• Không có kết quả nào được tìm thấy

Phần mềm Tạp chí mở

N/A
N/A
Nguyễn Gia Hào

Academic year: 2023

Chia sẻ "Phần mềm Tạp chí mở"

Copied!
14
0
0

Loading.... (view fulltext now)

Văn bản

(1)

SỐ 56 - 09/2021

(2)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 5

Taïp chí Y teá Coâng coäng

Hoäi Y teá Coâng coäng Vieät Nam xuaát baûn

Vietnam Journal of Public Health Published by Vietnam Public Health Association

Trình baøy: Nguyeãn Nguyeãn

Toøa soaïn: 138 Giaûng Voõ - Haø Noäi

Tel: (04) 6266 2348 / Fax: (04) 3736 6265 E-mail: tapchiytcc@vpha.org.vn

Giaáy pheùp soá: 531/GP-BTTTT. Caáp ngaøy: 24-4-2009

In taïi: Coâng ty Coå phaàn In Coâng ñoaøn. In xong vaø noäp löu chieåu thaùng 3/2017

(3)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

3 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 5

Taïp chí Y teá Coâng coäng

Hoäi Y teá Coâng coäng Vieät Nam xuaát baûn

Vietnam Journal of Public Health Published by Vietnam Public Health Association

Trình baøy:

Nguyeãn Nguyeãn

Toøa soaïn:

138 Giaûng Voõ - Haø Noäi

Tel: (04) 6266 2348 / Fax: (04) 3736 6265 E-mail: tapchiytcc@vpha.org.vn

Giaáy pheùp soá: 531/GP-BTTTT. Caáp ngaøy: 24-4-2009

In taïi: Coâng ty Coå phaàn In Coâng ñoaøn. In xong vaø noäp löu chieåu thaùng 3/2017

Tổng biên tập:

S nh Phó tổng biên tập:

S C n nn C t n n t Ban biên tập:

S n C t n n t

S TS n ng ạ h c Y c th nh phố C S n Th St t n t Y , n t St t

TS C nh T ng ạ h c n n

S TS ng n nh T ng ạ h c Y tế Công cộng

S h n h S t n n t

S n S S / th t n n t

S t S h T chn ch n t t n t n t t t

S C p n t n n , t

TS g n g c ích T ng ạ h c Y tế Công cộng S TS g n Th nh ng T ng ạ h c Y tế Công cộng

TS hạ c h c T ng ạ h c Y tế công cộng S TS hạ t C ng T ng ạ h c Y tế Công cộng

TS h ng T í ng th n t , t

TS T n Th T ết ạnh T ng ạ h c Y tế Công cộng S T nn tt n t th C n , n t St t S TS Th ng n T ng ạ h c Y tế Công cộng

Hội đồng cố vấn:

S ng g n nh n n h h c hộ t

S TS nn S ch C n t

S g n Công h n ộ Y tế S g n n T n n n t t t

Tòa soạn:

h ng 50 50 , h 1, h g ạ g n T ng T Số 06 ng n g , ống , ộ

n th ạ 02 6 065/ 02 66265 t pch tcc ph g n

ph p ố 5 1/ TTTT C p ng 2 0 2009

(4)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 3

Taïp chí Y teá Coâng coäng

Số 46, thaùng 12/2018

2 3 1 1 9 5 8 1 N S S

IISSN 1859 - 1132 Số 56, tháng 09/2021

MỤC LỤC

Mối liên quan giữa nhiệt độ và số ca nhập viện do mắc một số bệnh đường hô hấp ở tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012 -2019: phân tích chuỗi thời gian.

ng Th ng h ng, hạ n n, g n Th T ng h ng

Thực trạng hài lòng người bệnh đến khám chữa bệnh ngoại trú tại khoa Khám bệnh bệnh viện Phú Nhuận 6 tháng đầu năm 2020

nh Th , ng c n, Tô Th Th

Thực trạng nghiện internet và một số yếu tố liên quan của sinh viên trường Đại học Y – Dược, Đại học Huế năm 2018

