NGHỊ LUẬN VỀ MỘT
HIỆN TƯỢNG ĐỜI SỐNG
TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH
TỔ NGỮ VĂN
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
Đề bài: Bày tỏ ý kiến của mình về hiện tượng được nêu trong bài viết sau:
Chia chiếc bánh của mình cho ai?
Nếu coi thời gian trong một ngày của bạn là chiếc bánh tròn trịa, bạn sẽ chia chiếc bánh cho bố mẹ, cho công việc, cho gia đình bao nhiêu và dành cho mình bao nhiêu phần?
Trong khi không ít bạn trẻ hiện nay đang lãng phí chiếc bánh của mình vào những trò chơi vô bổ thì chàng “Thanh niên trẻ tiêu biểu thành phố Hồ Chí Minh 2007” Nguyễn Hữu Ân lại dành hết chiếc bánh thời gian của mình cho những người bệnh ung thư giai đoạn cuối.
Một câu chuyện lạ lùng…..
(Theo Tạ Minh Phương…)
Nguyễn Hữu Ân và má Phẳng tại bệnh viện
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
Tìm hiểu đề:
- Xác định vấn đề nghị luận - Xác định kiểu nghị luận - Xác định phạm vi tư liệu - Xác định thao tác lập luận
Tìm ý:
- Xác định các ý cần có cho đề bài trên
1. Tìm hiểu đề
Tìm hiểu đề và tìm ý Tìm hiểu đề
Xác định vấn đề Hiện tượng sử dụng thời gian có ý nghĩa của các bạn trẻ hiện nay Kiểu nghị luận Nghị luận về một hiện tượng đời
sống
Phạm vi tư liệu Trong lịch sử, văn học, đời sống
Thao tác lập luận Phân tích, chứng minh, bác bỏ, bình luận…
Tìm ý
Tóm tắt hiện tượng Nguyễn Hữu Ân Phân tích ý nghĩa hiện tượng
Các tấm gương sử dụng thời gian có ý nghĩa Phê phán hiện tượng lãng phí thời gian
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
2. Lập dàn ý
THẢO LUẬN NHÓM (5P)
Nhóm 1: Phần mở bài cần nêu lên những gì? Giới thiệu về hiện tượng như thế nào?
Nhóm 2: Phần thân bài có những ý chính nào? Tại sao?
Nhóm 3: Hiện tượng Nguyễn Hữu Ân có ý nghĩa gì, tiêu biểu cho phẩm chất nào của thanh niên ngày nay?
Nhóm 4: Em hãy đánh giá chung về những hiện tượng tương tự như hiện tượng Nguyễn Hữu Ân?
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
2. Lập dàn ý
a. Mở bài:
- Giới thiệu hiện tượng Nguyễn Hữu Ân
- Trích dẫn đề văn, nêu vấn đề “chia chiếc bánh mì của mình cho ai?”
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
2. Lập dàn ý
b. Thân bài:
- Tóm tắt hiện tượng: Nguyễn Hữu Ân đã dành hết thời gian của mình cho những người ung thư giai đoạn cuối.
- Phân tích hiện tượng: Hiện tượng Nguyễn Hữu Ân có ý nghĩa giáo dục rất lớn đối với thanh niên, học sinh ngày nay.
- Bình luận:
+ Đánh giá chung về hiện tượng:
+ Phê phán:
+ Kêu gọi: Thanh niên, học sinh ngày nay hãy noi gương Nguyễn Hữu Ân để thời gian của mình không trôi đi vô ích.
I. Tìm hiểu đề và lập dàn ý
2. Lập dàn ý
c. Kết bài:
- Bày tỏ suy nghĩ riêng của người viết đối với hiện tượng.
II. Cách làm bài về hiện tượng đời sống
- Nghị luận đời sống: là bàn về một hiện tượng có ý nghĩa trong xã hội.
- Bài nghị luận cần:
+ Nêu rõ hiện tượng
+ Phân tích các mặt đúng – sai, lợi – hại + Chỉ ra nguyên nhân
+ Bày tỏ ý kiến, thái độ của người viết
- Ngoài việc vận dung các thao tác lập luận như phân tích, chứng minh, so sánh, bác bỏ, bình luận…, người viết cần diễn đạt sáng sủa, ngắn gọn, giản dị, nhất là phần nêu cảm nghĩ của riêng mình.
III. Luyện tập
•c
•d
•b
•a
Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4
Bài 1: Làm bài tập nhóm 5 phút
III. Luyện tập
Bài tập 1:
a. Trong văn bản trên, bàn về hiện tượng:
- Trong văn bản trên, bàn về hiện tượng nhiều thanh niên, sinh viên Việt Nam du học nước ngoài dành quá nhiều thời gian cho việc chơi bời, giải trí mà chưa chăm chỉ học tập, rèn luyện để khi trở về góp phần xây dựng đất nước.
- Hiện tượng ấy diễn ra vào những năm đầu của thế kỉ XX.
III. Luyện tập
Bài tập 1:
b. Tác giả đã sử dụng các thao tác lập luận:
- Phân tích: Thanh niên du học mãi chơi bời, thanh niên trong nước “không làm gì cả”, họ sống “già cỗi”, thiếu tổ chức, rất nguy hại cho tương lai đất nước...
- So sánh: nêu hiện tượng thanh niên, sinh viên Trung Hoa du học chăm chỉ, cần cù.
- Bác bỏ: “Thế thì thanh niên của ta đang làm gì? Nói ra thì buồn, buồn lắm: Họ không làm gì cả”.
III. Luyện tập
Bài tập 1:
c. Nghệ thuật diễn đạt của văn bản:
- Dùng từ, nêu dẫn chứng xác đáng, cụ thể.
- Kết hợp nhuần nhuyễn các kiểu câu trần thuật, câu hỏi, câu cảm thán.
III. Luyện tập
Bài tập 1:
d. Rút ra bài học cho bản thân:
- Xác định lí tưởng, cách sống; mục đích, thái độ học tập đúng đắn.
IV. Vận dụng
Đề bài: Viết một đoạn văn ngắn (khoảng 200 từ) trình bày suy nghĩ của
anh (chị) về lối sống thực dụng đang làm băng hoại đạo đức của con
người, đặc biệt là giới trẻ hiện nay.
IV. Vận dụng
Gợi ý:
Giải thích:
- Lối sống thực dụng là lối sống coi nặng giá trị vật chất, chạy đua theo những nhu cầu trước mắt, đặt lợi ích của bản thân lên trên tất cả, gần với sự ích kỉ, trục lợi. Lối sống thực dụng là một căn bệnh nguy hiểm có thể làm băng hoại đạo đức con người.
- Biểu hiện của lối sống thực dụng: sống buông thả, thờ ơ, hành xử thô bạo, vi phạm pháp luật nhà nước, coi trọng tiền bạc, xem nhẹ những giá trị đạo đức, nhân cách, tâm hồn….
IV. Vận dụng
Gợi ý:
Phân tích, chứng minh tác hại, nguyên nhân của hiện tượng:
- Tác hại của lối sống thực dụng: Lối sống thực dụng sẽ làm tha hóa con người, khơi dậy những ham muốn bản năng, cơ hội, chạy theo hưởng lạc, những lợi ích trực tiếp trước mắt, xa rời những mục tiêu phấn đấu. Trong quan hệ giữa người với người, những tình cảm lành mạnh bị thay thế bằng quan hệ vụ lợi, vật chất. Trong đời sống, họ vô trách nhiệm, bàng quan, vô cảm, không đấu tranh chống cái sai…
- Nguyên nhân của lối sống thực dụng: do ý thức của bản thân; do môi trường giáo dục còn chưa chú trọng đến đạo đức, nhân cách, kĩ năng sống; do gia đình thiếu sát sao, quan tâm; do xã hội chưa tổ chức được những hoạt động hữu ích thu hút giới trẻ,...
IV. Vận dụng
Gợi ý:
Biện pháp khắc phục:
- Sống phải có khát vọng, lí tưởng, có hoài bão, mục đích sống, động lực để phấn đấu.
Nhất là tuổi trẻ phải biết biến ước mơ thành hành động cụ thể, năng động, dám nghĩ, dám làm, không uổng phí thời gian, loại bỏ lối sống ích kỉ, vượt qua cám dỗ đời thường.
- Gia đình, nhà trường và xã hội cần quan tâm hơn tới giáo dục, tạo động lực phấn đấu và thu hút, trọng dụng giới trẻ vào những việc làm có ích.
