Ngày Soạn:8/9/2020
Ngày Giảng:12/9( Tiết 1)16/9(t2)
CHỦ ĐỀ: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết trong bài học
TÊN CHỦ ĐỀ: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG Bước 2: Xây dựng nội dung chủ đề bài học: Gồm các bài
+ Nội dung : Tiết 2,3: Bài 2+3: LAI MỘT CẶP TÍNH TRẠNG - Thời lượng 2 tiết
Bước 3: Xác định mục tiêu bài học
1.Kiến thức: Sau khi học song học sinh biết các yêu cầu
- Trình bày và phân tích được thí nghiệm lai một cặp tính trạng của MenĐen
.- Nêu được các khái niệm kiểu hình (KH), kiểu gen (KG), thể đồng hợp, thể dị hợp.
- Phát biểu được nội dung quy luật phân li
- Giải thích được kết quả TN theo quan điểm của Men đen
- Học sinh trình bày được nội dung, mục đích và ứng dụng của các phép lai phân tích.
- Nêu được ý nghĩa của quy luật phân li đối với lĩnh vực sản xuất.
2. Kĩ năng
- Phát triển kĩ năng quan sát và phân tích kênh hình để giải thích được các kết quả thí nghiệm theo quan điểm của Menđen.
- Viết sơ đồ lai một cặp tính trạng. Rèn kĩ năng phân tích bảng số liệu.
- Kĩ năng giao tiếp, hợp tác.
3.Thái độ
- Củng cố niềm tin khoa học khi nghiên cứu tính quy luật của hiện tượng di truyền.
4.Định hướng năng lực
- Năng lực tự học, năng lực hợp tác, năng lực giao tiếp, năng lực quan sát, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống ...
* KNS:
- KN tự tin trình bày ý kiến trước nhóm, tổ , lớp
-KN lắng nghe tích cực , trình bày suy nghĩ / ý tưởng , hợp tác trong hoạt động nhóm . -KN tìm kiếm và xử lý thông tin khi đọc SGK, quan sát sơ đồ lai để tìm hiểu về phép lai phân tích, tương quan trội lặn.
* GDĐĐ:- Sự phân li và tổ hợp của cặp nhiễm sắc thể tương đồng trong quá trình giảm phân và thụ tinh → biến dị tổ hợp: Sự tổ hợp lại vật chất di truyền của bố mẹ ở đời con
→ Tôn trọng ông bà, cha mẹ; yêu thương anh em ruột thịt, họ hàng; trân trọng, giữ gìn tình cảm gia đình hạnh phúc;
- Sống có trách nhiệm trong gia đình và cộng đồng xã hội;
- Hiểu biết sinh giới phong phú và đa dạng, say mê nghiên cứu khoa học và khám phá thế giới;
- Có thái độ khoan dung, độ lượng với những người xung quanh;
Bước 4: Xác định và mô tả mức độ yêu cầu
Mức độ nhận biết Mức độ thông hiểu Mức độ vận dụng và vận dụng cao - Tìm hiểu về các thí
nghiệm của Men đên
- Nêu được những đặc điểm của thí nghiệm
- Thuộc các nội dung quy luật phân li và nội dung phép lai phân tích
- Học sinh hiểu được kết quả thí nghiệm của Mên đên
Vận dụng vào giải thích các hiện tượng trong thực tiễn sản xuất.
Xác định được kiểu gen cá thể mang tính trạng trội
Bước 5: Biên soạn hệ thống câu hỏi, bài tập cụ thể theo các mức độ yêu cầu đã mô tả
- Hệ thống câu hỏi nằm trong tiến trình dạy và học:
Bước 6: Thiết kế tiến trình dạy học chủ đề 1. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
* Giáo viên:
- Giáo án
- Các sơ đồ trong sgk Hình 2.3, hình 2.3
* Học sinh :
- HS vở ghi, phiếu nháp học tập 2. Phương pháp:
- Thảo luận nhóm
- Vấn đáp, tim tòi, gởi mở, nêu vấn đề - Trình bày trên tranh.
3. Tổ chức hoạt động:
A. Hoạt động 1: Khởi động – 5p a. Mục tiêu hoạt động:
- Yêu cầu học sinh đọc và nghiên cứu thí nghiệm của Men đen sgk/trang 8, tạo hứng thú cho học sinh tìm hiểu kiến thức mới.
b. Phương thức tổ chức hoạt động.
- Gv: yêu cầu học sinh nghiên cứu thông tin trong sgk và hình vẽ trang 2.1 - Đối tượng thí nghiệm của ông Men đen là gì?
- Hs: Trên các giống đậu Hà Lan
? Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ?
- Hs: Đậu Hà Lan có đặc điểm là tự thụ phấn khá nghiêm ngặt c. Sản phẩm:
- Các câu trả lời của học sinh
B. Hoạt động hình thành kiến thức mới
HĐ 1: Tìm hiểu về thí nghiệm của Men đen và giải thích thí nghiệm( 1 tiết) a. Mục tiêu hoạt động:
- Hs biết cách thực hiện thí nghiệm
- HS hiểu được quy luật phân li và hiểu được mục đích của thí nghiệm b. Phương thức tổ chức HĐ:
Hoạt động 1: Tìm hiểu thí nghiệm của Men đen
Hoạt động thầy trò Nội dung
HĐ 1 : Tìm hiểu Thí nghiệm của Menđen: (20’) 1.
Các khái niệm :
* Mục tiêu: Nêu được các khái niệm và làm được bài tập.
*Hình thức tổ chức: dạy học trên lớp.
*Phương pháp dạy học: trực quan, nhóm
*Kĩ thuật dạy học:, giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi, hoạt động nhóm..
Tích hợp giáo dục đạo đức:
+ Tôn trọng ông bà, cha mẹ; yêu thương anh em ruột thịt, họ hàng; trân trọng, giữ gìn tình cảm gia đình hạnh phúc
+ Có thái độ khoan dung, độ l ư ợng với những ngư ời xung quanh.
- GV hướng dẫn HS quan sát hình 2.1 giới thiệu sự thụ phấn nhân tạo trên hoa đậu Hà Lan - GV sử dụng bảng 2 để phân tích các khái niệm kiểu hình, tính trạng trội, tính trạng lặn.
- GV Y/C HS nghiên cứu bảng 2 SGK - HS các nhóm thảo luận theo câu hỏi:
? Nhận xét kiểu hình ở F1.
? Xác định tỉ lệ kiểu hình ở F2 trong từng trường hợp.
- HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung.
- F1 mang tính trạng trội (bố hoặc mẹ) - Tỉ lệ kiểu hình F2:
+ Hoa đỏ 705 3,14 3
Hoa trắng 224 1 1
+ Thân cao 487 2,8 3
Thân lùn 177 1 1
+ Quả lục 428 3,14 3
Quả vàng 224 1 1 Từ kết quả trên yêu cầu HS nhận xét ?
- GV chốt lại kiến thức
- Y/C học sinh trình bày TN của Menđen –
- GV nhấn mạnh về sự thay đổi giống làm mẹ thì kết quả thu được không thay đổi
I. Thí nghiệm của Menđen:
1.
Các khái niệm :
- Kiểu hình: Là tổ hợp các tính trạng của cơ thể.
- Tính trạng trội: Là những tính trạng do gen trội quy định, biểu hiện ở kiểu gen đồng hợp trội hay dị hợp
- Tính trạng lặn: Là tính trạng do gen lặn quy định, chỉ biểu hiện ở kiểu gen đồng hợp lặn.
2. Thí nghiệm:
Lai hai giống đậu HàLan khác nhau về một cặp tính trạng thuần chủng tương phản.
VD: P: Hoa đỏ X Hoa trắng F1: Hoa đỏ
F2: 3 hoa đỏ; 1 hoa trắng(Kiểu hình có tỉ lệ 3 trội: 1 lặn)
3. Quy luật phân li:
Khi lai 2 bố mẹ khác nhau về 1 cặp trính trạng thuần chủng tương phản thì F1 đồng tính về cặp tính trạng của bố hoặc mẹ, còn F2 có sự phân li tính trạng theo tỉ lệ trung bình 3 trội: 1 lặn.
* Điều kiện nghiệm đúng :
-Thế hệ xuất phát phải thuần chủng
-Tính trội phải trội hoàn toàn -Mỗi tính trạng do một gen quy định
-Số lượng cá thể đem phân tích phải lớn
Vai trò di truyền như nhau của bố và mẹ - Y/C HS làm bài tập điền từ (T9)
- HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung
? Nêu định luật phân li.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung HĐ 2 :Tìm hiểu Menđen giải thích kết quả thí
nghiệm: (16’)
* Mục tiêu: Hiểu được nội dung quy luật phân li
*Hình thức tổ chức: dạy học trên lớp.
*Phương pháp dạy học: trực quan,vấn đáp.
*Kĩ thuật dạy học:, giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi.
Tích hợp giáo dục đạo đức:
+ Sự tổ hợp lại vật chất di truyền của bố mẹ ở đời con → Tôn trọng ông bà, cha mẹ; yêu thương anh em ruột thịt, họ hàng; trân trọng, giữ gìn tình cảm gia đình hạnh phúc
- GV giải thích quan niệm đương thời của Menđen về di truyền hoà hợp.
- Nêu quan niệm của Menđen về giao tử thuần khiết
- GV Y/C HS quan sát hình 2.3 SGK và làm bài tập lệnh SGK (T9)
+ Tỉ lệ các loại g.tử ở F1 và tỉ lẹ các loại hợp tử ở F2
+ Tại sao F2 lại có tỉ lệ 3 hoa đỏ: 1 hoa trắng.
HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung + G.tử F1: 1A; 1a
+ H.tử F2: 1AA: 2Aa: 1aa
+ Vì tỉ lệ Hợp tử Aa biểu hiện kiểu hình trội giống Hợp tử AA
- GV chốt lại kiến thức và yêu cầu HS giải thích kết quả TN của Menđen.
- GV giải thích kết quả: là sự phân li mỗi nhân tố di truyền về một giao tử và giữ nguyên bản chất như cơ thể thuần chủng của P.
II. Menđen giải thích kết quả thí nghiệm:
- Mỗi tính trạng do cặp nhân tố di ttuyền quy định.
- Trong quá trình phát sinh giao tử có sự phân li của cặp nhân tố di truyền
- Các nhân tố di truyền được tổ hợp lại trong thụ tinh.
* Sơ đồ lai:sgk
* Nội dung quy luật phân li:
- Trong quá trình phát sinh giao tử mỗi cặp nhân tố di truyền phân li về một giao tử và giữ nguyên bản chất như ở P thuần chủng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu lai phân tích và ý nghĩa trội lặn Hoạt động thầy trò
HĐ 1:Tìm hiểu lai phân tích: (15’)
* Mục tiêu: N êu đ ư ợc c ác kh ái ni ệm
*Hình thức tổ chức: dạy học trên lớp.
*Phương pháp dạy học: trực quan,vấn đáp, hoạt đ ộng nh óm.
*Kĩ thuật dạy học:, giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi, chia nhóm.
Tích hợp GD đạo đức
+ Hiểu biết sinh giới phong phú và đa dạng, say mê nghiên cứu khoa học và kh ám ph á th ế gi ới GV Y/C HS ? nêu tỉ lệ các loại tổ hợp ở F2 trong TNo của Menđen.
HS trả lời: F2 có tỉ lệ: 1AA: 2Aa: 1aa
GV dựa vào tỉ lệ F2 để phân tích các khái niệm:
? Thể đồng hợp là gì?
Kiểu gen chứa cặp gen tương ứng giống nhau.
GV: Thể đồng hợp gồm: Thể đồng hợp trội(AA) và Thể đồng hợp lặn (aa)
Thể dị hợp là gì ?
HS: Thể dị hợp: Kiểu gen chứa cặp gen khác nhau GV Y/C HS các nhóm thực hiện lệnh SGK(T11) – Hãy xác định kết quả của những phép lai sau P: Hoa đỏ x Hoa trắng
AA aa
P: : Hoa đỏ x Hoa trắng Aa aa
HS: Thảo luận nhóm, Viết sơ đồ lai và nêu kết quả . Đại diện 2 nhóm lên bảng viêt
GV chốt lại và nêu vấn đề: Hoa đỏ có 2 kiểu gen AA và Aa
? Làm thế nào để xác định được kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội.
HS trả lời: Đem lai với cá thể mang tính trạng lặn đó là phép lai phân tích
GV Y/C HS làm bài tập điền từ HS điều từ: : trội; 2: kiểu gen; 3:lăn;
4: đồng hợp; 5: dị hợp.
Nội dung I. Lai phân tích.
1. Một số khái niệm .
- Kiểu gen: Là tổ hợp toàn bộ các gen trong TB của cơ thể.
- Thể đồng hợp: Kiểu gen chứa cặp gen tương ứng giống nhau.
- Thể dị hợp: Kiểu gen chứa cặp gen khác nhau
2. Lai phân tích .
- Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang tính trạng trội cần xác định kiểu gen với cá thể mang tính trạng lặn.
- Nếu kết quả phép lai đồng tính thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen đồng hợp(AA)
GV nhận xét, chốt lại
? . Lai phân tích là gì?
HS:Suy nghĩ trả lời
GV: Lai phân tích được dụng trong chọn giống để kiểm tra giống có thuần chủng hay không
*Chú ý : - Trong quá trình giảm phân tạo giao tử, Một cá thể đồng hợp cho một loại giao tử, một cá thể dị hợp cho hai loại giao tử.
- Cặp alen ở cơ thể lai có nguồn gốc một từ bố và một từ mẹ.
-Khi thụ tinh, số tổ hợp bằng số loại giao tử đực nhân với số loại giao tử cái.
-Kiểu hình lặn bao giờ cũng chỉ có một kiểu gen là thể đồng hợp lặn (aa)
- Kiểu hình trội có thể có một trong hai kiểu gen (AA) hay dị hợp (Aa), muốn xác định phải đem lai phân tích.
- Nếu kết quả phép lai phân tích theo tỉ lệ 1:1 thì cá thể mang tính trạng trội có kiểu gen dị hợp(Aa)
Hoạt động của GV và HS Nội dung
HĐ 2:Tìm hiểu ý nghĩa của tương quan trội - lăn
: (15’)
* Mục tiêu: Hiểu được nội dung quy luật phân li
*Hình thức tổ chức: dạy học trên lớp.
*Phương pháp dạy học: trực quan,vấn đáp.
*Kĩ thuật dạy học:, giao nhiệm vụ, đặt câu hỏi.
GV Y/C HS nghiên cứu thông tin SGK, các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi:
? Nêu tương quan trội lặn trong tự nhiên.
? Xác định tính trạng trội & tính trạng lặn nhằm mục đích gì.
Việc xác định độ thuần chủng của giống có ý nghĩa gì trong sản xuất.
? Muốn xác định giống có thuần chủng hay không cần thực hiện phép lai nào.
HS đại diện nhóm trả lời, bổ sung GV chốt lại kiến thức
II. ý nghĩa của tương quan trội - lăn.
- Trong tự nhiên mối tương quan trội lặn là phổ biến
- Tính trạng trội thường là tính trạng tốt, cần xác định tính trạng trội và tập trung nhiều gen trội quý vào một kểu gen tạo giống có ý nghĩa kinh tế.
- Trong chọn giống để tránh sự phân li tính trạng phải kiểm tra độ thuần chủng của giống
Rút kinh nghiệm:
C. Hoạt động luyện tập
a. Mục tiêu hoạt động:
- Củng cố khắc sâu những kiến thức trong bài về nội dung quy luật phân li, lai phân tích.
b. Phương thức tổ chức:
1.Nêu nội dung của lai phân tích ? 2. Di truyền trội không hoàn toàn là gì?
3.Khoanh tròn các chữ cái đứng đầu câu trả lời đúng trong các câu sau:
A Khi cho cây cà chua quả đỏ thuần chủng lai phân tích. Kết quả thu được:
a. Toàn quả vàng c. 1 quả đỏ: 1 quả vàng
b. Toàn quả đỏ d. 3 quả đỏ: 1 quả vàng
B. ở đậu HàLan, gen A quy định thân cao, gen a quuy định thân thấp. CVho lai cây thân cao với cây thân thấp, F1 thu được 51% cây thân cao: 49% thân thấp. Kiểu gen của phép lai trên là:
a. P: AA x aa c. P: Aa x Aa
b. P: AA x Aa d. P: Aa x aa
5.Dặn dò (2’)
2. Qua bảng trên em thấy cấu tạo cơ thể của sán sông tự do và sán sống ký sinh có điểm gì khác nhau?
3. Nêu đặc điểm cấu tạo của sán lá gan thích nghi với lối sống kí sinh?
c. Sản phẩm:
- Các câu trả lời của hs
D. Hoạt động tìm tòi, mở rộng, vận dụng.
a. Mục tiêu hoạt động:
- HS vận dụng được kiến thức kĩ năng đã học trong bài để giải quyết các câu hỏi, bài tập gắn với thực tiễn và mở rộng kiến thức của hs.
b. Phương thức tổ chức:
- GV hướng dẫn HS về nhà làm và hướng dẫn nguồn tài liệu tham khảo để trả lời câu hỏi.
Câu hỏi:
1. Nêu nội dung quy luật phân li?
2.Tương quan trội lặn của các tính trạng có ý nghĩa gì trong thực tiễn sản xuât?
c. Sản phẩm:
- Các câu trả lời của hs
E.Rút kinh nghiệm
...
...
...
...
