BÀI 3: CHỦ NGHĨA TƯ BẢN ĐƯỢC XÁC LẬP TRÊN PHẠM VI THẾ GIỚI I. Cách mạng công nghiệp
Cách mạng công nghiệp là cuộc cách mạng trong lĩnh vực sản xuất; là sự thay đổi cơ bản các điều kiện kinh tế-xã hội, văn hóa và kỹ thuật, xuất phát từ nước Anh sau đó lan tỏa ra toàn thế giới. Trong thời kỳ này, nền kinh tế giản đơn, quy mô nhỏ, dựa trên lao động chân tay được thay thế bằng công nghiệp và chế tạo máy móc quy mô lớn.
1. Cách mạng công nghiệp ở Anh
- Thời gian: Từ những năm 60 của thế kỉ XVIII, máy móc được phát minh và sử dụng trước tiên ở ngành dệt.
- Những phát minh quan trọng:
+ Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ phát minh máy kéo sợ Gien-ni.
Máy kéo sợ Gien-ni
+ Năm 1769, Ác-crai-tơ phát minh máy kéo sợi chạy bằng sức nước.
Máy kéo sợi chạy bằng sức nước.
+ Năm 1785, Ét-mơn Các-rai chế tạo máy dệt.
+ Năm 1784, Giêm Oát hoàn thành phát minh ra máy hơi nước.
+ Đầu thế kỉ XIX, tàu thủy, xe lửa chạy bằng máy hơi nước được sử dụng rộng rãi.
Xe lửa chạy bằng động cơ hơi nước - Ý nghĩa:
+ Đưa sản xuất phát triển nhanh chóng, của cải ngày càng dồi dào.
+ Từ một nước nông nghiệp lạc hậu, Anh trở thành nước công nghiệp phát triển bậc nhất thế giới.
2. Cách mạng công nghiệp ở Pháp, Đức - Pháp:
+ Thời gian: Bắt đầu từ những năm 30 của thế kỉ XIX, phát triển nhanh nhờ đẩy mạnh sản xuất gang, sắt, sử dụng nhiều máy hơi nước.
+ Vị trí: Kinh tế đứng thứ hai thế giới sau nước Anh.
- Đức:
+ Thời gian: Bắt đầu từ năm 40 của thế kỉ XIX với tốc độ kinh tế tăng nhanh.
+ Vị trí: Kinh tế đứng thứ ba thế giới sau nước Anh, Pháp.
Máy móc trong nông nghiệp 3. Hệ quả của cách mạng công nghiệp
- Làm thay đổi bộ mặt kinh tế các nước tư bản.
- Hình thành hai giai cấp cơ bản của xã hội là: tư sản và vô sản.
Lược đồ nước Anh giữa thế kỉ XVIII và nửa đầu thế kỉ XIX II. Chủ nghĩa tư bản xác lập trên phạm vi thế giới
1. Cuộc cách mạng tư sản thế kỉ XIX
- Ở Mỹ La Tinh, các thuộc địa của Tây Ban Nha và Bồ Đầu Nha đã nổi dậy đấu tranh giành độc lập, dẫn đến sự ra đời của một loạt các quốc gia tư sản mới.
Lược đồ khu vực Mỹ La Tinh đầu thế kỉ XIX - Ở châu Âu:
+ 1848-1849 cách mạng ngày càng bùng nổ, làm rung chuyển chế độ phong kiến vững mạnh ở các nước Đức, I-ta-li-a, Áo – Hung.
+ 1859-1870, ở I-ta-li-a đã diễn ra quá trình đấu tranh thống nhất đất nước.
+ 1864-1871, ở Đức diễn ra quá trình đấu tranh thống nhất đất nước dưới sự lãnh đạo của quí tộc Phổ, đứng đầu là Bi-Xmác.
+ 2/1861, Nga hoàng thực hiện cải cách nông nô, mở đường cho nước Nga chuyển nhanh sang chế độ chủ nghĩa tư bản.
2. Sự xâm lược của tư bản phương Tây đối với các nước Á, Phi.
* Nguyên nhân: Kinh tế tư bản chủ nghĩa ở Anh, Pháp phát triển nhanh chóng làm tăng nhu cầu tranh giành thị trường, đẩy mạnh chiến tranh xâm lược các nước châu Á và Châu Phi.
* Quán trình xâm lược:
- Các nước Châu Á:
+ Ấn Độ, Ma-lai-xi-a: thuộc địa của Anh
+ Việt Nam, Lào, Cam-pu-chia: thuộc địa của Pháp + Phi-lip-pin: thuộc địa của Tây Ban Nha, Mĩ - Các nhước Châu Phi:
+ Các nước Tây Phi như: An-giê-ri, Ma-rốc, Xu-đăng, Ni-giê,… thuộc địa của Pháp + Ai Cập, Nam Phi, Sô-ma-li, Bô-ơ, thuộc địa của Anh
+ Nam-bi-a thuộc địa của Đức
* Kết quả: Hầu hết các nước Á, Phi lần lượt trở thành thuộc địa hoặc phụ thuộc vào phương Tây.
