chíịt lûúơng ăöơi nguô caân böơ KH&CN vađ caân böơ quaên lyâ. Cuơ thïí nhû sau:
- Liïn kïịt vúâi caâc ăöịi taâc coâ tiïìm lûơc maơnh vïì KH&CN cuêa nûúâc ngoađi ăïí triïín khai caâc chûúng trònh ăađo taơo, böìi dûúông trong möơt söị lônh vûơc KH&CN ûu tiïn ăïí hònh thađnh caâc nhoâm, tíơp thïí KH&CN maơnh, coâ thïí töí chûâc vađ tham gia caâc hoaơt ăöơng KH&CN quöịc tïị;
- Ăííy maơnh viïơc thûơc hiïơn caâc chûúng trònh, dûơ aân nghiïn cûâu chung trong khuön khöí caâc thoêa thuíơn song phûúng, ăa phûúng, khu vûơc, liïn khu vûơc vađ quöịc tïị;
- Thu huât caâc chuýn gia, nhađ KH&CN Viïơt Nam úê nûúâc ngoađi vađ caâc chuýn gia, nhađ khoa hoơc nûúâc ngoađi tham gia vađo caâc chûúng trònh, dûơ aân NC&PT vađ caâc chûúng trònh ăađo taơo ăaơi hoơc, sau ăaơi hoơc úê Viïơt Nam;
- Taơo ăiïìu kiïơn ăïí caân böơ KH&CN tham gia caâc chûúng trònh, dûơ aân NC&PT quöịc tïị, caâc töí chûâc thuöơc hïơ thöịng Liïn húơp quöịc, APEC, ASEM, ASEAN, caâc hiïơp höơi chuýn ngađnh khu vûơc vađ quöịc tïị [3,4].
Nhû víơy, nguöìn thöng tin cíìn thiïịt phuơc vuơ triïín khai caâc nhiïơm vuơ noâi trïn híìu hïịt coâ trong CSDL KH&CN quöịc tïị. Trong giai ăoaơn ăíìu xíy dûơng CSDL, cíìn tíơp trung thu thíơp, xûê lyâ vađ cung cíịp caâc thöng tin sau:
- Thöng tin vïì caâc ăöịi taâc coâ tiïìm lûơc maơnh vïì KH&CN cuêa nûúâc ngoađi; caâc chûúng trònh, dûơ aân nghiïn cûâu, ăađo taơo khu vûơc vađ quöịc tïị mađ Viïơt Nam cíìn tranh thuê;
tònh hònh tham gia cuêa caâc ăöịi taâc Viïơt Nam trong caâc chûúng trònh, dûơ aân nghiïn cûâu
chung trong khuön khöí caâc thoêa thuíơn song phûúng, ăa phûúng liïn khu vûơc vađ quöịc tïị;
- Thöng tin höî trúơ caâc nhađ hoaơch ắnh chñnh saâch vađ quaên lyâ KH&CN cuêa Viïơt Nam xaâc ắnh ặúơc caâc xu hûúâng nghiïn cûâu vađ phaât triïín lúân trïn thïị giúâi; nùưm bùưt caâc dûơ aân húơp taâc quöịc tïị song phûúng vađ ăa phûúng ăïí giaêi quýịt nhûông víịn ăïì mang tñnh toađn cíìu hiïơn nay; coâ thöng tin ăíìy ăuê vađ tin cíơy ăïí ắnh hûúâng húơp taâc quöịc tïị vúâi caâc nûúâc vađ caâc töí chûâc quöịc tïị trong lônh vûơc KH&CN, lûơa choơn caâc ăöịi taâc nûúâc ngoađi phuđ húơp cho caâc dûơ aân húơp taâc quöịc tïị;
- Thöng tin höî trúơ caâc töí chûâc vađ caâ nhín hoaơt ăöơng KH&CN nùưm bùưt caâc lônh vûơc ûu tiïn nghiïn cûâu, caâc töí chûâc vađ nhađ khoa hoơc hađng ăíìu cuêa thïị giúâi trong tûđng lônh vûơc. Trïn cú súê ăoâ, coâ thïí tòm kiïịm ăöịi taâc nghiïn cûâu phuđ húơp.