Th nh n, g n Th ng , g n Th , g n T , T n Th , T n Th Th nh ng, g c ng h c, Tôn T n, T n Th nh T , T n Th n, h n n Th ng, nh h ng, g n Th nh , T nh Th t ng, Th Tố g ,

ng h , g n Th C h , Ch g n n, hạ Th Th , g n c n, T nh g c T n, ng T n nh, g n ng nh, g c , ng , g n Th nh , T n nh Th ng, nh

ng, T n nh ốc, T n nh T ng, ng hô , g n nh T Kiến thức, thái độ về quản lý vệ sinh kinh nguyệt của học sinh nữ 10-18 tuổi

Th T n, h n nh p, Th g c, g n Th g n, nh Th Thực hành về sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật của người dân xã Thanh An, huyện Điện Biên, tỉnh Điện Biên, năm 2019

T nh hánh nh, T n h g n, g n Th ng g n, n Th C nh, g n Th Th , g n Th ng, Th nh, hánh nh Thực trạng tuân thủ các hướng dẫn phòng bệnh viêm đường hô hấp cấp COVID-19 của người bệnh ngoại trú và một số yếu tố liên quan tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh, năm 2021

g c nh nh, T ng h ng , T ng ng T ến, g n Th nh n, Th , nh ạt

[6]

[15]

[25]

[36]

[49]

[59]

(5)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

5 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

4 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43

ISSN 1859 – 1132 Issue 46, 12/2018

Viet Nam Journal of Public Health

Published by Viet Nam Public Health Association

Contents:

ISSN 1859 - 1132 Issue 56, 09/2021

CONTENTS

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 3

Taïp chí Y teá Coâng coäng

Số 46, thaùng 12/2018

2 3 1 1 9 5 8 1 N S S I

Association between ambient temperature and hospital admissions for respiratory diseases in Dien Bien province, Vietnam from 2012 to 2019: a time-series analysis.

ng Th ng h ng, h n n, g n Th T ng h ng

Out-patient’s satisfaction at the Department of Examination of Phu Nhuan hospital in the first six months of 2020

nh Th , ng c n, T Th Th

Prevalence of internet addiction and some associated factors in students at University of Medicine and Pharmacy, Hue University in 2018

Th nh n, g n Th ng , g n Th , g n T , T n Th , T n Th Th nh ng, g c ng h c, T n T n, T n Th nh T , T n Th n, h n n Th ng, nh h ng, g n Th nh , T nh Th t ng, Th T g , ng h , g n Th C h , Ch g n n, h Th Th , g n c n, T nh g c T n, ng T n nh, g n ng nh, g c , ng , g n Th nh , T n nh Th ng, nh ng, T n nh c, T n nh T ng, ng h , g n nh T Knowledge and attitude of menstrual hygiene management among female students between 10-18 years old

Th T n, h n nh p, Th g c, g n Th g n, nh Th Practice on using pesticides by people in Thanh An commune, Dien Bien district, dien bien province, 2019

T nh h nh nh, T n h g n, g n Th ng g n, n Th C nh, g n Th Th , g n Th ng, Th nh, h nh nh Status of compliance with guidelines for prevention of acute respiratory infections COVID-19 by outpatients and some related factors at University Medical Center HCMC, 2021

g c nh nh, T ng h ng, T ng ng T n, g n Th nh n, Th , nh t

[6]

[15]

[25]

[36]

[49]

[59]

(6)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

6 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

Mối liên quan giữa nhiệt độ và số ca nhập viện do mắc một số bệnh đường hô hấp ở tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012 -2019: phân tích chuỗi thời gian.

Đồng Thị Hồng Nhung

1,2

, Phạm Văn Mẫn

1

, Nguyễn Thị Trang Nhung

2

Tóm tắt:

Thông tin chung: Nghiên cứu ước lượng mối liên quan giữa nhiệt độ bên ngoài và số lượng bệnh nhân nhập viện do các bệnh đường hô hấp tại Điện Biên từ 2012-2019.

Phương pháp: Thiết kế nghiên cứu sinh thái theo chuỗi thời gian. Biến đầu ra là bệnh hô hấp chung, nhiễm trùng đường hô hấp trên, viêm phổi, cả hen và phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD).

