Bài 13. Phản ứng hóa học Học theo Sách giáo khoa
I - Định nghĩa
Phản ứng hóa học là quá trình làm biến đổi chất này thành chất khác Chất phản ứng (hay chất ban đầu) là chất bị biến đổi trong phản ứng Sản phẩm là chất mới sinh ra
Phương trình chữ của phản ứng hóa học là:
Tên các chất phản ứng → Tên các sản phẩm Thí dụ: Sắt + lưu huỳnh → Sắt(II) sunfua
II - Diễn biến của phản ứng hóa học
Xét phản ứng hóa học giữa khí hiđro và khí oxi tạo ra nước (xem hình 2.5 SGK):
a) Trước phản ứng, các nguyên tử hiđro liên kết với nhau, các nguyên tử oxi liên kết với nhau
b) Sau phản ứng 1 nguyên tử oxi liên kết với 2 nguyên tử hiđro
c) Trong quá trình phản ứng, số nguyên tử H và số nguyên tử O không thay đổi d) Các phân tử trước và sau phản ứng có khác nhau
Kết luận: Trong phản ứng hóa học, chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
III. Khi nào phản ứng hóa học xảy ra
1. Các chất phản ứng cần được tiếp xúc với nhau
2.Tùy mỗi loại phản ứng cụ thể cần đun nóng đến một nhiệt độ nào đó 3. Có những phản ứng cần có mặt chất xúc tác
IV - Làm thể nào để nhận biết có phản ứng hóa học xảy ra?
Dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành, có tính chất hóa học khác với chất phản ứng
Bài tập
Bài 1. Trang 44 VBT Hóa học 8 a) Phản ứng hóa học là gì ?
b) Chất nào gọi là chất phản ứng (hay chất tham gia), là sản phẩm ?
c) Trong quá trình phản ứng, lượng chất nào giảm dần, lượng chất nào tăng dần?
Lời giải
a) Phản ứng hóa học là quá trình biến đổi chất này thành chất khác.
b) Chất phản ứng là chất bị biến đổi trong phản ứng Sản phẩm là chất mới sinh ra
c) Trong quá trình phản ứng, lượng chất phản ứng giảm dần, lượng sản phẩm tăng dần.
Bài 2. Trang 44 VBT Hóa học 8
a) Vì sao nói được: Khi chất phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu là đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng).
b) Trong một phản ứng chỉ xảy ra sự thay đổi gì? Kết quả là gì?
c) Theo hình 2.5 trong bài học hãy trả lời câu hỏi: Số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố có giữ nguyên trước và sau phản ứng không ?
Lời giải
a) Ta nói được: Khi chất tham gia phản ứng chính là phân tử phản ứng (nếu là đơn chất kim loại thì nguyên tử phản ứng ) vì phân tử cấu thành nên chất, thể hiện đầy đủ tính chất hóa học của chất (đối với đơn chất kim loại là các nguyên tử cấu thành nên).
b) Trong một phản ứng hóa học chỉ có sự thay đổi liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.
Kết quả là làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác.
c) Số lượng nguyên tử mỗi nguyên tố H và O được giữ nguyên trước và sau phản ứng
Bài 3. Trang 44 VBT Hóa học 8: Ghi lại phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy (xem bài tập 3, bài 12). Cho biết tên các chất tham gia và sản phẩm trong phản ứng này.
Lời giải
Phương trình chữ của phản ứng xảy ra khi cây nến cháy:
Parafin + oxi t khí cacbon đioxit + nước
Bài 4. Trang 44 VBT Hóa học 8: Chép vào vở bài tập những câu sau đây với đầy đủ các từ thịch hợp chọn trong khung :
Lời giải
"Trước khi cháy chất paraffin ở thể rắn còn khi cháy ở thể hơi. Các phân tử parafin phản ứng với các phân tử khí oxi”.
Bài 5. Trang 44 VBT Hóa học 8 : Bỏ quả trứng vào dung dịch axit clohiđric thấy sủi bọt ở vỏ trứng (hình bên).
Biết rằng axit clohiđric đã tác dụng với canxi cacbonat (chất có trong vỏ trứng) tạo ra canxi clorua, nước và khí cacbon đioxit thoát ra.
Hãy chỉ ra dấu hiệu để nhận biết có phản ứng xảy ra. Ghi lại phương trình chữ của phản ứng.
Lời giải
Dấu hiệu để nhận biết phản ứng xảy ra là vỏ trứng sủi bọt, do khí cacbon đioxit thoát ra ngoài.
Phương trình chữ của phản ứng:
Axit clohiđric + canxi cacbonat → canxi clorua + cacbon đioxit + nước
Bài 6. Trang 44 VBT Hóa học 8: Khi than cháy trong không khí xảy ra phản ứng hóa học giữa than và khí oxi.
a) Hãy giải thích vì sao cần đập vừa nhỏ than trước khi đưa vào bếp lò, sau đó, dùng que lửa châm rồi quạt mạnh đến than bén cháy thì thôi.
b) Ghi lại phương trình chữ của phản ứng, biết rằng sản phẩm là khí cacbon đioxit.
Lời giải
a) Khi nhóm lò, cần đập vừa nhỏ than để tăng diện tích bề mặt tiếp xúc của than với khí oxi.
Dùng que lửa châm để làm tăng nhiệt độ của than Quạt mạnh để thêm đủ oxi.
b) Phương trình chữ phản ứng:
Than + oxi t cacbon đioxit
Bài tập trong Sách Bài tập
Bài 13.3. Trang 45 VBT Hóa học 8 : Sơ đồ tượng trưng cho phản ứng giữa kim loại kẽm và axit clohiđric HCl tạo ra chất kẽm clorua ZnCl2 và khí hiđro H2 như sau :
Hãy điền từ/ cụm từ thích hợp vào chỗ trống trong các câu sau đây:
"Mỗi phản ứng xảy ra với một ………… và hai ……… Sau phản ứng tạo ra một
………… và một ………… "
Lời giải
Mỗi phản ứng xảy ra với một nguyên tử kẽm và hai phân tử axit clohiđric.
Sau phản ứng tạo ra một phân tử kẽm clorua và một phân tử hiđro.
Bài 13.4. Trang 45 VBT Hóa học 8 :
a) Giải thích tại sao khi để ngọn lửa đến gần là cồn đã bắt cháy?
b) Biết rằng cồn cháy được là có sự tham gia của khí oxi, tạo ra nước và khí cacbon đioxit. Viết phương trình chữ của phản ứng.
Lời giải
a) Cồn là chất dễ bay hơi, các phân tử cồn trong hơi cồn được ngọn lửa nung nóng lên bắt cháy.
b) Phương trình chữ của phản ứng :
Cồn + Khí oxi t Nước + Khí cacbon đioxit.
Bài 13.6. Trang 46 VBT Hóa học 8 : Nước vôi (có chất canxi hiđroxit) được quét lên tường một thời gian sau đó sẽ khô và hoá rắn (chất rắn là canxi cacbonat).
a) Dấu hiệu nào cho thấy đã có phản ứng hoá học xảy ra ?
b) Viết phương trình chữ của phản ứng, biết rằng có chất khí cacbon đioxit (chất này có trong không khí) tham gia và sản phẩm ngoài chất rắn còn có nước (chất này bay hơi).
Lời giải
a) Tạo ra chất rắn không tan.
b) Phương trình chữ của phản ứng:
Canxi hiđroxit + Khí cacbon đioxit ⟶ Canxi cacbonat + Nước.
Bài 13.8. Trang 46 VBT Hóa học 8: Biết rằng trong nước bọt có men amilaza làm chất xúc tác cho phản ứng của tinh bột với nước chuyển thành mantozơ (đường mạch nha) và một ít men mantaza làm chất xúc tác cho phản ứng của mantozơ với nước chuyển thành glucozơ. Khi ta nhai cơm (trong cơm có tinh bột) có thể xảy ra hai phản ứng hoá học trên.
Viết phương trình chữ của hai phản ứng hóa học trên Vì sao khi nhai kĩ cơm ta thấy có vị hơi ngọt.
Lời giải
Các phương trình chữ của hai phản ứng:
Tinh bột + Nước → Mantozơ.
Mantozơ + Nước → Glucozơ.
Vì sao khi nhai kĩ cơm ta thấy có vị hơi ngọt?
Nhai kĩ cơm để chia thật nhỏ tinh bột, đồng thời để nước bọt tiết ra có đủ chất xúc tác cho phản ứng chuyển tinh bột thành mantozơ và phản ứng chuyển mantozơ thành glucozơ. Vị ngọt có được là do có một ít hai chất này.
