• Không có kết quả nào được tìm thấy

Chất lượng nước sinh hoạt nông thôn ở các trạm cấp nước tập trung tại tỉnh Bến Tre giai đoạn 2015 - 2019

N/A
N/A
Nguyễn Gia Hào

Academic year: 2023

Chia sẻ "Chất lượng nước sinh hoạt nông thôn ở các trạm cấp nước tập trung tại tỉnh Bến Tre giai đoạn 2015 - 2019 "

Copied!
9
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Văn bản

(1)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

Chất lượng nước sinh hoạt nông thôn ở các trạm cấp nước tập trung tại tỉnh Bến Tre giai đoạn 2015 - 2019

Đặng Thị Phương Thảo1, Lê Thị Thanh Hương2

TÓM TẮT

Đặt vấn đề: Bến Tre là một trong những tỉnh bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn rõ nét trong những năm gần đây. Do ảnh hưởng của xâm nhập mặn làm suy giảm chất lượng nguồn nước, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày và hoạt động sản xuất. Bên cạnh đó, phần lớn các trạm cấp nước nông thôn ở Bến Tre đều là công trình viện trợ Chương trình nước của UNICEF từ những năm 2000, hiện nay hệ thống xử lý cũng đã cũ và xuống cấp, hiệu quả xử lý không cao. Nghiên cứu này được thực hiện nhằm mô tả thực trạng chất lượng nước sinh hoạt nông thôn tại các trạm cấp nước tập trung tỉnh Bến Tre giai đoạn 2015-2019.

Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu cắt ngang. Thu thập số liệu thông qua hồi cứu phiếu kết quả kiểm nghiệm mẫu nước giai đoạn 2015-2019 qua các đợt giám sát của Trung tâm kiểm soát Bệnh tật tỉnh Bến Tre tại 45 trạm cấp nước sinh hoạt nông thôn trên địa bàn tỉnh Bến Tre.

Kết quả: Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu về lý hóa và vi sinh đạt chất lượng theo QCVN 02:2009/BYT trong giai đoạn 2015-2019 lần lượt là 33,3%; 13,3%; 37,8%; 6,7% và 24,4%.

Khuyến nghị: Các cơ sở cấp nước cần cải tạo, nâng cấp đối với các hệ thống xử lý đã xuống cấp, hoạt động không hiệu quả. Các cơ quan chức năng cần có những biện pháp nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu, nhất là tình hình xâm nhập mặn để đảm bảo chất lượng nguồn nước cấp cho người dân.

Từ khóa: trạm cấp nước, chất lượng nước, nông thôn, Bến Tre

Rural domestic water quality at centralized water supply stations at Ben Tre province in the period 2015-2019

Đang Thi Phuong Thao1, Le Thi Thanh Huong2

SUMMARY

Introduction: Ben Tre is one of the provinces to be heavily affected by salinization in recent years.

Due to the salinization, the quality of the water sources in the province has been affected, which

results in difficulties in the community’s daily lives and production activities. Besides, many water

supply stations of the province were sponsored by UNICEF during the 2000s, and have been

degraded, which may have negative impacts on the water quality of the stations. This research

(2)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

aimed to describe the current situation of water quality of rural domestic water supply stations of Ben Tre province in the period of 2015-2019.

Methods: This was a cross-sectional study. The sample size included 450 water sample test results of 45 rural domestic water supply stations through water quality monitoring of the Ben Tre Center for Disease Control in the period of 2015-2019. Data was analyzed using SPSS 20.0 with frequencies only.

Results: The prevalence of rural water supply stations at Ben Tre province met the physical, chemical, and biological quality standards set by QCVN 02:2009/BYT during the period 2015- 2019 was 33.3%; 13.3%; 37.8%; 6.7% and 24.4%, respectively.

Recommendations: The rural water supply stations’ owners need to repair and renovate degraded water treatment systems. Also, they need to update and comply with Vietnamese water quality regulations.

1. Đặt vấn đề

c ạch ng n t ng n th n nh n n t ng nh c th ết ế t ng c ộc ống c ng n

.

