lÞch sö - v¨n hãa

(1)

lÞch sö - v¨n hãa

pgs. nguyÔn b»ng t−êng Häc viÖn ChÝnh trÞ - Hµnh chÝnh Quèc gia Hå ChÝ Minh

¸ch m¹ng T©n Hîi (1911) lµ cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n ®Çu tiªn ë Trung Quèc. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng c¸ch m¹ng T«n Trung S¬n ®· h×nh thµnh häc thuyÕt T«n Trung S¬n ®Ó chØ

®¹o c¸ch m¹ng. Chñ nghÜa Tam d©n lµ h¹t nh©n cña häc thuyÕt ®ã.

Chñ nghÜa Tam d©n cña T«n Trung S¬n ra ®êi vµ ph¸t triÓn cïng víi qu¸

tr×nh c¸ch m¹ng. Bµi viÕt nµy cè g¾ng nªu lªn qu¸ tr×nh ®ã, kh¼ng ®Þnh vai trß tÝch cùc ®ång thêi còng chØ ra nh÷ng h¹n chÕ cña Chñ nghÜa Tam d©n.

1. C¬ së triÕt häc cña Chñ nghÜa Tam d©n

§Ó hiÓu râ Chñ nghÜa Tam d©n, tr−íc hÕt cÇn xem xÐt c¬ së triÕt häc cña Chñ nghÜa Tam d©n. Cã thÓ nªu ra ba vÊn ®Ò lµ: D©n sinh sö quan, thuyÕt tri nan

hµnh dÞ vµ sù ph©n ra ba lo¹i ng−êi cña Nho gi¸o.

a) “D©n sinh sö quan”

“D©n sinh sö quan” lµ nhÞ nguyªn lu«n coi träng c¶ 2 yÕu tè vËt chÊt vµ tinh thÇn. T«n Trung S¬n gi¶i thÝch nh−

sau:

- Träng t©m cña lÞch sö lµ vÊn ®Ò “d©n sinh”, vÊn ®Ò d©n sinh lµ “nguyªn ®éng lùc” cña tiÕn hãa x· héi. “D©n sinh” lµ cuéc sèng cña nh©n d©n, sinh tån cña x·

héi, sinh kÕ cña quèc d©n, sinh mÖnh cña quÇn chóng.

D©n sinh sö quan cã yÕu tè tÝch cùc, tiÕn bé lµ ®Ò cao vai trß cña “d©n sinh”, kh«ng coi “c¸ nh©n anh hïng”, “tinh thÇn tuyÖt ®èi” lµ “träng t©m” vµ

“nguyªn ®éng lùc” cña lÞch sö, nªu cao vai trß cña con ng−êi lµ chñ thÓ cña lÞch sö, ®Æc biÖt nªu lªn: §êi sèng kinh tÕ

C

(2)

duy tr× sù tån t¹i cña con ng−êi lµ “träng t©m”, ®ã lµ biÓu hiÖn cña chñ nghÜa duy vËt chÊt ph¸c.

Nh−ng T«n Trung S¬n bµn mét c¸ch trõu t−îng vÒ “d©n sinh”, ¤ng kh«ng nhËn thøc ®−îc b¶n chÊt cña con ng−êi lµ sù tæng hßa cña quan hÖ ng−êi víi tù nhiªn vµ quan hÖ ng−êi víi ng−êi. ¤ng chó ý ®Õn “sinh mÖnh” cña con ng−êi mµ kh«ng tiÕp cËn ®Õn tÝnh x· héi cña con ng−êi. ¤ng kh«ng thÊy ®−îc vÊn ®Ò ®êi sèng, sinh kÕ cña con ng−êi lµ ë trong mèi quan hÖ x· héi nhÊt ®Þnh. Trong x·

héi cã giai cÊp th× vÊn ®Ò ®ã thÓ hiÖn ë mèi quan hÖ giai cÊp nhÊt ®Þnh, cã kÎ ¸p bøc bãc lét, cã kÎ bÞ ¸p bøc bãc lét.