Thông tin bệnh nhân nhập viện từ 2012 - 2019 mắc bệnh đường hô hấp theo mã ICD 10 được xuất từ phần mềm. Biến đầu ra trung bình ngày chỉ số thời tiết cùng giai đoạn cũng được thu thập.

Kết quả: Tổng số 28189 ca nhập viện, 9971 ca do nhiễm trùng hô hấp trên (NTHH trên), 15190 ca do viêm phổi, hen và COPD là 3028 ca. Số ca nhập viện hằng ngày do NTHH trên sẽ giảm đi 0,48 lần khi nhiệt độ trung bình 21 ngày tăng lên 10 độ C (95% CI từ 0,32-0,99). Khi trung bình nhiệt độ thấp nhất 21 ngày tăng thêm 10oC thì số ca nhập viện do hen và COPD tăng lên 3,98 lần (95% CI:1,01-5,87).

Kết luận: Trẻ em và người cao tuổi là đối tượng nhạy cảm trước sự thay đổi của nhiệt độ. Tỉnh Điện Biên cần xây dựng những kịch bản và cảnh báo sớm sự thay đổi của môi trường lên những đối tượng này.

Từ khóa: Nhiệt độ môi trường, bệnh đường hô hấp, hen, COPD, trẻ em, Điện Biên

Association between ambient temperature and hospital admissions for respiratory diseases in Dien Bien province, Vietnam from 2012 to 2019: a time-series analysis.

Dong Thi Hong Nhung

1,2

, Pham Van Man

1

, Nguyen Thi Trang Nhung

2

Abstract

Background: This study aimed to evaluate the relationship between ambient temperature and the number of admissions for respiratory diseases in Dien Bien province from 2012 to 2019.

Methodology: The study used time series analysis with Poisson regression. The output variables

(7)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

considered in this analysis include respiratory diseases, upper respiratory tract infection, pneumonia, asthma and COPD. We obtained all patients admissioned to DienBien general hospital from 2012 to 2019 due to respiratory diseases (ICD 10). Daily mean weather factors in the same period were also collected.

Results: We recorded a total of 28189 hospital admissions for respiratory diseases, 9971 admissions for upper respiratory tract infection, 15190 for pneumonia, 3028 for COPD and asthma. The study found negative significant associttion between temparature and daily admissions for upper respiratory infection, with RR = 0,48, (95%CI: 0.32-0,99) per 10°C increament of the 21- day moving average temperature. In contrast, admissions for COPD and asthma were positive associcated with minimum temperature, RR = 3,98 (95% CI: 1,01-5,87) per 10°C increament of the 21-day average minimum temperature.

Conclusion: Children and the elderly are groups sensitive to the changes of temperature. Thus, Dien Bien province need to establish measure to response to environment change.

Key words: Ambient temperature, respiratory diseases, asthma, COPD, children, Dien Bien.

Tác giả:

1 n n n p t

2 n n t c th, , tn

1. Đặt vấn đề

S th c nh t ộ tác ộng ến c h c n ng th nh cách hác nh h ngh n c ch ố n n g th

c các ế tố th t ết t nh t ạng c nh h n hô h p c p tính, h n C , t ng t ng c t nh ng ố t ng t n th ng nh t

123

5

.

Tạ t , ngh n c c ng ng ngh p ch h nh t ộ tố th g 1 C t ng nh ng tháng th t ết ạnh c

n n ến t nh p n nh t ng ng hô h p t 5 t t ng 2,2 , n ộ nh t t ng 1 C t ng th t ết ạnh n n ến t ng 1, t t , t 5 t nh p n nh t ng ng hô h p tạ

2

T ng t , ột ngh n c hác tạ gh

n ch nh t ộ t ng nh ng c n h ngh ch t nh t ạng nh p n nh ph t C th , nh t ộ t ng nh ng t ng th 1 ộ C th ố c nh p n c ng ng g 1 TC 95 0, 1, , h ộ t ng th 1 th ố c nh p n c t ạ t ng

n 1 , TC 95 0,2 0, c ng ng

6

gh n c c tác g h ng ng c ng cộng 2015 ạ ch ng h nh t ộ t ng n 1 C th ng c nh p n t ng 2,6 95 C 0,6 ,6 t t c các ng n nh n t ng , 95 C 0, ,2 ng n nh n nh t ng ng hô h p

