VIẾNG LĂNG BÁC Viễn Phương I. Tác giả - tác phẩm :
1. Tác giả :
- Viễn Phương tễn khai sinh là Phan Thanh Viễn, sinh năm 1928 mất năm 2005, quễ t nh An ở ỉ Giang.
- Ông là m t trong nh ng gộ ữ ương m t tiễu bi u nhất c a l c lặ ể ủ ự ượng văn ngh gi i phóng miễ+n ệ ả Nam.
- Th Viễn Phơ ương t p trung khám phá, ng i ca v đ p c a nhấn dấn, đất nậ ợ ẻ ẹ ủ ước trong công cu c chiễn đấu trộ ường kì, gian kh c a dấn t c.ổ ủ ộ
- Phong cách sáng tác : c m xúc sấu lăng, thiễt tha, gi ng th nh nh , trong sáng, ngôn ng ả ọ ơ ỏ ẹ ữ đ m đà màu săc dấn t c.ậ ộ
2. Tác phẩm
a. Hoàn cảnh sáng tác: Năm 1976, sau khi cu c kháng chiễn chông Mỹ kễt thúc, đất nộ ước thông nhất, lăng ch t ch Hô+ Chí Minh cũng v a khánh thành, tác gi ra thăm miễ+n Băc, ủ ị ừ ả vào lăng viễng Bác Hô+. Bài th "Viễng lăng Bác" đơ ược sáng tác trong d p đó, và in trong t p ị ậ
"Nh mấỹ mùa xuấn” (1978).ư b. Bố cục: 4 phấ+n
- Kh 1: C m xúc c a tác gi trổ ả ủ ả ước không gian, c nh v t bễn ngoài lăng.ả ậ - Kh 2: C m xúc trổ ả ước đoàn người vào lăng viễng Bác.
- Kh 3: C m xúc khi vào lăng, nhìn thấỹ di hài Bác.ổ ả - Kh 4: Nh ng tình c m, c m xúc trổ ữ ả ả ước lúc ra vễ+.
II. Tìm hiểu bài thơ:
1. Khổ thơ đầu gợi cảm xúc trước lăng Bác:
- Bài thơ được mở đầu như một lời thông báo nhưng dạt dào tình cảm.
+ Cách xưng hô “Con - Bác” mộc mạc, giản dị, chân chất mà thân thiết, gần gũi, dạt dào biết bao tình cảm yêu thương, kính trọng.
+ Cụm từ “ở miền Nam” gợi lên biết bao mong nhớ, biết bao tình cảm của nhân dân đối với Bác.
+ Nhà thơ không nói “ra viếng” mà sử dụng cách nói giảm nói tránh “ra thăm”. Cách diễn đạt này vừa ngụ ý đứa con về thăm cha, thăm nơi Bác nghỉ vừa giảm nhẹ nỗi đau thương mất mát.
+ Câu thơ “Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác” ấm áp tình cảm thiết tha, nỗi bồi hồi xúc động của một người con đất Việt đối với vị cha già của dân tộc.
- Đứng từ xa ngắm nhìn lăng Bác, hình ảnh hàng tre bát ngát hiện lên trong màn sương huyền ảo của bầu trời Hà Nội.
+ “Hàng tre bát ngát” là một hình ảnh quá đỗi thân quen của làng quê.
+ Từ cảm thán “Ôi” bộc lộ cảm xúc trào dâng khi bắt gặp hình ảnh thương mến ấy.
+ Từ láy gợi tả “xanh xanh” đảo lên phía trước (đảo ngữ) như muốn nhấn mạnh sống bền bỉ của thiên nhiên, của quê hương, dân tộc.
+ “Hàng tre xanh xanh” còn là ảnh tượng trưng cho dân tộc Việt Nam, con người Việt Nam với bao phẩm chất cao quý nhất, trong sáng nhất.
+ Hình ảnh nhân hoá hàng tre “Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng” còn là biểu tượng bất diệt của con người Việt Nam hiên ngang, kiên cường, bất khuất, bền bỉ.
+ Hàng tre thân thuộc mang vẻ đẹp yên bình của làng quê bên lăng hay là hình ảnh ẩn dụ cho cả dân tộc Việt Nam vẫn đang sát cánh, quây quần bên vị cha già đáng kính canh cho vào giấc ngủ an lành của Người?