T nh n, n c ng th c ng ô t ng n t n nh t t, nh h ng ến c h c n ng n ống ph n c nh n c th c ph các nh t , th ng h n, , t ch Th ế n c c ng g phát nh nh các nh , t các nh t n ng ph n

ng

2. 2

T ng nh ng n g n , ng Chính ph t n t ến c g ết n c ạch nh ô t ng, nh t các ng nông thôn Ch ng t nh c t ốc g c ạch nh ô t ng ông thôn g ạn 20 2 20 5 T 3 ột t ng nh ng công c th c h n Ch ến c ốc g c ạch nh ô t ng ông thôn c Chính h , nh n ng c ch t ng c ộc ống c

h c ng n, g p ph n c th n n ng n c ạch nh ô t ng

nông thôn

3.3

ột ngh n c ch t ng n c nh h ạt nông thôn tạ Th nh hố Chí nh T n ng ch th các t ạ c p n c t p t ng c phát t n ạnh , ạng c ng c p n c ạch ng c ng ph ến, t nh n c n nh t ạ c ch t ng n c ch ạt th C 02 2009/ YT c ộ Y tế

,5.

Tạ ến T , h th c h n T 3, t ng n nông thôn ng n c ạch t ng t 3 ,9 n 20 2 n , n 20 5

.

20 , n nh n n t nh ến T ph t án h ạch C p n c ng t nh ến T ến n 2020 nh h ng ến n 2030 nh g p ph n c th n n c p n c c ng nh n ng c ch t ng n c nh h ạt ch ng n h , h th c h n T 3 ến n , ch t ng n c nh h ạt nông thôn tạ các t ạ c p n c t n n t nh ến T c ánh g á nh thế n

á n c th c h n t n ết c

ngh n c ‘‘Chất lượng nước sinh hoạt nông

(3)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

thôn tại các trạm cấp nước tập trung tỉnh Bến Tre giai

ạn 2015-2019 và một số yếu tố

ảnh hưởng’’ nh

ô t ch t ng n c nh h ạt nông thôn tạ các t ạ c p n c t p t ng c t nh ến T g ạn 20 5 20 9

2. Phương pháp nghiên cứu

2.1. Đối tượng nghiên cứu

Số th c p ết ngh

n c các t g á át ch t ng n c c T ng t át nh t t C C ến T tạ 5 t ạ c p n c TC nh h ạt nông thôn S T g ạn 20 5 20 9

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu

Th g n ngh n c t tháng 2/20 9 ến tháng /2020 ngh n c tạ t nh ến T 2.3. Thiết kế nghiên cứu: Thiết kế nghiên cứu cắt ngang

2.4. Phương pháp chọn mẫu TC c ngh n c C C ến T 2 n/n h ngh n c t ến h nh h c các

ngh n c các t g á át ch t ng n c t ng 5 n

c t tạ C C ến T , t n 20 5 ến 20 9 5 TC , 2 n ngh /n t ng 5 n , t ng ố c 50 ết

ngh c th th p ph n tích

2.5. Các biến số nghiên cứu chính

Các ến ố t ng ngh n c n g ch t t g các ch t , c, ộ c, ộ p , ch t h h c g các ch

t ng S t t ng, ch ố c ng n t,

ộ c ng, h ng C , h ng n ,

c ch t nh t g các ch t Coliform E. coli hạn chế t ph ng pháp, t ng nh ch t h h c, ch t ch t n hông c C C ến T ph n tích Số c ánh các ch t c n t ng C 02 2009/ YT ch t ng n c nh h ạt

2.6. Phương pháp xử lý số liệu: ố ng ph n S SS 20 0, ng t n ố/t 2.7. Đạo đức nghiên cứu:

gh n c c ộ ng ạ c, T ng ạ h c Y tế công cộng thông th ết nh ố 3 /2020/YTCC 3 ng tháng 02 n 2020

3. Kết quả nghiên cứu

3.1. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu vi sinh đạt QCVN 02:2009/BYT