Ăïí ăaêm baêo thöng tin phuơc vuơ triïín khai caâc nhiïơm vuơ noâi trïn cuêa Ăïì aân, cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cíìn tíơp trung ûu tiïn cho viïơc thu thíơp, xûê lyâ vađ cíơp nhíơt nguöìn dûô liïơu tûđ caâc hïơ thöịng CSDL KH&CN cuêa caâc töí chûâc quöịc tïị vađ nûúâc ngoađi. Ăùơc biïơt lađ nguöìn tin vïì cöng nghïơ chuê chöịt lađ loaơi nguöìn tin ríịt khoâ nùưm bùưt, tiïịp cíơn vađ ăođi hoêi chi phñ töịn keâm.
b) Töí chûâc xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị trong töíng thïí CSDL quöịc gia vïì KH&CN möơt caâch phuđ húơp
Ăiïìu 14 Nghõ ắnh söị 11/2014/NĂ-CP ngađy 18/02/2014 cuêa Chñnh phuê vïì hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN quy ắnh nöơi dung thöng tin cuêa CSDL quöịc gia vïì KH&CN bao göìm:
- Thöng tin vïì caâc töí chûâc KH&CN;
- Thöng tin vïì caân böơ NC&PT;
- Thöng tin vïì caâc nhiïơm vuơ KH&CN (ăang tiïịn hađnh, kïịt quaê thûơc hiïơn vađ kïịt quaê ûâng duơng);
- Thöng tin vïì tađi liïơu súê hûôu trñ túơ, caâc cöng böị KH&CN vađ chó söị trñch díîn trïn caâc taơp chñ, kyê ýịu höơi nghõ, höơi thaêo khoa hoơc trong nûúâc vađ quöịc tïị;
- Thöng tin vïì cöng nghïơ, cöng nghïơ cao, chuýín giao cöng nghïơ;
- Thöng tin vïì thöịng kï KH&CN;
- Thöng tin vïì doanh nghiïơp KH&CN;
- Thöng tin vïì KH&CN trong khu vûơc vađ trïn thïị giúâi;
- Caâc thöng tin khaâc coâ liïn quan [2].
Phíìn lúân nöơi dung thöng tin ặúơc quy ắnh trong CSDL quöịc gia vïì KH&CN lađ phaơm vi bao quaât cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị. Ăoâ lađ: thöng tin vïì töí chûâc KH&CN; caân böơ NC&PT; nhiïơm vuơ KH&CN; höơi nghõ, höơi thaêo khoa hoơc trong nûúâc vađ quöịc tïị;
cöng nghïơ, cöng nghïơ cao, chuýín giao cöng nghïơ. Nhû víơy, viïơc ăùơt CSDL KH&CN quöịc tïị trong CSDL quöịc gia vïì KH&CN lađ lö-gñc, ăuâng quy ắnh, baêo ăaêm tñnh thöịng nhíịt vađ traânh truđng lùơp, laông phñ.
Tuy nhiïn, ăùơc thuđ vïì dûô liïơu cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị khöng phuđ húơp vúâi phûúng thûâc phín taân trong xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL. Vò víơy, cíìn coâ cú chïị töí chûâc CSDL KH&CN quöịc tïị theo phûúng thûâc tíơp trung, chûâ khöng theo phûúng thûâc xíy dûơng cuêa caâc hïơ thöịng CSDL khaâc thuöơc CSDL quöịc gia vïì KH&CN. Theo phûúng thûâc tíơp trung, CSDL KH&CN quöịc tïị seô lađ hïơ thöịng CSDL ăöơc líơp trong CSDL quöịc
gia vïì KH&CN, do cú quan quaên trõ CSDL quöịc gia vïì KH&CN trûơc tiïịp xíy dûơng vađ phaât triïín vađ ặúơc töí chûâc khai thaâc, sûê duơng trong toađn hïơ thöịng. Phûúng thûâc nađy coâ ûu thïị nhû sau:
- Traânh ặúơc sûơ truđng lùơp trong hoaơt ăöơng taơo nguöìn dûô liïơu ăíìu vađo;
- Baêo ăaêm sûơ thöịng nhíịt trong xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL, ăùơc biïơt lađ trong quaâ trònh thu thíơp, xûê lyâ, lûu giûô vađ cung cíịp thöng tin;
- Thuíơn lúơi cho viïơc kiïím soaât chíịt lûúơng thöng tin vađ ăaêm baêo an toađn, an ninh thöng tin cho CSDL;
- Baêo ăaêm ăíìu tû tíơp trung, ăuâng troơng ăiïím, troơng tím, taơo cú súê níng cao hiïơu quaê ăíìu tû cho xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL.
