Bài 48: Hệ thần kinh sinh dưỡng
Câu hỏi trang 151 sgk Sinh học lớp 8: Quan sát kĩ hình 48-1 và 48-2 cùng các chú thích trên hình rồi trả lời các câu hỏi sau:
- Trung khu của các phản xạ vận động và phản xạ sinh dưỡng nằm ở đâu?
- So sánh cung phản xạ sinh dưỡng với cung phản xạ vận động.
Lời giải:
- Trung khu (bộ phận trung ương) của các phản xạ vận động và sinh dưỡng đều nằm trong chất xám, nhưng trung khu của phản xạ sinh dưỡng nằm trong sừng bên của tủy sống và trụ não.
- So sánh cung phản xạ vận động và cung phản xạ sinh dưỡng:
Cung phản xạ vận động Cung phản xạ sinh
dưỡng
Trung khu Nằm trong chất xám Nằm trong chất xám ở sừng bên của tủy sống và trụ não.
Đường hướng tâm Gồm 1 nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám
Gồm một nơron liên hệ với trung khu ở sừng sau chất xám
Đường li tâm Chỉ có 1 nơron chạy thẳng từ sừng trước chất xám tới cơ quan đáp ứng.
Gồm 2 nơron tiếp giáp nhau trong các hạch thần kinh sinh dưỡng
Điều khiển Hoạt động của nội quan Hoạt động của các cơ
Câu hỏi trang 152 sgk Sinh học lớp 8: Trình bày điểm khác nhau giữa phân hệ giao cảm và đối giao cảm.
Lời giải:
Cấu tạo Phân hệ giao cảm Phân hệ đối giao cảm Trung ương Các nhân xám ở sừng bên
tuỷ sống (từ đốt tuỷ ngực I đến đốt tuỷ thắt lưng III)
Các nhân xám ở trụ não và đoạn cùng tuỷ sống
Ngoại biên gồm: Hạch thần kinh (nơi chuyển tiếp nơron)
Chuỗi hạch nằm gần cột sống (chuỗi hạch giao cảm) xa cơ quan phụ trách.
Hạch nằm gần cơ quan phụ trách
Nơron trước hạch (sợi trục có bao miêlin)
Sợi trục ngắn Sợi trục dài Nơron sau hạch (không có
bao miêlin)
Sợi trục dài Sợi trục ngắn
Câu hỏi trang 153 sgk Sinh học lớp 8: Căn cứ vào hình 48.3 và 48.2, em có thể nhận xét gì về chức năng của 2 phân hệ giao cảm và đối giao cảm? Điều đó có ý nghĩa gì trong đời sống.
Lời giải:
Hai phân hệ giao cảm và đối giao cảm có tác dụng đối lập đối với hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng, chính nhờ đó mà điều hoà được hoạt động của chúng phù hợp với nhu cầu của cơ thể từng lúc, từng nơi.
Bài 1 trang 154 sgk Sinh học lớp 8: Trình bày sự giống và khác nhau về mặt cấu trúc và chức năng giữa hai phân hệ giao cảm và đối cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng.
Lời giải:
Sự giống nhau và khác nhau về mặt cấu trúc và chức năng giữa 2 bộ phận giao cảm và đối giao cảm trong hệ thần kinh sinh dưỡng.
* Sự giống nhau:
- Đều có trung ương là nhân xám.
- Điều hòa hoạt động phù hợp với nhu cầu cơ thể, từng lúc, từng nơi.
* Sự khác nhau:
Bộ phận giao cảm Bộ phận đối giao cảm
Trung ương Nhân xám ở sừng bên tùy sống (từ đối sống ngực I đến đốt tủy thắt lưng III)
Nhân xám ở trụ não và sừng bên đoạn cùng tủy sống
Hạch thần kinh Chuỗi hạch nằm dọc 2 bên cột sống hoặc các hạch trước cột sống, xa cơ quan phụ trách
Hạch nằm xa trung ương (gần cơ quan phụ trách)
Nơron trước hạch (có bao miêlin)
Sợi trục ngắn Sợi trục dài
Nơron sau hạch (không có bao miêlin)
Sợi trục dài Sợi trục ngắn
Chức năng Tăng lực và nhịp cơ tim Dãn phế quản nhỏ Giảm nhu động ruột
Co mạch máu ruột, da, dãn mạch máu cơ
Giảm tiết nước bọt
Giảm lực và nhịp cơ tim
Co phế quản nhỏ Tăng nhu động ruột Dãn mạch máu ruột, da, co mạch máu cơ
Dãn đồng tử Dãn cơ bóng đái
Tăng tiết nước bọt Co đồng tử
Co cơ bóng đái
Bài 2* trang 154 sgk Sinh học lớp 8: Hãy trình bày phản xạ điều hòa hoạt động của tim và hệ mạch trong các trường hợp sau:
- Lúc huyết áp tăng cao.
- Lúc hoạt động lao động.
Lời giải:
Điều hòa tim mạch bằng phản xạ sinh dưỡng trong các trường hợp:
* Lúc huyết áp tăng cao:
- Các thụ quan bị kích thích xuất hiện xung thần kinh trung ương phụ trách tim mạch nằm trong các nhân xám (thuộc bộ phận đối giao cảm) dây li tâm (dây thần kinh X hay dây mê tẩu) tim làm giảm nhịp co và lực co; làm dãn các mạch da và mạch ruột hạ huyết áp.
* Hoạt động lao động:
- Khi lao động xảy ra sự ôxi hóa đường glucôzơ dễ tạo năng lượng cần cho sự co cơ, đồng thời sản phẩm phân hủy quá trình này là CO2 tích lũy dần trong máu.
- H+ được hình thành H+ sẽ kích thích thụ quan gây ra xung thần kinh hướng tâm trung khu hô hấp và tuần hoàn nằm trong hành tủy trung khu giao cảm dây giao cảm đến tim, mạch máu đến cơ tăng nhịp, lực co tim và mạch máu đến cơ dãn ra để cung cấp ôxi cần cho nhu cầu năng lượng co cơ, đồng thời chuyển nhanh sản phẩm phân hủy đến các cơ quan bài tiết.
