Bài 53: Protein Học theo Sách giáo khoa
I. TRẠNG THÁI TỰ NHIÊN
Protein có trong cơ thể người, động vật và thực vật như lòng trắng trứng, sữa, hạt, tóc, sừng, rễ, thân, lá,...
II. THÀNH PHẦN VÀ CẤU TẠO PHÂN TỬ 1. Thành phần nguyên tố
- Các protein đều chứa C, H, O, N và một lượng nhỏ S, P, kim loại.
2. Cấu tạo phân tử
- Protein có phân tử khối rất lớn và có cấu tạo rất phức tạp.
- Protein được tạo ra từ các amino axit, mỗi phân tử amino axit tạo thành một
"mắt xích" trong phân tử protein.
III. TÍNH CHẤT 1. Phản ứng thủy phân
Khi đun nóng protein trong dung dịch axit hoặc bazơ, protein bị thủy phân sinh ra các amino axit.
Phương trình hóa học:
Protein + nước Axit /bazoto Hỗn hợp amino axit 2. Sự phân hủy bởi nhiệt
Khi đun nóng mạnh và không có nước, protein bị phân hủy tạo thành những chất bay hơi và có mùi khét (giống như tóc, thịt cháy).
3. Sự đông tụ
Khi đun nóng hoặc cho thêm hóa chất (rượu etylic, axit...) xảy ra sự kết tủa hay đông tụ protein.
IV. ỨNG DỤNG
Protein là thực phẩm quan trọng của người và động vật.
Bài tập
Bài 1 trang 135 VBT Hóa học 9: Hãy điền những từ hoặc cụm từ thích hợp vào các dấu chấm:
a) Các protein đều chứa các nguyên tố....
b) Protein có ở... của người, động vật, thực vật như....
c) Ở nhiệt độ thường dưới tác dụng của men, protein... tạo ra các amino axit.
d) Một số protein bị ... khi đun nóng hoặc cho thêm một số hóa chất.
Lời giải:
a) Các protein đều chứa các nguyên tố cacbon, hiđro, oxi, nitơ.
b) Protein có ở mọi bộ phận cơ thể của người, động vật, thực vật như thịt, cá, rau, quả, tóc, móng, sữa, trứng.
c) Ở nhiệt độ thường dưới tác dụng của men, protein thủy phân tạo ra các amino axit.
d) Một số protein bị đông tụ khi đun nóng hoặc cho thêm một số hóa chất.
Bài 2 trang 135 VBT Hóa học 9: Hãy cho giấm (hoặc chanh) vào sữa bò hoặc sữa đậu nành. Nêu hiện tượng xảy ra, giải thích.
Lời giải:
Khi cho giấm hoặc chanh (đều có chứa axit) vào sữa bò hoặc sữa đậu nành (đều có chứa protein) sẽ thấy xuất hiện kết tủa, vón cục, đó là do có sự đông tụ của protein.
Bài 3 trang 135 VBT Hóa học 9: Có hai mảnh lụa bề ngoài giống nhau: Một được dệt bằng sợi tơ tằm và một được dệt bằng sợi chế tạo từ gỗ bạch đàn. Cho biết cách đơn giản để phân biệt chúng.
Lời giải:
Để phân biệt hai mảnh lụa, cách đơn giản nhất là đốt hai mảnh lụa, mảnh nào có mùi khét là mảnh dệt từ tơ tằm (có chứa protein), không có mùi khét là mảnh dệt bằng sợi chế từ gỗ bạch đàn (có chứa xenlulozơ).
Bài 4 trang 135 VBT Hóa học 9: a) So sánh sự giống nhau và khác nhau về thành phần, cấu tạo phân tử của axit aminoaxetic (H2N – CH2 – COOH) với axit axetic.
b) Hai phân tử axit aminoaxetic kết hợp với nhau bằng cách tách -OH của nhóm - COOH và - H của nhóm - NH2. Hãy viết phương trình hóa học.
Lời giải:
a) Giống nhau:
- Trong phân tử đều chứa nguyên tố C, H, O - Trong phân tử đều có nhóm – COOH Khác nhau:
- Ở amino axit còn có nguyên tố N và phân tử còn có nhóm - NH2. - Axit axetic không có nhóm - NH2
b) Phương trình hóa học:
Bài tập bổ sung
Bài 1 trang 136 VBT Hóa học 9: Có ba dung dịch không màu gồm dung dịch hồ tinh bột, dung dịch saccarozơ, lòng trắng trứng. Nêu cách phân biệt các dung dịch trên.
Lời giải:
TN1: Đun nóng cả 3 dung dịch, thấy một dung dịch có hiện tượng đông tụ đó là lòng trắng trứng.
TN2: Cho hai dung dịch còn lại tác dụng với dung dịch iot, dung dịch xuất hiện màu xanh đó là hồ tinh bột.
Dung dịch còn lại là: saccarozơ
Bài 2 trang 136 VBT Hóa học 9: Tính số gam dung dịch NaOH 10% cần dùng để phản ứng vừa đủ với 15 gam axit aminoaxetic.
Lời giải:
Số mol axit aminoaxetic là: 15 0, 2 mol 75
Phương trình hóa học:
NH2 – CH2 – COOH + NaOH → NH2 – CH2 – COONa + H2O
Theo phương trình: nNaOH = naxit aminoaxetic = 0,2 mol Vậy, mNaOH cần dùng là: mNaOH = 0,2.40 = 8 gam Khối lượng dung dịch NaOH 10% là: 8.100 80gam
10