c) Ăaêm baêo haơ tíìng thöng tin hiïơn ăaơi, tiïn tiïịn cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị
Caâc ýịu töị cíịu thađnh haơ tíìng thöng tin ặúơc ắnh nghôa trong Luíơt Cöng nghïơ thöng tin nùm 2006 bao göìm maơng viïîn thöng, maơng Internet, maơng maây tñnh vađ cú súê dûô liïơu [1]. ÚÊ nûúâc ta hiïơn nay, hïơ thöịng maơng viïîn thöng vađ maơng Internet ặúơc coi lađ ăaơt trònh ăöơ cao trong khu vûơc vađ trïn thïị giúâi. Maơng maây tñnh trong lônh vûơc KH&CN tuy nhiïìu nhûng taên maơn, manh muân. Cíịu truâc hïơ thöịng, cíịu truâc vađ tiïu chñ dûô liïơu khöng thöịng nhíịt theo tiïu chuíín hiïơn hađnh nïn ríịt khoâ khùn trong viïơc tñch húơp, trao ăöíi vađ chia seê thöng tin. Hïơ thöịng CSDL KH&CN cuông trong hiïơn traơng tûúng tûơ.
Ngoaơi trûđ hïơ thöịng CSDL cuêa Cuơc Thöng tin KH&CN quöịc gia vúâi vai trođ lađ cú quan ăíìu möịi quöịc gia vïì thöng tin-thû viïơn- thöịng kï KH&CN, ặúơc xíy dûơng tûúng ăöịi
bađi baên vađ töí chûâc khai thaâc ăaô khaâ líu (tûđ nhûông nùm 90 cuêa thïị kyê trûúâc). Ăíy coâ thïí ặúơc coi lađ möơt trong caâc thađnh phíìn quan troơng cuêa CSDL quöịc gia vïì KH&CN ăang ặúơc töí chûâc xíy dûơng. Bïn caơnh hïơ thöịng CSDL nađy, Cuơc Thöng tin KH&CN quöịc gia ăang víơn hađnh maơng thöng tin KH&CN hiïơn ăaơi lađ Maơng thöng tin Nghiïn cûâu vađ Ăađo taơo Viïơt Nam (VinaREN). Möơt trong nhûông nhiïơm vuơ quan troơng ặúơc nïu trong Ăïì aân höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN ăïịn nùm 2020 lađ tùng cûúđng nguöìn lûơc thöng tin phuơc vuơ höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN, trong ăoâ coâ nöơi dung liïn quan ăïịn VinaREN. Cuơ thïí lađ:
- Ăííy maơnh khai thaâc coâ hiïơu quaê VinaREN nhùìm chia seê, cíơp nhíơt kiïịn thûâc vïì KH&CN, sûê duơng vađ khai thaâc coâ hiïơu quaê caâc phûúng tiïơn phuơc vuơ NC&PT;
- Kïịt nöịi VinaREN vúâi caâc maơng thöng tin quöịc tïị vïì KH&CN lúân, nhû GLORIAD, APAN... vúâi bùng thöng röơng vađ hiïơu nùng cao.
Ăöịi vúâi CSDL KH&CN quöịc tïị, víịn ăïì haơ tíìng thöng tin cíìn giaêi quýịt chuê ýịu lađ hïơ thöịng maơng maây tñnh vađ CSDL KH&CN.
Vò víơy, ắnh hûúâng vïì ăaêm baêo haơ tíìng thöng tin hiïơn ăaơi, tiïn tiïịn cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị cíìn tíơp trung vađo caâc víịn ăïì: níng cíịp VinaREN; töí chûâc xíy dûơng, phaât triïín maơng maây tñnh cuêa maơng lûúâi thöng tin KH&CN quöịc gia vađ hïơ thöịng CSDL quöịc gia vïì KH&CN trïn cú súê aâp duơng kyô thuíơt cöng nghïơ vađ caâc tiïu chuíín, quy chuíín kyô thuíơt hiïơn ăaơi, tiïn tiïịn [4,5].
d) Ăaêm baêo an toađn, an ninh thöng tin cho CSDL KH&CN quöịc tïị úê mûâc cao nhíịt
Baêo ăaêm an toađn thöng tin lađ ýu cíìu bùưt
buöơc trong quaâ trònh thiïịt kïị, xíy dûơng, víơn hađnh, níng cíịp caâc CSDL. Vúâi vai trođ vađ tñnh chíịt dûô liïơu cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị, ýu cíìu noâi trïn cađng trúê nïn cíịp thiïịt.