2. Khổ thơ thứ hai diễn tả sự tôn kính của nhà thơ khi đứng trước lăng Người:
- Từ bên ngoài, nhà thơ tiến gần hơn đến lăng Bác, hoà vào dòng người đi vào viếng vị cha già kính yêu.
+ Nếu mặt trời của thiên nhiên soi sáng cho nhân loại, thắp nắng cho vạn vật bừng sự sống thì Bác cũng là vầng mặt trời toả ánh sáng, xua đi bóng đêm tăm tối cho dân tộc thoát khỏi nô lệ lầm than.
+ Hình ảnh ẩn dụ “mặt trời” chỉ Bác Hồ được đặt song song với mặt trời vũ trụ mang tính vĩnh hằng nhằm ca ngợi sự vĩ đại của Bác.
- Hình nh dòng ngả ười vào thăm lăng Bác đã được nhà th miễu t m t cách đ c đáo và ơ ả ộ ộ đ l i nhiễ+u ấn tể ạ ượng.
+ “Ngàỹ ngàỹ” là s l p đi l p l i, không thaỹ đ i. Đi p l i c m t nàỹ, có lẽ nhà th muôn ự ặ ặ ạ ổ ệ ạ ụ ừ ơ nhấn m nh m t chấn lý: công n c a Bác ng tr trong lòng ngạ ộ ơ ủ ự ị ười dấn Vi t Nam cũng ệ không phai nhòa thẽo năm tháng, và hình nh dòng ngả ười ngàỹ ngàỹ vào viễng lăng Bác cũng đã tr thành m t đi p khúc c a lòng kính ỹễu Bác.ở ộ ệ ủ
+ “Tràng hoa” thẽo nghĩa th c là nh ng bông hoa tự ữ ươi thăm kễt thành mà dòng người mang vào lăng viễng Bác. Nh ng “tràng hoa” còn là m t hình nh n d sáng t o c a nhà ư ộ ả ẩ ụ ạ ủ th . Môi ngơ ười con Vi t Nam là m t đóa hoa tệ ộ ươi thăm, hàng tri u con ngệ ười Vi t Nam sẽ ệ tr thành m t tràng hoa r c r săc màu dấng lễn Bác. ở ộ ự ỡ
+ Hình nh hoán d “b ỹ mả ụ ả ươi chín mùa xuấn” tượng tr ng cho b ỹ mư ả ươi chín năm Bác đã công hiễn cu c đ i cho đất nộ ờ ước, cho cách m ng. Môi tu i đ i c a Bác là m t mùa xuấn ạ ổ ờ ủ ộ tươi đ p dấng hiễn cho T quôc. ẹ ổ
Nh n xét: Bác đã ra đi nh ng Ngậ ư ười vấn sáng mãi nh vấ+ng dư ương, hình nh Ngả ười luôn in đ m trong lòng m i ngậ ọ ười. Người mãi trường tô+n v i non sông, đất nớ ước.
* Đánh giá:
- Nội dung:
Hai kh th đấ+u đã diễn t th t chấn thành và sấu săc tình c m, xúc đ ng thiễng liễng ổ ơ ả ậ ả ộ thành kính, lòng biễt n và t hào khi tác gi t miễ+n Nam ra viễng lăng Bác.ơ ự ả ừ
- Nghệ thuật:
Tác gi s d ng gi ng đi u v a trang nghiễm v a trấ+m lăng thiễt tha cùng v i th th ả ử ụ ọ ệ ừ ừ ớ ể ơ tám ch linh ho t góp phấ+n th hi n c m xúc m t cách chấn th t. Trong th , Viễn ữ ạ ể ệ ả ộ ậ ơ Phương cũng s d ng nhiễ+u hình nh th v a th c v a mang tính bi u tử ụ ả ơ ừ ự ừ ể ượng kễt h p ợ v i các phép tu t nh đi p ng , n d , hoán d đã mang đễn hi u qu ngh thu t cao, đ ớ ừ ư ệ ữ ẩ ụ ụ ệ ả ệ ậ ể l i trong lòng ngạ ười đ c nhiễ+u ấn tọ ượng sấu săc, khó quễn.
III. Luyện tập:
Hãỹ nễu c m nh n vễ+ kh th th hai bài th “Viễng lăng Bác” c a Viễn Phả ậ ổ ơ ứ ơ ủ ương.