Víi quan ®iÓm d©n sinh cña «ng, «ng kh«ng nh×n thÊy “®Êu tranh giai cÊp” lµ mét quy luËt cña lÞch sö. ¤ng coi ®Êu tranh giai cÊp lµ mét tr¹ng th¸i “bÖnh ho¹n” cña tiÕn hãa x· héi.

b) ThuyÕt “Tri nan hµnh dÞ”

VÒ mÆt nhËn thøc luËn «ng nªu lªn thuyÕt “Tri nan hµnh dÞ”. Trong häc thuyÕt nµy «ng ®· ®Ò cao nh÷ng yÕu tè sau ®©y:

- Coi träng nhËn thøc quy luËt c¸ch m¹ng.

- Coi träng vai trß chØ ®¹o thùc tiÔn cña nhËn thøc.

- Coi träng tinh thÇn kiªn quyÕt thùc hµnh c¸ch m¹ng kh«ng tháa hiÖp, kh«ng n¶n chÝ.

Nh− chñ nghÜa duy vËt, «ng cho r»ng tri thøc cña ng−êi ta lµ ph¶n ¸nh ®èi víi sù vËt kh¸ch quan, kh«ng ph¶i lµ sinh

ra tõ “b¶n tÝnh cña con ng−êi”, tri thøc cña con ng−êi ph¸t triÓn cïng víi sù ph¸t triÓn cña sù vËt vµ kh«ng dõng l¹i.

Trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn nµy, T«n Trung S¬n ®· tõ Chñ nghÜa Tam d©n cò

®i tíi “Chñ nghÜa Tam d©n míi”. Nh−ng mÆt kh¸c khi ph©n tÝch sù thÊt b¹i cña Çch m¹ng T©n Hîi «ng l¹i cho r»ng ®ã lµ do “Nh©n t©m”, do sù “bÊt tri, bÊt gi¸c” cña quÇn chóng. ¤ng kh«ng nhËn thøc ®−îc nguyªn nh©n c¨n b¶n cña sù thÊt b¹i lµ do ch−a ®¸nh ®æ ®−îc c¬ së kinh tÕ cña chÕ ®é nöa phong kiÕn, nöa thùc d©n, kh«ng t×m ®−îc giai cÊp çch m¹ng kiªn c−êng lµm ®éng lùc c¬ b¶n, kh«ng cã ®−îc mét c−¬ng lÜnh çch m¹ng râ rµng ph¶n ®èi chñ nghÜa ®Õ quèc, phong kiÕn theo yªu cÇu cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n. Kú thùc “C−¬ng lÜnh” cò ®· qu¸ thêi, çch m¹ng thÊt b¹i lµ v× vËy, kh«ng ph¶i v× sù “bÊt tri”, “bÊt gi¸c” cña quÇn chóng nh©n d©n.

c) VÒ th¸i ®é ®èi víi quÇn chóng nh©n d©n

T«n Trung S¬n chia con ng−êi ta ra lµm 3 lo¹i:

1. Tiªn tri, tiªn gi¸c 2. HËu tri, hËu gi¸c 3. BÊt tri, bÊt gi¸c

¤ng ®Ò cao vai trß cña nh÷ng c¸

nh©n: nhµ ph¸t minh, s¸ng t¹o, ng−êi l·nh ®¹o, c¸ nh©n kiÖt xuÊt. Nh÷ng ng−êi nµy ®ãng vai trß lµ ng−êi thÇy ®Ó d¹y b¶o quÇn chóng nh©n d©n. §Õn cuèi

®êi «ng míi nhËn ra søc m¹nh cña quÇn chóng nh©n d©n vµ chñ tr−¬ng “phï trî n«ng c«ng”.

(3)

2. Vµi nÐt vÒ néi dung vµ ý nghÜa cña Chñ nghÜa Tam d©n

T«n Trung S¬n nãi vÒ Chñ nghÜa Tam d©n mét c¸ch ng¾n gän:

“§Þnh nghÜa theo c¸ch ®¬n gi¶n nhÊt th× Chñ nghÜa tam d©n lµ chñ nghÜa cøu n−íc... Chñ nghÜa Tam d©n ®−a Trung Quèc tíi ®Þa vÞ quèc tÕ b×nh ®¼ng, ®Þa vÞ kinh tÕ b×nh ®¼ng lµm cho Trung Quèc m·i tån t¹i trªn thÕ giíi... Tin theo Chñ nghÜa Tam d©n th× sÏ cã thÓ n¶y sinh lùc l−îng c¸ch m¹ng cùc lín. Thø lùc l−îng cùc lín nµy sÏ cã thÓ cøu Trung Quèc”.

Chñ nghÜa Tam d©n h×nh thµnh trong

®Êu tranh víi chñ nghÜa c¶i l−¬ng vµ lµ vò khÝ ®Êu tranh cña giai cÊp t− s¶n.

Lóc ®Çu T«n Trung S¬n kh¶o s¸t chÕ

®é chÝnh trÞ cña c¸c n−íc ph−¬ng T©y,

«ng nhËn thÊy: ¦u ®iÓm cña hä lµ chÝnh trÞ d©n chñ. Nh−ng «ng ph¸t hiÖn ra phong trµo c«ng nh©n ë çc n−íc t− b¶n lªn cao h×nh thµnh sù uy hiÕp “çch m¹ng x· héi”. ChÕ ®é TBCN tÊt yÕu, kh«ng thÓ tr¸nh khái ph¶i ®i ®Õn tan r·. ¤ng ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh t− t−ëng çch m¹ng XHCN ë Trung Quèc, v−ît qua CNTB b»ng çch tiÕn hµnh ®ång thêi çch m¹ng d©n chñ t− s¶n vµ çch m¹ng XHCN ®ã lµ t− t−ëng XHCN kh«ng t−ëng cña T«n Trung S¬n.

N¨m 1905 “§ång minh héi” thµnh lËp

®Ò ra C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña c¸ch m¹ng d©n chñ t− s¶n “®¸nh ®uæi M·n Thanh kh«i phôc Trung Hoa, kiÕn lËp d©n quèc, b×nh qu©n ®Þa quyÒn”, sau ®ã T«n Trung S¬n trong Lêi s¸ng lËp “D©n b¸o” lÇn ®Çu tiªn c«ng khai tr×nh bµy

“Chñ nghÜa Tam d©n”. ¤ng nãi:

“Chñ nghÜa d©n téc lµ ®¸nh ®æ sù ¸p bøc phong kiÕn cña ChÝnh phñ nhµ Thanh, nh−ng kh«ng ph¶i lµ xua ®uæi tÊt c¶ nh÷ng ng−êi d©n téc M·n; Chñ nghÜa d©n quyÒn lµ x©y dùng n−íc Céng hßa d©n chñ cña giai cÊp t− s¶n, lµm cho mäi ng−êi Trung Quèc ®−îc b×nh ®¼ng, cã quyÒn tham gia chÝnh trÞ, bÇu cö Quèc héi, bÇu cö Tæng thèng, ®Æt ra HiÕn ph¸p; Chñ nghÜa D©n sinh lµ: B×nh qu©n ®Þa quyÒn, tiÕt chÕ t− b¶n”.

ý nghÜa lÞch sö cña ChÝnh c−¬ng nµy lµ: LÇn ®Çu tiªn tuyªn bè ph−¬ng h−íng x©y dùng chÝnh thÓ céng hßa cña giai cÊp t− s¶n, phñ ®Þnh chÕ ®é chuyªn chÕ qu©n chñ c¶i biÕn chÕ ®é ruéng ®Êt phong kiÕn, më ®−êng cho ph¸t triÓn CNTB ë Trung Quèc. §ång thêi C−¬ng lÜnh còng nãi ®Õn cuéc çch m¹ng XHCN trong t−¬ng lai, víi ý ®å ®em çch m¹ng t− s¶n vµ çch m¹ng XHCN “cïng ®ång thêi tiÕn hµnh”, mang s¾c th¸i cña CNXH kh«ng t−ëng, trªn lÞch sö cËn ®¹i Trung Quèc ®©y lµ t− t−ëng XHCN kh«ng t−ëng thø 3 sau x· héi n«ng nghiÖp kh«ng t−ëng cña Th¸i b×nh thiªn quèc vµ “thÕ giíi ®¹i ®ång” kh«ng t−ëng cña Khang H÷u Vi.

Lª-nin ®¸nh gi¸ cao C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña T«n Trung S¬n trong bµi “Chñ nghÜa d©n chñ vµ chñ nghÜa d©n tuý ë Trung Quèc”. Lª-nin viÕt: “Chñ nghÜa d©n chñ trung thùc vµ chiÕn ®Êu thÊm s©u vµo tõng dßng ch÷ trong c−¬ng lÜnh cña T«n Trung S¬n. C−¬ng lÜnh ®ã hiÓu râ r»ng chØ lµm c¸ch m¹ng “chñng téc”

(4)

kh«ng th«i th× kh«ng ®ñ. Trong C−¬ng lÜnh ®ã kh«ng thÓ cã mét chót tinh thÇn v« chÝnh trÞ nµo c¶, hay dï chØ lµ sù coi nhÑ tù do chÝnh trÞ, dï chØ lµ cã t− t−ëng dung hßa “cuéc c¶i c¸ch x· héi”, nh÷ng c¶i c¸ch lËp hiÕn ë Trung Quèc, v.v... víi chÕ ®é chuyªn chÕ Trung Quèc. C−¬ng lÜnh ®ã t¸n thµnh chñ nghÜa d©n chñ hoµn chØnh vµ ®ßi hái ph¶i thµnh lËp chÕ

®é céng hßa. C−¬ng lÜnh ®ã trùc tiÕp ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò t×nh c¶nh cña quÇn chóng, vÊn ®Ò ®Êu tranh cña quÇn chóng, nhiÖt liÖt ®ång t×nh víi nh÷ng ng−êi lao ®éng vµ bÞ bãc lét, tin t−ëng r»ng hä cã chÝnh nghÜa vµ søc m¹nh"

[Lª-nin Toµn tËp, t.21, tr. 513 - 514].

TiÕp sau ®ã Lª-nin ®· nªu lªn nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ vÒ b¶n C−¬ng lÜnh ®ã nh− sau:

“Tr−íc mÆt chóng ta lµ mét hÖ t−

t−ëng thùc sù vÜ ®¹i cña mét d©n téc thùc sù vÜ ®¹i, mét d©n téc ch¼ng nh÷ng biÕt xãt xa vÒ t×nh tr¹ng n« lÖ l©u ®êi cña m×nh, ch¼ng nh÷ng biÕt m¬ −íc ®Õn tù do vµ b×nh ®¼ng, mµ cßn biÕt ®Õn ®Êu tranh chèng l¹i nh÷ng kÎ ®· ¸p bøc Trung Quèc hµng thÕ kû” [Lª-nin Toµn tËp, t.21, tr. 513 - 514].

Nh×n chung l¹i, C−¬ng lÜnh d©n chñ chñ nghÜa cña T«n Trung S¬n trong ®iÒu kiÖn lÞch sö lóc bÊy giê nªu lªn ®−îc t×nh tr¹ng ®êi sèng quÇn chóng, vÊn ®Ò ®Êu tranh cña quÇn chóng vµ nhiÖt liÖt ®ång t×nh víi quÇn chóng nh©n d©n, nh÷ng ng−êi bÞ bãc lét, ®· ph¶n ¸nh giai cÊp mµ T«n Trung S¬n ®¹i biÓu cßn lµ giai cÊp t− s¶n tiÕn bé ®ang lªn. T− t−ëng vµ

ChÝnh c−¬ng cña «ng ®Òu cã ý nghÜa vµ t¸c dông tiÕn bé, «ng lµ ng−êi ®Çu tiªn tiÕn hµnh cuéc c¸ch m¹ng d©n chñ t−

s¶n.

3. Nh÷ng h¹n chÕ cña Chñ nghÜa Tam d©n

Tuy vËy, tr−íc C¸ch m¹ng Th¸ng M−êi, tr−íc §CS Trung Quèc thµnh lËp, t− t−ëng cña T«n Trung S¬n còng cã nh÷ng h¹n chÕ vµ kh«ng ®óng.

a) TÝnh kh«ng triÖt ®Ó trong viÖc xãa bá chÕ ®é phong kiÕn

“B×nh qu©n ®Þa quyÒn” kh«ng kÕt hîp chÆt chÏ víi vÊn ®Ò ruéng ®Êt cña n«ng d©n, do ®ã lµm suy yÕu tÝnh tÝch cùc cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng n«ng d©n tham gia c¸ch m¹ng; kh«ng thÓ më réng c¬ së phong trµo quÇn chóng, kh«ng lîi dông

®−îc phong trµo c¸ch m¹ng cña quÇn chóng ®Ó xãa bá c¬ së cña chÕ ®é phong kiÕn. §iÒu ®ã còng nãi lªn giai cÊp t−

s¶n d©n téc Trung Quèc, dï trong thêi kú c¸ch m¹ng nhÊt cña nã còng kh«ng l·nh ®¹o ®−îc giai cÊp n«ng d©n.

b) Th¸i ®é kh«ng t−ëng ®èi víi chñ nghÜa ®Õ quèc

Trong C−¬ng lÜnh chÝnh trÞ cña T«n Trung S¬n n¨m 1905 vµ trong Tuyªn ng«n ®èi ngo¹i cña “§ång minh héi” n¨m 1911 ®Òu kh«ng trùc tiÕp ®Ò ra khÈu hiÖu chèng chñ nghÜa ®Õ quèc, thËm chÝ cßn cã ¶o t−ëng ë chñ nghÜa ®Õ quèc, nhiÒu thµnh viªn cña “§ång minh héi”

lÊy viÖc thõa nhËn chñ nghÜa ®Õ quèc cã

®Æc quyÒn bÊt b×nh ®¼ng ë Trung Quèc lµm ®iÒu kiÖn trao ®æi ®Ó chñ nghÜa ®Õ

(5)

quèc kh«ng can thiÖp vµo c¸ch m¹ng Trung Quèc, còng nh− muèn chñ nghÜa

®Õ quèc gióp ®ì Trung Quèc x©y dùng, nh÷ng ®iÒu ®ã ®Òu nãi lªn hä sî chñ nghÜa ®Õ quèc, kh«ng nhËn thøc ®−îc b¶n chÊt cña chñ nghÜa ®Õ quèc.

c) Th¸i ®é duy t©m ®èi víi vai trß lÞch sö cña quÇn chóng nh©n d©n

Trong ChÝnh c−¬ng tuy trªn mét møc

®é nhÊt ®Þnh T«n Trung S¬n ®ång t×nh vµ tin t−ëng ë lùc l−îng cña quÇn chóng nh©n d©n, nh−ng «ng thiÕu ph−¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó tæ chøc vµ ph¸t ®éng quÇn chóng nh©n d©n, ®Æc biÖt lµ ®Ó quÇn chóng nh©n d©n tham gia c¸ch m¹ng. ¤ng tin t−ëng vµo ph−¬ng thøc ®¶o chÝnh qu©n sù, m·i ®Õn n¨m 1925 tr−íc khi mÊt «ng míi ý thøc ®−îc ý nghÜa träng ®¹i cña viÖc

“thøc tØnh quÇn chóng”.

4. Sù chuyÓn biÕn Chñ nghÜa Tam d©n cò sang Chñ nghÜa Tam d©n míi

Sau khi thµnh lËp Trung Hoa d©n quèc, vÒ mÆt nhËn thøc T«n Trung S¬n b¾t ®Çu cã sù thay ®æi, «ng ®· dÇn dÇn c¶i biÕn Chñ nghÜa Tam d©n cò thµnh Chñ nghÜa Tam d©n míi. Qu¸ tr×nh c¶i biÕn ®ã lµ do nh÷ng t¸c ®éng cña t×nh h×nh trong n−íc vµ trªn thÕ giíi. Cã thÓ nªu lªn mÊy ®iÓm sau:

a) T«n Trung S¬n thÊt väng ®èi víi ChÝnh phñ B¾c D−¬ng, lµm cho T«n Trung S¬n nhËn thøc s©u s¾c h¬n ®èi víi chÕ ®é chuyªn chÕ phong kiÕn

T− t−ëng T«n Trung S¬n vÒ vÊn ®Ò d©n téc tr−íc khi thµnh lËp Trung Hoa

d©n quèc lµ tËp trung ®¸nh ®æ triÒu ®×nh M·n Thanh, nªn sau khi ®¸nh ®æ ®−îc triÒu ®×nh M·n Thanh, «ng vµ phe c¸ch m¹ng coi nh− ®· ®¹t ®−îc môc tiªu, kh«ng ®¸nh gi¸ ®óng nh÷ng thÕ lùc ph¶n ®éng cña chÕ ®é phong kiÕn, chóng vÉn tiÕp tôc chèng l¹i c¸ch m¹ng, sau khi chuyÓn giao chÝnh quyÒn vµo tay Viªn ThÕ Kh¶i, Trung Hoa d©n quèc chØ cßn lµ mét chiªu bµi trèng rçng.

b) NhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc

Tr−íc khi thµnh lËp Trung Hoa d©n quèc, T«n Trung S¬n vµ ph¸i c¸ch m¹ng kh«ng nªu lªn khÈu hiÖu “ph¶n ®Õ”, thËm chÝ cßn cã ¶o t−ëng ®èi víi c¸c n−íc

®Õ quèc. Sau khi thµnh lËp Trung Hoa d©n quèc, T«n Trung S¬n qua thùc tÕ cµng nhËn râ h¬n b¶n chÊt x©m l−îc cña chñ nghÜa ®Õ quèc. Chóng kh«ng c«ng nhËn ChÝnh phñ l©m thêi Nam Kinh, chóng vÉn duy tr× ®Þa vÞ vµ ®Æc quyÒn trªn l·nh thæ Trung Quèc...

§¹i chiÕn thÕ giíi lÇn thø nhÊt vµ Çch m¹ng Th¸ng M−êi Nga ®· ¶nh h−ëng ®Õn T«n Trung S¬n vµ ph¸i çch m¹ng. §¹i chiÕn thø nhÊt kÕt thóc, çc n−íc lín th¾ng trËn kh«ng cã nh÷ng viÖc lµm ñng hé çc d©n téc bÞ ¸p bøc, bÞ bãc lét. Th¸ng 1-1918 Tæng thèng Mü Uynx¬n nªu lªn kÕ ho¹ch 14 ®iÓm trong

®ã cã nguyªn t¾c vÒ “quyÒn d©n téc tù quyÕt”, nh−ng råi trong Héi nghÞ hßa b×nh ë Pari kh«ng ®−îc ®Ò ra. Cßn c¸c n−íc th¾ng trËn kh¸c nh− Anh, Ph¸p th×

t×m mäi c¸ch ®Ó chèng l¹i viÖc thùc hiÖn

“quyÒn d©n téc tù quyÕt”. T«n Trung S¬n

(6)

T«n Trung S¬n vµ ph¸i çch m¹ng nhiÖt liÖt hoan nghªnh cuéc Çch m¹ng Th¸ng M−êi Nga. Qua cuéc çch m¹ng nµy, «ng cµng nhËn thøc s©u thªm vÒ chñ nghÜa d©n téc, «ng hy väng nhËn

®−îc sù gióp ®ì c¸ch m¹ng Trung Quèc tõ n−íc Nga X« -viÕt.

Do sù thÊt b¹i cña Trung Quèc t¹i cuéc “Hßa ®µm Pari”, n¨m 1919 ®· næ ra phong trµo yªu n−íc chèng chñ nghÜa ®Õ quèc (Phong trµo Ngò tø). T¹i “Hßa ®µm Pari”, c¸c n−íc ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn nh−îng toµn bé ®Æc quyÒn cña n−íc §øc ë tØnh S¬n §«ng Trung Quèc giao cho NhËt B¶n. Nh©n d©n Trung Quèc v«

cïng phÉn né tr−íc viÖc lµm ®ã cña c¸c n−íc ®Õ quèc. Næi lªn mét phong trµo yªu n−íc chèng chñ nghÜa ®Õ quèc ë kh¾p n¬i lÊy B¾c Kinh lµm trung t©m.

Phong trµo Ngò tø ®· lµm cho T«n Trung S¬n nh×n thÊy triÓn väng cña cuéc c¸ch m¹ng d©n téc do cã sù tham gia cña lùc l−îng quÇn chóng.

t−ëng cña T«n Trung S¬n

Cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX, CNTB ph¸t triÓn sang giai ®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa. Trªn thÕ giíi xuÊt hiÖn 2 lo¹i

quèc gia d©n téc: Mét lo¹i lµ çc quèc gia d©n téc lín m¹nh kinh tÕ ph¸t triÓn, lµ çc n−íc ®Õ quèc chñ nghÜa thèng trÞ vµ bãc lét çc quèc gia kh¸c. Mét lo¹i lµ çc quèc gia d©n téc nh−îc tiÓu, kinh tÕ kÐm ph¸t triÓn lµ thuéc ®Þa cña çc n−íc lín, bÞ ¸p bøc, bÞ bãc lét. Lª-nin ®· ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c vµ nªu lªn lý luËn vÒ chñ nghÜa ®Õ quèc, ph©n tÝch nh÷ng m©u thuÉn c¬ b¶n cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ v¹ch ra con ®−êng çch m¹ng nh»m gi¶i phãng çc n−íc thuéc ®Þa vµ nöa thuéc

®· truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c ®Õn c¸c d©n téc ®ang bÞ ¸p bøc, bÞ bãc lét. T«n Trung S¬n ®· tiÕp thu chñ nghÜa M¸c ë mét chõng mùc nhÊt ®Þnh vµ c¶i biÕn lý luËn Chñ nghÜa Tam d©n cña m×nh.

Ba chÝnh s¸ch lín ®−îc h×nh thµnh vµo kho¶ng th¸ng 12-1925 vµ ngµy 12-3- 1926, ba chÝnh s¸ch lín ®−îc ph¸t biÓu trªn b¸o.

Ngµy 4-11-1926, trong b¸o c¸o cña TrÇn §éc Tó ë Bé ChÝnh trÞ §CS Trung Quèc ®· nªu lªn c¸ch diÔn ®¹t vÒ ba chÝnh s¸ch lín lµ: “Ba chÝnh s¸ch lín liªn Nga, liªn céng, phï trî n«ng c«ng cña Tæng lý”. Ba chÝnh s¸ch nµy ®Ò ra lµ sù tæng kÕt cña §CS Trung Quèc vµ

(7)

Quèc d©n §¶ng ®èi víi ph−¬ng l−îc çch m¹ng cña T«n Trung S¬n. Tuy r»ng kh¸i niÖm vÒ “Ba chÝnh s¸ch lín” ®−îc nªu lªn mét çch râ rµng vµ ®Çy ®ñ lµ sau khi T«n Trung S¬n ®· qua ®êi, nh−ng sù kh¸i qu¸t ®ã lµ phï hîp víi sù thùc lÞch sö, phï hîp víi tinh thÇn cña §¹i héi I Quèc d©n §¶ng vµ ®· ph¶n ¶nh ®−îc mét çch ®óng ®¾n néi dung chñ yÕu cña ph−¬ng l−îc çch m¹ng mµ T«n Trung S¬n ®Ò ra ®Ó thùc hiÖn Chñ nghÜa Tam d©n.

§¶ng sau khi T«n Trung S¬n qua ®êi ®·

kh«ng qu¸n triÖt “Ba chÝnh s¸ch lín”, do

®ã ¶nh h−ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn “Chñ nghÜa Tam d©n”. §¶ng Céng s¶n Trung Quèc l¹i rÊt nhÊn m¹nh vµ ®Ò cao ý nghÜa cña “Ba chÝnh s¸ch lín” cña T«n Trung S¬n.

“Ba chÝnh s¸ch lín” cña T«n Trung S¬n lµ ph−¬ng ph¸p vµ con ®−êng duy nhÊt ®óng ®¾n ®Ó thùc hiÖn “Chñ nghÜa Tam d©n”. Kh«ng cã “Ba chÝnh s¸ch lín”

th× “Chñ nghÜa Tam d©n” kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc, thùc tÕ lÞch sö chøng minh sau khi thùc hiÖn “Ba chÝnh s¸ch lín” th× tæ chøc cña Quèc d©n §¶ng ®−îc

®æi míi vµ lín m¹nh, c¨n cø ®Þa ®−îc cñng cè, B¾c ph¹t th¾ng lîi, v.v... N¨m 1927 sau khi Quèc d©n §¶ng vøt bá “Ba chÝnh s¸ch lín” cña T«n Trung S¬n t¹o ra t×nh tr¹ng néi chiÕn, dÉn ®Õn nh÷ng tai häa cho nh©n d©n.

“Ba chÝnh s¸ch lín” lóc ®ã ®· cã t¸c dông lµ:

- Thóc ®Èy cuéc kh¸ng NhËt ®i ®Õn th¾ng lîi.

- T¨ng c−êng quan hÖ Trung - X« lµ tranh thñ sù viÖn trî c¬ b¶n, ®¸ng tin cËy tõ bªn ngoµi.

- T¨ng c−êng Quèc- Céng hîp t¸c vµ ph¸t ®éng lùc l−îng cña qu¶ng ®¹i quÇn chóng c«ng n«ng më réng mÆt trËn thèng nhÊt kh¸ng NhËt. §ã lµ kh©u mÊu chèt ®Ó giµnh lÊy th¾ng lîi cuèi cïng.

“Ba chÝnh s¸ch lín” kh«ng chØ lµ nh÷ng chÝnh s¸ch, nh÷ng biÖn ph¸p th«ng th−êng, mµ ë ®©y ®· trë thµnh tiªu chÝ ®Ó ®¸nh dÊu sù ph¸t triÓn cña

Chñ nghÜa Tam d©n cò lµ s¶n phÈm cña thêi kú tr−íc. Trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi xuÊt hiÖn n−íc XHCN ®Çu tiªn, trong n−íc cã §¶ng Céng s¶n ra ®êi, phong trµo cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n ngµy cµng cã ý nghÜa to lín vÒ mÆt chÝnh trÞ, T«n Trung S¬n ®· ®Ò ra “Ba chÝnh s¸ch lín”, ph¸t triÓn “Chñ nghÜa Tam d©n” lªn mét b−íc míi, lµm cho “Chñ nghÜa Tam d©n” cã nh÷ng ®Æc ®iÓm míi.

®é phong kiÕn vµ v¨n hãa phong kiÕn.