Trûúâc ăíy, viïơc ăaêm baêo an toađn cho caâc CSDL truýìn thöịng thûúđng chó tíơp trung chuê ýịu vađo viïơc ăaêm baêo an toađn, an ninh cho baên thín CSDL, vñ duơ trong viïơc gaân vađ thu höìi caâc ăùơc quýìn cho caâc ăöịi tûúơng CSDL. Nhûng hiïơn nay, vúâi viïơc sûê duơng röơng raôi CSDL cho caâc ûâng duơng web, kiïịn truâc khaâch/chuê khöng ăöìng nhíịt, caâc maây chuê ûâng duơng vađ maơng v.v…
ăođi hoêi viïơc ăaêm baêo an toađn, an ninh CSDL phaêi múê röơng cho caê caâc möi trûúđng xung quanh CSDL. Vñ duơ: ăaêm baêo an toađn cho hïơ ăiïìu hađnh, maơng, maây chuê ûâng duơng, v.v… [5].
Ăöịi vúâi CSDL KH&CN quöịc tïị, ắnh hûúâng ăaêm baêo an toađn, an ninh thöng tin tíơp trung vađo caâc nöơi dung chuê ýịu sau ăíy:
- Baêo ăaêm an toađn dûô liïơu, göìm: lûu trûô dûơ phođng; sûê duơng míơt maô ăïí baêo ăaêm an toađn vađ baêo míơt dûô liïơu trong lûu trûô vađ giao dõch theo quy ắnh cuêa Nhađ nûúâc vïì míơt maô;
quaên lyâ chùơt cheô viïơc di chuýín caâc trang thiïịt bõ cöng nghïơ thöng tin lûu trûô caâc thöng tin thuöơc danh muơc bñ míơt nhađ nûúâc;
giaâm saât caâc khíu taơo líơp, xûê lyâ vađ huêy boê dûô liïơu;
- Quaên lyâ an toađn haơ tíìng kyô thuíơt, göìm:
ngùn chùơn vađ phaât hiïơn súâm viïơc truy cíơp traâi pheâp vađo maơng maây tñnh hay thiïịt bõ lûu trûô dûô liïơu; aâp duơng caâc cöng nghïơ xaâc thûơc, cú chïị quaên lyâ quýìn truy cíơp vađ cú chïị ghi biïn baên hoaơt ăöơng cuêa hïơ thöịng ăïí quaên lyâ vađ kiïím tra viïơc truy cíơp maơng; kiïím soaât chùơt cheô viïơc cađi ăùơt caâc phíìn mïìm múâi lïn
maây chuê vađ maây traơm; theo doôi thûúđng xuýn tònh traơng líy nhiïîm vađ thûơc hiïơn loaơi boê phíìn mïìm ăöơc haơi khoêi hïơ thöịng;
- Baêo vïơ thöng tin caâ nhín: xíy dûơng vađ cöng böị nguýn tùưc, chñnh saâch, quy chïị xûê lyâ, baêo vïơ thöng tin caâ nhín trong CSDL.
e) Tùng cûúđng giaâm saât, kiïím soaât chíịt lûúơng nöơi dung CSDL KH&CN quöịc tïị
Do tñnh chíịt dûô liïơu vađ vai trođ quan troơng cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị trong viïơc ăaêm baêo thöng tin cho hoaơt ăöơng höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN, viïơc baêo ăaêm chíịt lûúơng nöơi dung cuêa CSDL lađ ýu cíìu cíịp baâch vađ thûúđng xuýn. Chíịt lûúơng nöơi dung CSDL phuơ thuöơc vađo nhiïìu ýịu töị, nhûng ýịu töị quan troơng nhíịt lađ quaâ trònh víơn hađnh dođng dûô liïơu, tûđ khíu thu thíơp, choơn loơc ăïịn xûê lyâ, cíơp nhíơt, lûu giûô vađ cung cíịp dûô liïơu, noâi ngùưn goơn lađ chíịt lûúơng dûô liïơu. Chíịt lûúơng dûô liïơu trong caâc CSDL noâi chung vađ chíịt lûúơng dûô liïơu CSDL KH&CN quöịc tïị noâi riïng ặúơc ăaânh giaâ bùìng caâc tiïu chñ chuê ýịu nhû:
- Tiïu chñ ăíìy ăuê: phaên aânh chíịt lûúơng cuêa dûô liïơu ặúơc ăaânh giaâ qua sûơ hiïơn diïơn ăíìy ăuê caâc trûúđng dûô liïơu ăaô xaâc ắnh vúâi ăöịi tûúơng cuêa CSDL vađ sûơ hiïơn diïơn ăíìy ăuê caâc thöng tin ăaô xaâc ắnh ăöịi vúâi möîi trûúđng dûô liïơu;
- Tiïu chñ chñnh xaâc:phaên aânh chíịt lûúơng cuêa dûô liïơu thöng qua sûơ ăuâng ăùưn vađ chñnh xaâc cuêa thöng tin miïu taê trûúđng dûô liïơu so vúâi nguöìn dûô liïơu göịc cuông nhû sûơ toađn veơn vađ khaâch quan cuêa thöng tin miïu taê;
- Tiïu chñ cíơp nhíơt: phaên aânh chíịt lûúơng cuêa dûô liïơu qua viïơc cung cíịp cho ngûúđi duđng nhûông thöng tin múâi nhíịt vïì ăöịi tûúơng;
- Tiïu chñ hïơ thöịng:phaên aânh chíịt lûúơng cuêa dûô liïơu qua viïơc tñch húơp vađ cung cíịp
“bûâc tranh dûô liïơu toađn caênh” vïì ăöịi tûúơng cuêa CSDL. Tiïu chñ nađy möơt mùơt thïí hiïơn sûơ bao quaât vïì thúđi gian vađ khöng gian cuêa dûô liïơu, mùơt khaâc thïí hiïơn möịi liïn kïịt chùơt cheô, lö-gñc vïì thöng tin giûôa caâc tiïu chñ vïì ăöịi tûúơng;
- Tiïu chñ tiïơn duơng:phaên aânh chíịt lûúơng cuêa dûô liïơu qua mûâc ăöơ thuíơn tiïơn, ăún giaên vađ dïî dađng ăöịi vúâi ngûúđi duđng khi sûê duơng thöng tin cuêa CSDL. Tiïu chñ nađy chuê ýịu aâp duơng cho caâc saên phíím cuêa hoaơt ăöơng xûê lyâ vađ phuơc vuơ thöng tin cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị.
Ăõnh hûúâng ăaêm baêo chíịt lûúơng nöơi dung CSDL KH&CN quöịc tïị cíìn tíơp trung vađo viïơc xaâc líơp quy trònh, phûúng phaâp vađ phûúng tiïơn kiïím tra chíịt lûúơng dûô liïơu theo caâc tiïu chñ ăaânh giaâ noâi trïn.
g) Phaât triïín hïơ thöịng saên phíím vađ dõch vuơ thöng tin coâ giaâ trõ gia tùng cao ăaâp ûâng nhu cíìu thöng tin phuơc vuơ höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN
Ăõnh hûúâng phaât triïín hïơ thöịng SPDVTT coâ giaâ trõ gia tùng cao lađ nhùìm buđ ăùưp möơt phíìn chi phñ ríịt lúân do Nhađ nûúâc ăíìu tû cho xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL, tíơp trung vađo nhûông nöơi dung chuê ýịu sau ăíy:
- Ăaâp ûâng kõp thúđi, ăíìy ăuê vađ chñnh xaâc thöng tin cíìn thiïịt cho nhûông ýu cíìu thûúđng xuýn hoùơc ăöơt xuíịt cuêa caâc nhađ hoaơch ắnh chiïịn lûúơc, chñnh saâch KH&CN noâi chung, höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN noâi riïng;
- Cung cíịp caâc töíng quan phín tñch theo caâc víịn ăïì thúđi sûơ hoùơc theo ăùơt hađng, phaên aânh ăíìy ăuê lõch sûê, hiïơn traơng, xu thïị phaât
triïín trïn thïị giúâi vađ trong nûúâc, keđm theo caâc khuýịn nghõ ặúơc cín nhùưc möơt caâch toađn diïơn;
- Cung cíịp thöng tin mang tñnh tònh baâo caơnh tranh, caênh baâo cöng nghïơ, baâo caâo phín tñch thõ trûúđng, v.v…;
- Tû víịn, kïịt nöịi caâc töí chûâc KH&CN, caâ nhín hoaơt ăöơng KH&CN Viïơt Nam vúâi caâc ăöịi taâc nûúâc ngoađi vađ ngûúơc laơi trong viïơc thûơc hiïơn caâc nhiïơm vuơ NC&PT, caâc sûơ kiïơn KH&CN trong nûúâc vađ quöịc tïị; chuýín giao cöng nghïơ; aâp duơng tiïịn böơ KH&CN vađo thûơc tiïîn saên xuíịt;
- Tûđng bûúâc taơo thûúng hiïơu cho caâc SPDVTT coâ giaâ trõ gia tùng cao cuêa CSDL KH&CN quöịc tïị;
- Tûđng bûúâc taơo thûúng hiïơu cho caâc SPDV thöng tin-thû viïơn, thöịng kï KH&CN.
4. Kïịt luíơn
Quan ăiïím vađ ắnh hûúâng ăöịi vúâi cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL KH&CN quöịc tïị nïu trïn chó coâ tñnh chíịt khaâi quaât, chó ăaơo
chung vađ cíìn ặúơc víơn duơng möơt caâch saâng taơo ăöịi vúâi möîi nöơi dung cöng viïơc trong tûđng giai ăoaơn xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL. Trong giai ăoaơn ăíìu xíy dûơng CSDL KH&CN quöịc tïị, cú chïị chñnh saâch vađ haơ tíìng kyô thuíơt cíìn ặúơc ăaêm baêo cho caâc nöơi dung chuê ýịu sau ăíy:
- Vïì cú chïị chñnh saâch:
+ Töí chûâc vađ quaên lyâ CSDL;
+ Ăíìu tû cho xíy dûơng vađ khai thaâc CSDL;
+ Khai thaâc vađ sûê duơng thöng tin cuêa CSDL;
+ Phöịi húơp giûôa caâc cú quan coâ traâch nhiïơm vïì xíy dûơng vađ phaât triïín CSDL.
- Vïì haơ tíìng kyô thuíơt:
+ Ăaêm baêo haơ tíìng thöng tin cho CSDL;
+ Víơn hađnh dûô liïơu trong CSDL;
+ Hïơ thöịng tiïu chuíín, quy chuíín kyô thuíơt cho CSDL;
+ An toađn, an ninh thöng tin cho CSDL;
+ Kiïím tra, giaâm saât chíịt lûúơng dûô liïơu cuêa CSDL.
1. Luíơt Cöng nghïơ thöng tin, söị 67/2006/QH11 ngađy 29 thaâng 6 nùm 2006.
2. Nghõ ắnh söị 11/2014-NĂ-CP ngađy 18/02/2014 cuêa Chñnh phuê vïì hoaơt ăöơng thöng tin KH&CN.
3. Quýịt ắnh söị 418/2012/QĂ-TTg ngađy 11/4/1012 cuêa Thuê tûúâng Chñnh phuê vïì viïơc phï duýơt Chiïịn lûúơc phaât triïín KH&CN giai ăoaơn 2011- 2020.
4. Quýịt ắnh söị 735/QĂ-TTg ngađy 18/5/2011 cuêa Thuê tûúâng Chñnh phuê vïì viïơc phï duýơt Ăïì
aân höơi nhíơp quöịc tïị vïì KH&CN ăïịn nùm 2020.
5. Cao Minh Kiïím (2001). Nghiïn cûâu xíy dûơng cú chïị töí chûâc vađ khai thaâc hiïơu quaê ngín hađng dûô liïơu KH&CN quöịc gia taơi Trung tím Thöng tin Tû liïơu KH&CN Quöịc gia, phuơc vuơ sûơ nghiïơp cöng nghiïơp hoâa, hiïơn ăaơi hoâa.Baâo caâo töíng kïịt ăïì tađi cíịp böơ.-Trung tím Thöng tin KH&CN Quöịc gia.- 98tr.
6. Mai Hađ (2007). Khoa hoơc vađ cöng nghïơ Viïơt Nam hûúâng túâi höơi nhíơp.-Taơp chñ Xaô höơi hoơc, söị 2 (98), tr. 81-88.
Tađi liïơu tham khaêo
(Ngađy Tođa soaơn nhíơn ặúơc bađi: 08-11-2014; Ngađy phaên biïơn ăaânh giaâ: 22-12-2014; Ngađy chíịp nhíơn ăùng: 08-02-2015).