3

.

n n t nh n n T c c hí h

nh t g n c ph n h

ạng th h nh, th ông t ng

ố ạnh, ít , hạ n ng n ng, nh

(8)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

ch nh h ng c g t hô n ng h t ộ t ng nh h ng n t 21 2

0

C c h ng t ng n các th p n n Chế ộ nh t ông hô h n ông c, nh ng h nh t ng ố ín n n h c t ạnh t n c ng ộ ạnh th hông hí ạnh c g ạ há , tạ n n t ạnh nh ng g , nh t ộ ng c ch nh ch nh nh nh n h t nh n n nh n t ến t nh c nh t tạ n n gh n c n t nh

ết h át ố n n g nh t ộ ố c nh p n c nh ng hô h p tạ t nh n n g ạn 2012 2019

2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2.1. Thông tin về số liệu

gh n c ng ố t t c nh nh n nh p n t ng 01/01/2012 ến 1/12/2019 c nh ng hô h p C 10 00 6 nh ống tạ t nh n n tạ th nh p n Số c t ích t t ph n n nh n c nh n h t nh n n g các thông t n T , g tính, ch n ống, nh p n, ết t , ng nh p n, ng n

th t ết th ng g nh t ộ t ng nh ng , nh t ộ ng th p nh t, nh t

ộ c nh t c ng , t ng nh ng ng , t ng nh tốc ộ g ng , t ng nh ộ

hông hí, ố g n ng ng c th th p t t ạ hí t ng ng , n n, T n á , h n tạ t nh n n t ng 1/1/2012 ến 1/12/2019

2.2. Phương pháp phân tích số liệu

T ng nh, t ng các g á t ph n c

ng ô t ố c nh p n h ng ng

ố n n g th c nh t ộ n ng ố ng nh nh n nh p n c ột ố nh ng hô h p c ô t ng h ố h p n nh p ch h ố h ánh g á tác ộng c nh t ộ thông ph ng pháp ph n tích ch th

g n h n c h ch nh

ến th g n n p n c t / n , ng t ng t n th h , th , th t , , ng ngh Chính ph nh ng 2 9, ng 0 , ng 1 5, , c ố t n các ến th t ết hác ộ , ng , ố g n ng, tốc ộ g

gh n c á cá ng c ố c nh p n h ng ng t ng th t ng nh t ng ng 21 ng g 0 21 h nh t ộ t ng nh, nh t ộ c nh t ng , nh t ộ th p nh t ng t ng th 10

0

C T ng ph p ph n tích n ch ng tô ch ph n tích ch ến nh hô h p ch ng, nh nh t ng ng hô h p t n, nh ph , c nh h n C ố c nh p n 2 nh n hông nh , c n c h n 1 c nh p n/ng c th chạ ph n tích ch th g n th h ến cá c hn n h n gh n c á cá ố n n g t ng nh nh t ộ t ng nh, nh t ộ c nh t nh t ộ th p nh t 21 ng t c h nh p n ch n 21 ng ạ t các ế tố nh nh n há t c h nh p n t

gh n c ng h n t n ố th

c p c ộ ng ạ c t ng ạ h c

Y tế công cộng thông th ết nh ố

265/2020/YTCC ng 26 tháng 6 n

2020

(9)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

9 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

3. Kết quả

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu và yếu tố nhiệt độ.

