BÀI 6. Ai Cập và Lưỡng Hà cổ đại
Câu hỏi mở đầu trang: Vườn treo Ba-bi-lin (Lưỡng Hà) và quần thể kim tư tháp Gi-za (Ai Cập) là hai trong bảy kì quan thế giới cổ đại. Trong đó, quần thể kim tự tháp Gi-za vẫn còn tồn tại đến ngày nay. Vậy cư dân Lưỡng Hà và Ai Cập đã xây dựng những công trình này như thế nào? Những thành tựu văn hóa chủ yếu của họ là gì?
Trả lời:
* Cách xây dựng kim tự tháp và vườn treo Ba-bi-lon:
- Xây dựng kim tự tháp: người Ai Cập cổ đại đã sử dụng mặt phẳng nghiêng để vận chuyển các khối đá và vật liệu lên cao để xây dựng kim tự tháp:
- Xây dựng vườn treo Ba-bi-lon:
+ Vườn treo Babylon được xây dựng bên bờ sông Ơ-phơ-rát. Vườn có dạng vuông gồm bốn tầng. Vườn có đủ hoa thơm, cỏ lạ, các loại cây quý hiếm.
* Thành tựu văn hóa chủ yếu của người Ai Cập và Lưỡng Hà:
- Lịch pháp:
+ Theo lịch của Ai Cập một năm có 360 ngày, chia làm 12 tháng, mỗi tháng có 30 ngày.
+ Cư dân Lưỡng Hà chia một năm làm 12 tháng, mỗi tháng có 29 hoặc 30 ngày.
- Tín ngưỡng, tôn giáo:
+ Cư dân Ai Cập tin vào sự bất tử của linh hồn.
+ Người Ai Cập và Lưỡng Hà đều sùng bái nhiều vị thần tự nhiên.
- Chữ viết:
+ Cư dân Ai Cập viết chữ tượng hình trên giấy Pa-pi-rút.
+ Cư dân Lưỡng Hà viết chữ trên đất sét (còn gọi là chữ hình nêm).
- Toán học:
+ Hình học: người Ai Cập biết tính diện tích hình tam giác, hình tròn.
+ Số học: cư dân Lưỡng Hà sử dụng hệ thống đếm lấy số 60 làm cơ sở.
- Kiến trúc: kim tự tháp, tượng Nhân sư ở Ai Cập; thành Ba-bi-lon và vườn treo Ba-bi- lon ở Lưỡng Hà.
A. CÂU HỎI GIỮA BÀI
1. Điều kiện tự nhiên của Ai Cập và Lưỡng Hà Trả lời câu hỏi trang 27 Lịch Sử 6 - Cánh diều:
Yêu cầu số 1: Quan sát lược đồ hình 6.1 và đọc thông tin, hãy cho biết điều kiện tự nhiên đã tác động như thế nào đến sự hình thành các nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà.
Yêu cầu số 2: Quan sát hình 6.2 và đọc thông tin, hãy cho biết những “tặng phẩm” mà sông Nin đem đến cho Ai Cập là gì?
Trả lời:
Yêu cầu số 1:
- Đồng bằng phù sa màu mỡ, nguồn nước dồi dào… thuận lợi cho sự phát triển của sản xuất nông nghiệp.
- Điều kiện tự nhiên thuận lợi đã thúc đẩy sự phát triển của kinh tế => sớm đưa tới sự phân hóa xã hội thành các tầng lớp: quý tộc, nông dân công xã, nô lệ,...
- Những “tặng phẩm” mà sông Nin đem đến cho cư dân Ai Cập:
+ Bồi đắp phù sa => hình thành nên những đồng bằng rộng lớn và màu mỡ.
+ Cung cấp nguồn nước phục vụ cho đời sống sinh hoạt và sản xuất của con người.
+ Là con đường giao thông huyết mạch, giúp kết nối các vùng/ miền ở Ai Cập.
+ Cung cấp nguồn thủy sản…
2. Quá trình thành lập nhà nước của người Ai Cập và người Lưỡng Hà
Trả lời câu hỏi trang 28 Lịch Sử 6 - Cánh diều: Nêu quá trình thành lập nhà nước của người Ai Cập và Lưỡng Hà.
Trả lời:
- Quá trình thành lập nhà nước của người Ai Cập:
+ Khoảng năm 3200 TCN, Mê-nét thống nhất các công xã thành nhà nước Ai Cập.
+ Đứng đầu nhà nước là Pha-ra-ông, có quyền lực tối cao.
- Quá trình thành lập nhà nước của người Lưỡng Hà:
+ Khoảng thiên niên kỉ IV TCN, người Xu-me xây dựng các nhà nước thành bang; sau đó, nhiều nhà nước của người Ác-cát, Ba-bi-lon... ra đời.
+ Đứng đầu nhà nước là En-xi, có quyền lực tối cao.
3. Những thành tựu văn hóa chủ yếu của Ai Cập và Lưỡng Hà
Trả lời câu hỏi trang 30 Lịch Sử 6 - Cánh diều: Quan sát các hình từ 6.4 đến 6.9 và đọc thông tin, hãy nêu những thành tựu văn hóa chủ yếu của cư dân Ai Cập và Lưỡng Hà.
Trả lời:
- Lịch pháp:
+ Theo lịch của Ai Cập một năm có 360 ngày, chia làm 12 tháng, mỗi tháng có 30 ngày.
+ Cư dân Lưỡng Hà chia một năm làm 12 tháng, mỗi tháng có 29 hoặc 30 ngày.
- Tín ngưỡng, tôn giáo:
+ Cư dân Ai Cập tin vào sự bất tử của linh hồn.
+ Người Ai Cập và Lưỡng Hà đều sùng bái nhiều vị thần tự nhiên.
- Chữ viết:
+ Cư dân Ai Cập viết chữ tượng hình trên giấy Pa-pi-rút.
+ Cư dân Lưỡng Hà viết chữ trên đất sét (còn gọi là chữ hình nêm).
- Toán học:
+ Hình học: người Ai Cập biết tính diện tích hình tam giác, hình tròn.
+ Số học: cư dân Lưỡng Hà sử dụng hệ thống đếm lấy số 60 làm cơ sở.
- Kiến trúc: kim tự tháp, tượng Nhân sư ở Ai Cập; thành Ba-bi-lon và vườn treo Ba-bi- lon ở Lưỡng Hà.
B. CÂU HỎI CUỐI BÀI
Câu 1 - trang 30 Lịch Sử 6 - Cánh diều: Theo em, điều kiện tự nhiên nào quan trọng nhất dẫn đến sự hình thành các nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà?
Trả lời:
- Điều kiện tự nhiên quan trọng nhất dẫn đến sự hình thành của các nền văn minh Ai Cập, Lưỡng Hà là: sự hiện diện của các dòng sông lớn.
- Chứng minh:
+ Sông Nin, sông Ơ-phơ-rát và Ti-gơ-rơ đã bồi tụ nên những đồng bằng màu mỡ; cung cấp nguồn nước dồi dào => thuận lợi cho phát triển nông nghiệp.
+ Sự hiện diện của các con sông lớn và nhu cầu trị thủy đã thúc đẩy sự ra đời sớm của các nhà nước cổ đại ở Ai Cập và Lưỡng Hà.
+ Các con sông lớn cũng là một trong những nhân tố thường xuyên hiện diện và thúc đẩy sự phát triển của văn hóa Ai Cập, Lưỡng Hà.
Câu 2 - trang 30 Lịch Sử 6 - Cánh diều: Hãy giới thiệu về một thành tựu văn hóa của cư dân Ai Cập hoặc cư dân Lưỡng Hà mà em ấn tượng nhất.
Trả lời:
* Giới thiệu Kim Tự Tháp kê-ốp
- Kim tự tháp kê-ốp là một trong bảy kì quan của thế giới cổ đại, có chiều cao 147 m, được tạo nên từ hơn 2 triệu phiến đá, mỗi phiến nặng từ 2,5 đến 30 tấn.
- Trải qua hàng ngàn năm, đến nay kim tự tháp này vẫn đứng vững như muốn thách thức với thời gian.