Biểu đồ 1. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu vi sinh đạt QCVN 02:2009/BYT

t nh t các t ạ c p n c ến T c ch t nh ạt t ng g ạn 20 5 20 9 Ch t Coliform g th n ,

n nh t ng n 20 5 20 , g

(4)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

n T các t ạ ạt C 02 ộng t 5, ến 00 T ng th p nh t n 20 , 5, TC ạt ch t Coliform th C 02 g c ạ , ch t c c

h ng t ng n th n , th p nh t n

20 5 9 , TC ạt C 02, t ng n ến n 20 9 c 00 TC ạt C 02 3.2. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu vật lý đạt QCVN 02:2009/BYT

Biểu đồ 2. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu vật lý đạt QCVN 02:2009/BYT

2 t nh t các t ạ c p n c ến T c ch t t ạt t ng g ạn 20 5 20 9 T các TC ạt ch t

c ộng t ,9 ến 00 g th n T n n nh t ng n 20 5, 20

20 , g n Th p nh t n 20 9 ,9 TC ạt ch t c th

C 02 Ch t n nh 00 TC ạt ch t n th C 02 t ng g ạn 20 5 20 9 Ch t ộ c c h ng hông n nh th n , t các TC ạt C 02 ộng t , ến 93,3 nh t n 20 9 , TC ạt ch t

ộ c th C 02 Ch t p c t các TC t th C 02 n nh t ng n 20 5 20 00 , t n g ống

n 20 20 9 , n 20 9, t

n t ng n 00 TC ạt ch t p

th C 02

(5)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

3.3. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu hóa học đạt QCVN 02:2009/BYT

Biểu đồ 3. Tỷ lệ các trạm cấp nước có các chỉ tiêu hóa học đạt QCVN 02:2009/BYT

3 t nh t các TC nông thôn ến T ạt ch t h h c t ng g

ạn 20 5 20 9 ết ch th ch t h ng t c t các TC ạt th C 02 ch nh ch hông áng các n ,

ộng t 95, ến 00 T ng c nh t n 20 00 TC ạt th C 02, g n ến n 20 9 t n 95, T các TC c ch ố c ng n t ạt th C 02 ộng t , ến 9 , , t n c ch nh nh g các n ,th p nh t n 20 ch c , TC

ạt C 02 Ch t ộ c ng c ng c h ng hông n nh c ch nh ch các n ,t các TC ạt C 02 n 20 5

5, , t n g ạnh n 20 c n 35, , n 20 t ng n 9 , ,

g n ến n 20 9 ,9 Ch t h ng c c t các TC t C 02 th p nh t t ng các ch t h h c, t

n c ng hông n nh c ch nh nh các n n 20 5, t n 55, g ạnh c n 2 , n 20 c

h ng t ng n ến n 20 9 , Ch t h ng n t ng ố n nh

t các TC ạt C 02 ộng t 95, ến 00 , t ng th p nh t n 20 5, TC ạt C 02 n 20 9 t n t ng n 00 Ch t c

c h ng g th n , t các TC ạt C 02 ộng t 0 ến 0 , c nh t n 20 0 TC c ch t c

ạt C 02, t n g n ến n

20 9 0

(6)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

3.4. Tỷ lệ các trạm cấp nước có chỉ tiêu theo nhóm đạt QCVN 02:2009/BYT

Biểu đồ 4. Tỷ lệ các trạm cấp nước có chỉ tiêu theo nhóm đạt QCVN 02:2009/BYT

t nh t các TC nông thôn ến T ạt các nh ch t t ng g ạn 20 5 20 9 h ch t nh c h ng g t các TC ạt C 02 T n c nh t n 20 9 , , g n ến n 20 9 2,2 T ng t , t các TC ạt nh ch t t th

C 02 c ng c h ng g th n T n n 20 5 ,9 , n 20 t ng

n 93,3 g n ến n 20 9 , h ch t h h c c h ng hông n nh T các TC ạt th C 02 n 20 5 2,2 , n 20 t n g ống ch c n 3,3 n 20 t ng n ,9 g n ến n 20 9 33,3 T các TC ạt c 3 nh ch t c ch nh ch g các n 20 5 c

t ạt c 3 nh ch t 33,3 , n 20 t n g c n 3,3 , n 20 t ng n 3 , , n 20 g c n , n 20 9 t ng n 2 ,