Bảng 1: Trung bình độ lệch chuẩn,giá trị nhỏ nhất, lớn nhất và các giá trị tứ phân vị số ca nhập viện hằng ngày của đối tượng nghiên cứu và nhiệt độ bên ngoài

N

Giá trị trung

bình

Độ lệch chuẩn

Giá trị nhỏ nhất

p25 p50 p75

Giá trị lớn

nhất nh

nh hô h p

Ch ng 2 1 9 9,66 ,51 1 6 9 12 1

5 t 1 9 6, 2 ,60 0 6 2

6 59 t 65 1,59 1, 5 0 1 1 2

T t n

Ch ng 99 1 , 1 2,2 0 2 3 5 1

5 t 1 2, 1, 0 1 2 3 1

6 59 t 2 0, 0,9 0 0 1 1 6

ph

Ch ng 15190 5,19 ,2 0 3 5 2

5 t 11 6 ,92 2, 9 0 2 3 5 2

6 59 t 15 5 0,52 0, 6 0 0 0 1 6

n

C Ch ng 02 1,0 1,09 0 0 1 2

h t ộ t ng nh

ng C 21, 1 ,9 , 5 19,1 22,9 2 , 2 2 ,9

h t ộ c nh t

t ng ng C 2 ,52 , 5,22 25, 2 ,55 0,62 ,0

h t ộ th p nh t

t ng ng C 1 ,6 ,0 2, 2 15,5 19,52 22,15 25,05

T ng g ạn t 1/1/2012 ến 1/12/2019, t ng ố c nh p n c nh t ng hô h p t n, ph , h n C 2 1 9 c , t ng nh ng c 9,66 c nh p n

ộ ch ch n ,51 c

T ng ố c nh p n nh t ng hô h p

t n 99 1 c , ph 15190 c , t ng

ố c nh p n c h n C 02 c

t ng 52 c nh p n h n phế n

C 21 6 c T n 0 ố c nh p n

(10)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 1. Ñaët vaán ñeà

Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5].

Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong.

Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu:

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam

naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn hieän nay.

2. Phöông phaùp nghieân cöùu

2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu

Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.

2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû lôøi phoûng vaán.

Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’

knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and mountain regions.

Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.

Taùc giaû:

1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: thangtcyt@gmail.com

2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá Email: longmoh@yahoo.com

3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com

4. Boä Y teá

Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com

10 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

nh t ng hô h p t n ph t 5 t

h t ộ t ng nh ng tạ t nh n n 21, 1 C ộ ch ch n ,9 C T ng nh nh t ộ c nh t 2 ,52 C, ộ ch ch n , C, t ng nh nh t ộ th p nh t

1 ,6 C, ộ ch ch n ,0 C

3.2. Mối tương quan giữa yếu tố thời tiết và số ca nhập viện do mắc một số bệnh đường hô hấp.

Bảng 2: Nguy cơ nhập viện của bệnh nhân mắc bệnh đường hô hấp tại BVĐK tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012-2019 theo nhóm tuổi khi nhiệt độ trung bình ngày trong 21 ngày trước khi nhập viện tăng thêm 10

o

C

Lý do nhập viện Tất cả các nhóm tuổi ≤ 5 tuổi 6-59 tuổi

RR C 95 RR C 95 RR C 95

T t n 0, 0, 2 0,99 0, 0,26 0,96 1,09 0,25 2,09

ph 1,22 0, 1, 6 1, 0,6 1, 0, 1 0, 5 5,21

n C ,25 0,6 , 5

Ch ng 1,0 0,69 1, 0, 9 0,55 1,2 1,66 0,59 2,5

nh n ố c nh p n h ng ng c nh t ng ng hô h p t n g 0, n h t ng nh th nh t ộ t ng nh t ng 21 ng t ng th 10 ộ C S g

n t p t ng ch ế nh t 5 t ng c g 0, n, 95 C c 0,26 ến 0,96

Bảng 3: Nguy cơ nhập viện của bệnh nhân mắc bệnh đường hô hấp tại BVĐK tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012-2019 theo nhóm tuổi khi trung bình sự thay đổi nhiệt độ cao nhất trong 21 ngày tăng thêm 10

o

C

Lý do nhập viện Tất cả các nhóm tuổi ≤ 5 tuổi 6-59 tuổi

RR C 95 RR C 95 RR C 95

T t n 1,02 0, 6 2, 0, 0,1 1,61 9, 0,69 25,29

ph 1,19 0,55 2, 1 1,51 0,55 ,1 0,22 0,05 ,9

n C , 0,5 ,9

Ch ng 1,29 0,6 2,0 1,0 0,51 2,0 5,92 0,92 11,2

gh n c hông t th ố n n g nh t ộ c nh t t ng ng ố t nh p

n

(11)

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |

Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15 trình phoûng vaán.

