BÀI 2: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG I. THÍ NGHIỆM CỦA MENĐEN
1. Tiến hành thí nghiệm
- Tiến hành giao phấn giữa các giống đậu Hà Lan khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản để thu được F1.
+ Phương pháp để thực hiện giao phấn giữa các giống đậu Hà Lan khác nhau của Menđen: cắt bỏ nhị từ khi chưa chín ở hoa của cây chọn làm mẹ để ngăn ngừa sự tự thụ phấn → khi nhị chín, lấy phấn của các hoa trên cây được chọn làm bố rắc vào đầu nhụy của các hoa đã được cắt nhị ở trên cây được chọn làm mẹ.
Sơ đồ thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan - Cho F1 được tạo thành tiếp tục tự thụ phấn để thu F2.
2. Kết quả thí nghiệm
- Bảng thống kê kết quả một số thí nghiệm của Menđen:
- Menđen quy ước:
+ Tính trạng trội là tính trạng biểu hiện ngay ở F1. Ví dụ: hoa đỏ, thân cao, quả lục,…
+ Tính trạng lặn là tính trạng đến F2 mới được biểu hiện. Ví dụ: hoa trắng, thân lùn, quả vàng,…
→ Kết quả thí nghiệm lai một tính trạng của Menđen: Khi lai hai bố mẹ khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản thì F1 đồng tính về tính trạng của bố hoặc mẹ, còn F2 có sự phân li tính trạng theo tỉ lệ trung bình 3 trội : 1 lặn.
II. MENĐEN GIẢI THÍCH KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM 1. Menđen giải thích kết quả thí nghiệm
- Menđen đã giải thích kết quả thí nghiệm của mình bằng sự phân li của cặp nhân tố di truyền trong quá trình phát sinh giao tử và sự tổ hợp của chúng trong thụ tinh:
+ Mỗi tính trạng do 1 cặp nhân tố di truyền quy định (ngày nay gọi là cặp gen, cặp alen).
+ Trong tế bào sinh dưỡng, các nhân tố di truyền tồn tại thành từng cặp.
+ Sự phân li của cặp nhân tố di truyền ở F1 đã tạo ra 2 loại giao tử có tỉ lệ ngang nhau là 1A : 1a. Bố mẹ truyền cho con chỉ 1 trong 2 nhân tố di truyền.
+ Khi thụ tinh các giao tử kết hợp ngẫu nhiên tạo ra các hợp tử với tỉ lệ 1AA : 2Aa : 1aa ở F2.
Menđen dùng các chữ cái để kí hiệu các nhân tố di truyền, trong đó chữ cái in hoa là nhân tố di truyền trội quy định tính trạng trội, còn chữ cái in thường là nhân tố di truyền lặn quy định tính trạng lặn.
- Sơ đồ lai:
P: Hoa đỏ x Hoa trắng AA aa GP: A a F1: Aa (100% hoa đỏ) F1 x F1: Hoa đỏ x Hoa đỏ Aa Aa GF1: A, a A, a
F2: 1AA : 2Aa : 1aa (3 hoa đỏ : 1 hoa trắng)
2. Nội dung quy luật phân li
- Từ kết quả và giải thích kết quả thí nghiệm, Menđen đã phát hiện ra quy luật phân li với nội dung: Trong quá trình phát sinh giao tử, mỗi nhân tố di truyền trong cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở cơ thể thuần chủng của P.