4. Bàn luận

4.1. Chất lượng nước tại các trạm cấp nước sinh hoạt nông thôn ở tỉnh Bến Tre giai đoạn 2015-2019

ngh n c 5 TC t ng g ạn 20 5 20 9 ch th c th n g t các TC ạt ch t nh T ạt n

ộng t 5, ến 9 , c th n g

t ng các n ết n ch th

t ạt các ch t nh tạ ến T t ng

ng t ạt các ch t nh t n c

n c n 20 5, th á cá c C c

n ô t ng tế

5.5

S th n g t

ạt các ch t nh tạ các TC ột ph n

(7)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

nh h ng c h h t ng c c t ng n c T ph ch c hông ng

nh h t h n hông c

t hác h ng ch t h c ộ c c n c c ng c c ng c h n ng g h n ng t h n c c

T các TC ạt c ch t t t ng g ạn 20 5 20 9 ộng t , ến 93,3 t n c g n t ng các n T ng , ch t c c t ạt g t ng n 20 20 9 n c th g nh h ng c c

, ộ c t ng n c t ng n ến ch t ng n c hông ạt ch t c n cạnh , ch t ộ c c h ng hông n nh th n , c t ạt ộng t ,9 ến 93,3 ết n c hác t ngh n c c Th nh gô Th

T ng 20 T n ng ch t ộ c tạ các TC th p h n c ch ph p c

C 02

. Tạ ến T , ph n n các TC

nông thôn công t nh n t Ch ng t nh n c c C t nh ng n 2000, h n n h thống c ng c ạc h n n h ộ c hông c

9.

ố các TC c ết ngh hông ạt ch t ộ c, c n t h ến cá th ng n th , ộ c t ng n c p th , ng n n c c p ch ng n ng

h át, t các TC ạt c 0 ch t h h c th p nh t 2 nh ch t c n

ạ 20 c t ạt th p nh t 3,3 T ng nh ng n g n , ến T ột t ng nh ng t nh nh h ng nh p n n t 20 , t nh ến T n h nh

ết nh công ố th n t nh p n t n n t nh

0

nh h ng c nh p n g ch t ng ng n n c, g h h n t ng nh h ạt h ng ng h ạt ộng n t

T ng nh ch t h h c,

t các TC ạt ch t p c ng n t c ch nh nh g các n ộng t , n 20 ến 9 , n 20

ết n c hác t ngh n c c g n T ến ng 20 5 t ạt ch t p c ng n t 99,

.9.Các TC tạ ến T

ố n c ng n t các c n ạch nh 20 , ến T hạn n , ng n c tạ các c n ạch ít, hông th ng n, hông c ộ ph ng các ch t h c n ến ng n n c nh nh tạp ch t Ch t ộ c ng c t các TC ạt C c h ng hông n nh n 20 c t

ạt th p nh t 35, ộ c ng c n c ạ ng th h ng các ố c c n g c t ng n c nh h ng c á t nh nh p n tạ ến T n n

ộ c ng t ng n c nh h ạt th c ng nh h ng ng c ch t c t ạt th p nh t t ng các ch t h h c, ộng t 2 , n 20 ến

, 20 9 ết n c hác t ngh n c c g n T ến ng 20 5 t ạt c ch t h ng c 9 ,

.9

ến T c h nh ch ế n c n c n t ng nh, hô n c ông nh n ngh t ng h nh h p n tích t ng t nh, g n n t nh t ạng th ế n c ng t g g t

.0

20 , t nh ến T t hạn n ngh t ng g th t hạ n ng n ến

ống, n t c ng n c ng c

th ột n t t c các n c

(8)

1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

các TC tạ t nh hông ạt ch t h h c, th h n t ạt c t th p t ng n 20 2 ,

Ch t

C tạ các TC c ng ột t ng các ch t c t ạt hông c , c h ng g , ộng t 0 ến 0 ết n c h n ngh n c c T n Th nh T cộng 20 5 t ạt c 53,3

5.

g n nh n ch t C hông ạt á t nh c c các t ạ ch ạt, t ph ch c hông ng nh ng c th nh t ng ốt á t nh c p n c t t ạ ến hộ g nh, các TC c n ch c tạ ng n c h p T các TC ạt c 3 nh ch t c ch nh ch g các n , ộng t ,

ến 3 , ết n th p h n á cá c T ng t c ạch nh ô t ng nông thôn t nh ến T h th c h n T 3 tạ ến T , t ng n nông thôn ng n c ạch t ng t 3 ,9 n 20 2 n , n 20 5

.

h n n các TC

ến T c h thống n c c ống c p, c ng công ngh c h n n h hông c n cạnh

đó,

nh ng n g n ến T nh h ng c nh p n ngh t ng g ch t ng ng n n c, g h h n t ng ch ống ng n th ế n c ng t c ng c th ng n nh n nh h ng ến ch t

ng n c, c t các ch t h h c 4.2. Hạn chế của nghiên cứu

gh n c ng ố th c p ết ngh n c các t g á át ch t ng n c c C C ến T , ết

t ngh ch c 2/ ch t th C 02 2009/ YT th ế 02 ch t n,

ố các TC nh h ạt nông thôn ến T ng ng n n c t C C ến T c ng ch c th ết t ngh n

, hông th ết n ạt th C 02 2009/ YT ch c th ết n ng

ạt th các nh ch t nh, t h h c th C 02 2009/ YT

5. Kết luận và khuyến nghị

T các TC ạt C 02 nh ch t nh t ng ng nh ch t t ố nh ch t h h c t n th p nh t t ng 3 nh ch t T các TC c ch t t , h h c nh ạt ch t ng th C 02 2009/ YT c ch nh ch g các n n 20 5 33,3 n 20 3,3 n 20 3 , n 20

, n 20 9 2 ,

C n c t ngh n c t ếp th th c h n t ngh ch t th C 02 2009/

YT th g n t ng ng nh c ánh g á t n n h n ch t ng n c

nh h ạt nông thôn

6. Xung đột lợi ích

Các tác g h ng nh hông c ng ột ích ố các ngh n c , tác g / h c

t n á

(9)

trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px Tài liệu tham khảo

h n ST , , Sh ,

, n , , 20 2 , h ch c t n th n ng t c t ct h t, h ht n h , t n , International Journal of Water Resources and Environmental Engineering,

0 , t 302 3

2 2000 , Global water Supply and Sanitation Assessment, n

3 Th t ng chính ph 20 2 , ết nh ố 3 / TTg c ph t Ch ng t nh c t ốc g c ạch nh ô t ng nông thôn g ạn 20 2 20 5, ộ

g n T ến ng 20 5 , Thực trạng chất lượng nước sinh hoạt nông thôn tại các trạm cấp nước tập trung ở Tiền Giang và một số yếu tố liên quan, T ng h c Y tế Công cộng 5 T n Th nh T , ng g c Chánh, nh Th ng T 20 5 , ánh g á ch t ng n c tạ các t ạ c p n c t p t ng th ộc h

c nông thôn Th nh phố Chí nh n 20 5, Tạp chí Y h c Th nh phố Chí nh, t p 20 ố 5 , t 2 9

T ng t S S T T t nh ến T 20 , Báo cáo Bộ chỉ số theo dõi và đánh giá nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Bến Tre, ến T

C c n ô t ng tế 20 , Báo cáo Kết quả kiểm tra, giám sát chất lượng nước ăn uống, sinh hoạt và nhà tiêu hộ gia đình năm 2018.

Th nh , gô Th T ng 20 , ánh g á th c t ạng c p n c h n t ạng ch t ng n c c p ng nông thôn t nh

T n ng, Tạp chí h h c T ng ạ h c C n Th , 5 , t 3 9

9 T ng t S S T T t nh ến T 2009 , Báo cáo tổng hợp Dự án quy hoạch cấp nước và Vệ sinh môi trường nông thôn tỉnh Bến Tre đến năm 2020.

0 t nh ến T 20 , ết nh ố 29 / ết nh công ố th n t

nh p n n 20

ng 20 , Báo cáo phân tích

hiện trạng Rủi ro thiên tai và Biến đổi khí hậu

đối với nước sạch và vệ sinh môi trường tỉnh

Bến Tre.

Tài liệu tham khảo

Tài liệu liên quan

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: “Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû