BÀI TOÁN XÁC ĐỊNH CÔNG THỨC CẤU TẠO ESTE, CHẤT BÉO A. Phương pháp giải
Một số lưu ý khi làm bài tập:
- Áp dụng công thức tính độ bất bão hòa k 2.C 2 H
k 2
- Este đơn chức tạo bởi ancol đơn chức và axit đơn chức: RCOOR’ (R’ ≠ H) - Este được tạo bởi ancol n chức và axit m chức: Rn(COO)n.mR’m
- Este no, đơn chức, mạch hở: CnH2nO2 (n ≥ 2) - Este không no, đa chức: CnH2n-2kOz
- Đốt cháy thu được
2 2
CO H O
n n este no, đơn chức, mạch hở.
- Este đơn chức sau thủy phân tạo 2 muối este của phenol hoặc đồng đẳng của phenol.
t
6 4 6 4 2
RCOOC H R ' 2NaOH RCOONa R 'C H COONa H O
- Sản phẩm sau thủy phân có khả năng làm mất màu nước brom este chứa C=C.
- Sản phẩm sau thủy phân có khả năng tham gia phản ứng tráng gương
este của axit fomic hoặc gốc rượu có C mang nối đôi gắn trực tiếp với nhóm cacboxyl:
RCOOCHCHR ' B. Ví dụ minh họa
Ví dụ 1: Este X có công thức phân tử là C4H6O2 khi thủy phân trong môi trường axit thu được ancol có khả năng làm mất màu nước brom. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:
A. CH3COO-CH=CH2
B. HCOO-CH=CH-CH3
C. HCOO-CH2CH=CH2 D. CH2=CH-COOCH3
Lời giải
2.C 2 H 2.4 2 6
k 2
2 2
Có 2 liên kết trong đó 1C=O và 1C=C
+) Thu được ancol C mang nối đôi không liên kết trực tiếp với O của COO.
+) Ancol thu được có khả năng làm mất màu brom ancol chứa C=C
Chọn C
Ví dụ 2: Hóa hơi hoàn toàn 4,4 gam một este X mạch hở, thu được thể tích hơi bằng thể tích của 1,6 gam khí oxi (đo ở cùng điều kiện). Mặt khác, thủy phân hoàn toàn 11 gam X bằng dung dịch NaOH dư, thu được 10,25 gam muối. Công thức của X là
A. C2H5COOCH3
B. CH3COOC2H5
C. HCOOC3H7
D. C2H5COOC2H5
Lời giải:
O2 X X 4 8 2
n n 0,05 molM 88gC H O Xét 11g X : nX 0,125molnRCOONa
RCOONa 3
M R 67 82g R 15 CH
→ X là CH3COOC2H5
→ Chọn B
C. Bài tập tự luyện
Câu 1: Hợp chất hữu cơ X có CTPT C9H10O2. Đun nóng X với dung dịch NaOH dư thu được hỗn hợp 2 muối. CTCT của X là
A. CH3CH2COOC6H5. B. CH3COOCH2C6H5. C. HCOOCH2CH2C6H5. D. HCOOCH2C6H4CH3
Câu 2: Cho sơ đồ phản ứng:
3/ 3
( 4 n 2) dd 2 3 2
EsteX C H O NaOHt Y AgNO Nt H Z NaOHt C H O Na
Công thức cấu tạo của X thỏa mãn sơ đồ đã cho là A. CH2=CHCOOCH3.
B. CH3COOCH2CH3. C. HCOOCH2CH2CH3. D. CH3COOCH=CH2.
Câu 3: Thuỷ phân este đơn chức X trong môi trường kiềm, sau phản ứng thu được dung dịch Y có khả năng tham gia phản ứng tráng bạc. X không là:
A. CH3COOCH=CH2. B. HCOOCH=CH2.
C. CH3COOC(CH3)=CH2. D. HCOOC(CH3)=CH2.
Câu 4: Este X hai chức mạch hở có công thức phân tử C H O .7 10 4 Từ X thực hiện các phản ứng sau:
0 0
0
t Ni,t
1 2 3 2 2 3
t
1 2 4 2 4
d
1 X NaOH X X X 2 X H X
3 X H SO loang Y Na SO
u
Công thức cấu tạo của Y là A. HOOC-CH=CH-COOH B. HOOC-CH2-CH2-COOH C. CH2=CH-COOH
D. HOOC-CH2-COOH
Câu 5: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este đơn chức Y trong 145 ml dung dịch NaOH 1M. Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được ancol etylic và 10 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của Y là
A. HCOOC2H5.
B. CH3COOC2H5. C. C2H5COOC2H5. D. C2H3COOC2H5.
Câu 6: Este đơn chức X có tỉ khối hơi so với CH4 là 6,25. Cho 20 gam X tác dụng với 300 ml dung dịch KOH 1M (đun nóng). Cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 28 gam chất rắn khan. Công thức cấu tạo của X là
A. CH3-CH2-COO-CH=CH2 B. CH2=CH-COO-CH2-CH3. C. CH2=CH-CH2- COO -CH3. D. CH3-COO-CH=CH-CH3.
Câu 7: Thủy phân hoàn toàn 0,1 mol este X bằng NaOH, thu được một muối của axit cacboxylic Y và 7,6g ancol Z. Chất Y có phản ứng tráng bạc, Z hòa tan được Cu(OH)2 cho dung dịch màu xanh lam. Công thức cấu tạo của X là
A. HCOOCH2CH2CHOCOH.
B. HCOOCH2CH(CH3)OCOH.
C. CH3COOCH2CH2OCOCH3. D. HCOOCH2CHOCOCH3.
Câu 8: Hỗn hợp Z gồm hai este X và Y tạo bởi cùng một ancol và hai axit cacboxylic kế tiếp nhau trong dãy đồng đẳng (MX<MY). Đốt cháy hoàn toàn m gam Z cần dùng 6,16 lít khí O2
(đktc), thu được 5,6 lít khí CO2 (đktc) và 4,5 gam H2O. Công thức este X và giá trị của m tương ứng là
A. (HCOO)2C2H4và 6,6 B. HCOOCH3và 6,7 C. CH3COOCH3và 6,7 D. HCOOC2H5và 9,5
Câu 9: Đốt cháy hoàn toàn một lượng hỗn hợp M gồm ancol X, axit cacboxylic Y và este Z (đều no, đơn chức, mạch hở và Y, Z có cùng số nguyên tử cacbon) cần dùng vừa đủ 12, 32lít O2
(đktc), sinh ra 11, 2 lít CO2(đktc). Công thức của Y là A. HCOOH
B. CH3CH2COOH C. CH3CH2CH2COOH D. CH3COOH
Câu 10: Chia 26,4 gam este X làm hai phần bằng nhau:
Phần 1. Đem đốt cháy hoàn toàn thu được 13,44 lít CO2 (đktc) và 10,8 gam nước
Phần 2. Cho tác dụng hết với 50 gam dung dịch NaOH 20%, cô cạn dung dịch sau phản ứng thu được 16,3 gam chất rắn. Công thức cấu tạo thu gọn của X là:
A. C2H3COOCH3
B. HCOOC3H7
C. CH2=CHCOOCH3
D. CH3COOC2H5
Đáp án tham khảo
1A 2D 3C 4D 5B 6A 7B 8B 9D 10D
