Có / Không
BÀI 4: TỔNG QUAN TƯ VẤN, XÉT NGHIỆM HIV TỰ NGUYỆN
2. CÁC HÌNH THỨC TƯ VẤN, XÉT NGHIỆM HIV TỰ NGUYỆN
Có nhiều hình thức tư vấn khác nhau, từ đơn giản (cung cấp thông tin và đề ra những giải pháp) đến phức tạp (tư vấn điều trị). Có thể chia tư vấn, xét nghiệm HIV tự nguyện ra nhiều hình thức khác nhau.
2.1. Dựa vào nội dung của vấn đề
2.1.1. Tư vấn chống khủng hoảng tâm lý
Phản ứng của người vừa được nghe về kết quả HIV dương tính của mình có thể là:
- Từ chối: "Đây không phải là sự thật, tôi không thể bị nhiễm".
- "Tại sao tôi lại bị nhiễm, tôi có làm gì đâu...".
- Cam chịu: "Biết làm thế nào được. Đã làm thế, phải chịu thôi".
- Chấp nhận: "Thôi mặc kệ...".
Đối với người đang trong tình trạng khủng hoảng, tư vấn viên phải bình tĩnh, chấp nhận cảm xúc của họ để giúp họ xác định các vấn đề và củng cố ý thức tự chủ.
Tư vấn khủng hoảng cần phải tập trung ngay vào những cảm nghĩ của người được tư vấn nhằm duy trì khả năng tự chủ. tư vấn viên cần làm những việc sau:
- Chấp nhận: Ví dụ: "Bạn đang mất bình tĩnh, tức giận với bản thân và mọi người. Chúng ta nên xem xét vấn đề này như thế nào?".
- Hỗ trợ về tình cảm: Ví dụ: Bạn đang lo sợ và cần có thêm thời gian để suy nghĩ. Tôi luôn bên cạnh bạn...
- Đưa ra những câu hỏi chỉ dẫn: Ví dụ: " Chúng ta cần phải biết điều gì sẽ xảy ra...".
Tư vấn khủng hoảng cần tuân theo một số nguyên tắc sau:
- Luôn tập trung vào các biểu lộ cảm xúc của người được tư vấn ở thời điểm hiện tại.
CHO PHỤ NỮ MANG THAI DỰ PHÒNG LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON
- Làm sáng tỏ điều mà người được tư vấn bị khủng hoảng.
- Xác định vấn đề đang gây khủng hoảng cho người được tư vấn như các thông tin đã nhận và sự kiện đang xảy ra.
- Kiểm tra bằng các câu hỏi và quan sát người được tư vấn để xem họ có khả năng quyết định hay đã mất tự chủ.
2.1.2. Tư vấn giải quyết vấn đề
Tư vấn giải quyết vấn đề chủ yếu dựa vào sự hỗ trợ tình cảm và sự đồng cảm. Tư vấn viên cần phải có thông tin về người được tư vấn như hoàn cảnh gia đình, sở thích, hành vi nguy cơ. Tư vấn giải quyết vấn đề nhằm giúp người được tư vấn lập kế hoạch hành động, bao gồm:
- Nên thông báo cho ai trong gia đình và lúc nào thông báo là thuận lợi.
- Người được tư vấn cần sự giúp đỡ của ai nhất.
- Đối phó với hoàn cảnh này trong thời gian trước mắt như thế nào?
Tư vấn giải quyết vấn đề chủ yếu giúp người được tư vấn hiểu được bản chất và diễn biến của bệnh, hình dung được những ảnh hưởng của bệnh trong cuộc sống hàng ngày và hình thành các cách đối phó. Nhiều khi tư vấn khủng hoảng và tư vấn giải quyết vấn đề được làm đồng thời với nhau.
2.1.3. Tư vấn quyết định vấn đề hay tư vấn thay đổi hành vi Tư vấn quyết định vấn đề giúp người được tư vấn tự quyết định:
- Cần phải có những thay đổi gì.
- Ai sẽ hỗ trợ tình cảm cho họ.
- Ai sẽ chăm sóc khi bệnh tiến triển.
- Nên tiếp tục hay thôi công việc đang làm.
- Ở tại nhà hay đi đâu, làm gì với tài sản của mình.
- Ăn uống như thế nào.
- Cần phải thay đổi hành vi ra sao để cuộc sống vẫn bình thường.
Tư vấn viên nên gặp gỡ hoặc liên hệ thường xuyên với người được tư vấn để giúp họ quyết định chọn những giải pháp tối ưu.
2.1.4. Tư vấn phòng bệnh
- Tư vấn phòng bệnh nhằm giúp người được tư vấn biết các đường lây truyền, xác định các hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV và áp dụng các biện pháp dự phòng.
- Cung cấp cho người được tư vấn những địa chỉ cần thiết khi cần có các phương tiện dự phòng (bơm kim tiêm sạch, bao cao su...) thì có thể lấy ở đâu hoặc làm như thế nào.
2.1.5. Tư vấn điều trị
- Tư vấn điều trị nhằm giúp cho người nhiễm HIV và bạn tình cũng như thân nhân của họ thoát ra khỏi những khủng hoảng, lo lắng, sợ hãi...để họ ổn định tinh thần, đối phó với hoàn cảnh thực tại.
- Tư vấn cho người nhiễm HIV biết phát hiện sớm những dấu hiệu triệu chứng của bệnh, biết cách tự chăm sóc và hợp tác điều trị.
2.2. Dựa vào hình thức trao đổi thông tin
2.2.1. Tư vấn qua điện thoại
Tư vấn qua điện thoại rất hữu ích trong các tư vấn thông thường bởi vì người được tư vấn không cần phải lộ mặt. Tuy nhiên, tư vấn HIV/AIDS qua điện thoại chỉ có thể cung cấp những thông tin cơ bản về dự phòng, hoặc địa điểm làm xét nghiệm, theo dõi sức khoẻ... chứ khó có thể tư vấn sâu sắc về các vấn đề liên quan đến người được tư vấn. Hơn nữa, ở nhiều nơi chưa có điện thoại, hoặc có điện thoại, nhưng không đảm bảo được sự yên tĩnh, kín đáo cần thiết nên hình thức tư vấn này vẫn còn gặp nhiều cản trở.
2.2.2. Tư vấn trực tiếp
Đây là loại hình tư vấn thường áp dụng trong tư vấn HIV. Trong hình thức tư vấn này, người tư vấn và người được tư vấn ngồi đối diện nhau, trao đổi trực tiếp với nhau để cùng giải quyết các vấn đề liên quan đến người được tư vấn.
2.2.3. Tư vấn qua thư
Tư vấn qua thư chủ yếu nhằm giải đáp các thắc mắc của người được tư vấn, cũng có đặc điểm không lộ mặt như tư vấn qua điện thoại. Tuy vậy, thư từ ít có thể giúp người được tư vấn thay đổi được các hành vi nguy cơ. Mặt khác nó đòi hỏi phải có nhiều thời giờ và giấy mực mà đôi khi thư không đến được tay tư vấn viên hoặc người được tư vấn...
2.3. Dựa vào thời điểm
- Tư vấn trước xét nghiệm.
CHO PHỤ NỮ MANG THAI DỰ PHÒNG LÂY TRUYỀN HIV TỪ MẸ SANG CON
- Tư vấn sau xét nghiệm.
- Tư vấn hỗ trợ tiếp tục.
2.4. Dựa vào số lượng người được tư vấn tham gia
- Tư vấn cá nhân.
- Tư vấn nhóm