2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang 2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu

2.4.1. Côõ maãu

Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi:

Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi = 0,05), p = 0,37 [3], = 0,14 tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi.

2.4.2. Caùch choïn maãu:

Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn

Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh:

Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân Giang- Mieàm Nam;

Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ;

Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.

2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.

Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.

Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.

2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä

%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh 2.

2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc ñích nghieân cöùu.

3. Keát quaû

3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy

Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/

buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö (n=409)

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%.

Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy (n=409)

Noäi dung

Thaønh thò Noâng

thoân Mieàn nuùi Toång

n % n % n % n % p

Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7 0,006 Sôï treû beänh naëng

theâm 5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1

Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa

2 1 2

2

1

p P

N x

Z

px

11 Tạp chí Y tế Công cộng, Số 56 tháng 09/2021

Bảng 4: Nguy cơ nhập viện của bệnh nhân mắc bệnh đường hô hấp tại BVĐK tỉnh Điện Biên giai đoạn 2012-2019 theo nhóm tuổi khi trung bình sự thay đổi nhiệt độ thấp nhất trong 21 ngày tăng thêm 10

o

C

Lý do nhập viện Tất cả các nhóm tuổi ≤ 5 tuổi 6-59 tuổi

RR C 95 RR C 95 RR C 95

T t n 0, 0, 1, 1 0, 5 0, 1 1, 2 0,52 0,2 2,09

ph 1, 9 0, 1, 1,2 0, 1,90 1,06 0,2 2,55

n C ,9 1,01 5,

Ch ng 1,00 0, 0 1,50 0, 2 0,69 1, 0,96 0, 1, 1

ết ngh n c ch th t ng nh th nh t ộ th p nh t ng t ng 21 ng t ng th 10

o

C g t ng ố t nh p n h n C h ng ng n ,9 n, 95 C c 1,01 ến 5, gh n c hông ph n tích ố c nh p n c h n C th nh t ố c nh p n 2 nh

nh n hông nh c n c h n 1 c nh p n/ng c th chạ ph n tích ch th g n th h ến cá c hn n h n . 4. Bàn luận

Bệnh hô hấp chung

Các nh ng hô h p th ng c g t ng ố c c t ng n th t ết g

h c h nh t ộ th n ng, ạnh ột ngột Các ngh n c ánh g á ố n n g nh t ộ nh ng hô h p ch c t ến h nh nh t . ột ố ngh n c nh t ng ng hô h p nh c tác g T tạ ộ

2

, tạ gh ộc gh n c tác g g n Th Th n

3

ạ t á ng c ết c tác g h ng ng tạ ng ng ng ông C ng h ngh n c n ch c ố t ng n th n g g t ng

nh t ộ ố c nh p n nh t ng ng hô h p ột ngh n c hác tạ gh n c tác g g n Chí S ết nh t ộ t ng nh ng c n h ngh ch t nh t ạng nh p n nh ph t

Các ngh n c t n ch c ố n n c ngh thống g nh t ộ t nh t ạng nh p n nh ng hô h p nh ng c th th hông ng nh t g các ngh n c t các hác nh , tác ộng c nh t ộ ch t n các n hông ch c ạ n ch t n t

Bệnh nhiễm trùng hô hấp trên

gh n c ch th nh t ộ t ng nh ng c ố t ng n ngh ch c ngh thống ố c nh p n nh t ng ng hô h p t n nh n ố c nh p n h ng ng nh t ng ng hô h p t n g

0, n 95 C 0, 2 0,99 h nh t ộ t ng nh t ng 21 ng t ng th 10 ộ S g n t p t ng ch ế nh t 5 t ng c g 0, n 95 C 0,26 0,96 ết n c c ng h ng

ết t c tạ n c h n n c

T n n n, n th t ết ạnh c

Tài liệu tham khảo

Tài liệu liên quan

Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà

“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät