Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm – Đề cương ôn tập HK2 – Môn Giáo dục công dân 10
Trang 1
ĐỀ CƯƠNG ÔN TẬP HỌC KÌ 2, NĂM HỌC 2019- 2020 MÔN :GDCD 10
Bài 11. MỘT SỐ PHẠM TRÙ CƠ BẢN CỦA ĐẠO ĐỨC
1. Nghĩa vụ a. Nghĩa vụ là gì?
- Nghĩa vụ là trách nhiệm của cá nhân đối với yêu cầu, lợi ích chung của cộng đồng, của xã hội.
- Chú ý: Cá nhân phải biết đặt nhu cầu, lợi ích của xã hội lên trên. Không những thế còn phải biết hi sinh quyền lợi của mình vì quyền lợi chung.
b.Nghĩa vụ của người thanh niên Việt Nam hiện nay (đọc thêm) 2. Lương tâm
a. Lương tâm là gì?
- Lương tâm là năng lực tự đánh giá và điều chỉnh hành vi đạo đức của bản thân trong mối quan hệ với người khác và xã hội.
- Lương tâm tồn tại ở hai trạng thái:
+ Trạng thái thanh thản của lương tâm.
+ Trạng thái cắn rứt của lương tâm.
b. Làm thế nào để trở thành người có lương tâm?
- Thường xuyên rèn luyện đạo đức theo quan điểm tiến bộ.
- Thực hiện đầy đủ nghĩa vụ của bản thân một cách tự giác
- Bồi dưỡng tình cảm trong sáng trong quan hệ giữa người với người.
3. Nhân phẩm và danh dự a. Nhân phẩm
- Là phẩm chất là toàn bộ những phẩm chất mà con người có được. Nói cách khác, nhân phẩm là giá trị làm người của mỗi con người.
-Biểu hiện: Người có nhân phẩm là người có lương tâm, có nhu cầu vật chất và tinh thần lành mạnh, luôn thực hiện tốt các nghĩa vụ đạo đức đối với xã hội, với người khác.
b. Danh dự
- Danh dự là sự coi trọng, đánh giá cao của dư luận xã hội đối với một người dựa trên các giá trị tinh thần, đạo đức của người đó.
- Danh dự là nhân phẩm đã được đánh giá và công nhận.
- Mỗi người cần giữ gìn và bảo vệ danh dự của mình, đồng thời tôn trọng danh dự của người khác.
- Lòng tự trọng biết làm chủ các nhu cầu bản thân, kiềm chế được các nhu cầu, ham muốn không chính đáng và cố gắng tuân theo các quy tắc, chuẩn mực đạo đức tiến bộ của xã hội, đồng thời biết quý trọng nhân phẩm, danh dự của người khác.
* Tự ái là người có phản ứng có tính chất bản năng, mù quáng, khi đụng đến cái “tôi”kể cả làm điều trái, người đó không muốn ai đụng đến mình, trước lời khuyên đều phản ứng gay gắt.(hs tự nêu ví dụ).
4.Hạnh phúc a. Hạnh phúc là gì?
- Hạnh phúc là cảm xúc vui sướng, hài lòng của con người trong cuộc sống khi được đáp ứng, thỏa mãn các nhu cầu chân chính, lành mạnh về vật chất và tinh thần.
b.Hạnh phúc cá nhân và hạnh phúc xã hội (đọc thêm) Câu hỏi.
1. Nghĩa vụ là gì?
Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm – Đề cương ôn tập HK2 – Môn Giáo dục công dân 10
Trang 2 2. Lương tâm là gì?
3. Khi có những hành vi phù hợp với những chuẩn mực đạo đức xã hội thì trạng thái của lương tâm biểu hiện như thế nào? và ngược lại? nêu ví dụ.
4. Làm thế nào để trở thành người có lương tâm? liên hệ bản thân?
5. Nhân phẩm là gì? Như thế nào là một người có nhân phẩm? Và làm thế nào để trở thành người có nhân phẩm?
6. Theo em danh dự là gì?Để trở thành người có danh dự cần phải làm gì?
7. Nêu ví dụ, người có động cơ tốt đẹp của hành vi đẹp đẽ, không xúc phạm lòng tự trọng người khác?
8. Người có lòng tự trọng là gì? phân biệt tự trọng với tự ái? Nêu ví dụ?
9. Em đã tự ái bao giờ chưa?
10. Sự tự ái ấy có lợi hay có hại? Vì sao?
11 Hạnh phúc là gì?nêu ví dụ?
Bài 12. CÔNG DÂN VỚI TÌNH YÊU, HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH.
1.Tình yêu.
a) Tình yêu là gì?
Tình yêu: là sự rung cảm và quyến luyến sâu sắc giữa hai người khác giới. ở họ có sự phù hợp về nhiều mặt...làm cho họ có nhu cầu gần gũi, gắn bó với nhau, tự nguyện sống với nhau và sẵn sàng hiến dâng cho nhau cuộc sống của mình.
- Tình yêu mang tính xã hội. ( học sinh tự đọc) b. Thế nào là tình yêu chân chính?
- Tình yêu chân chính: Tình yêu chân chính là tình yêu trong sáng và lành mạnh, phù hợp với các quan niệm đạo đức tiến bộ của xã hội.
* Những biểu hiện của tình yêu chân chính:
+ Có tình cảm chân thực, sự quyến luyến, gắn bó giữa một nam và một nữ.
+ Có quan tâm sâu sắc đến nhau, không vụ lợi.
+ Có sự chân thành, tin cậy và tôn trọng từ cả hai phía.
+ Có lòng vị tha và sự thông cảm.
c) Một số điều nên tránh trong tình yêu của nam nữ thanh niên - Yêu đương quá sớm.
- Yêu một lúc nhiều người, yêu để chứng tỏ khả năng chinh phục bạn khác giới hoặc yêu đương vì mục đích vụ lợi.
- Có quan hệ tình dục trước hôn nhân.
2. Hôn nhân a) Hôn nhân là gì?
- Hôn nhân là quan hệ giữa vợ và chồng sau khi đã kết hôn.
b) Chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay - Nguyên tắc của chế độ hôn nhân:
+Thứ nhất, Hôn nhân tự nguyện và tiến bộ:
+ Thứ hai: hôn nhân một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng.
3. Gia đình, chức năng của gia đình, các mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên.
a) Gia đình là gì?
- Gia đình là một cộng đồng người chung sống và gắn bó với nhau bởi hai mối quan hệ cơ bản là quan hệ hôn nhân và quan hệ huyết thống. (Quan hệ HN là quan hệ vợ chồng, Quan hệ huyết thống là quan hệ giữa cha mẹ, con cái, ông bà, anh chị em ruột với nhau).
Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm – Đề cương ôn tập HK2 – Môn Giáo dục công dân 10
Trang 3 b) Chức năng của gia đình.
- Chức năng duy trì nòi giống.
- Chức năng kinh tế. ( sx, kinh doanh, dịch vụ phù hợp khả năng, điều kiện, tạo thu nhập chính đáng).
- Chức năng tổ chức đời sống gia đình.
- Chức năng nuôi dưỡng, giáo dục con cái.
c) Mối quan hệ gia đình và trách nhiệm của các thành viên. Đọc thêm
Câu hỏi
1.Tình yêu là gì ? Em hãy nêu một vài quan niệm về tình yêu mà em biết?
2. Thế nào là một tình yêu chân chính? Những biểu hiện của nó?
3. Những điều nên tránh trong tình yêu? Hậu quả của quan hệ tình dục trước hôn nhân?
4 Theo em hôn nhân là gì? cơ sở của hôn nhân?
5. Em hãy cho biết ở nước ta pháp luật quy định tuổi kết hôn là bao nhiêu?
6. Theo em nguyên tắc của chế độ hôn nhân ở nước ta hiện nay là gì?
7. Theo em , thanh niên nam nữ khi yêu nhau có nên cho gia đình biết hay không?
8. Em hãy nêu những tác hại của sự ly hôn giữa vợ và chồng đối với con cái của họ?
9. Theo em, gia đình là gì?
10. Chức năng của gia đình? Theo em, một gia đình VN nên có mấy con? Vì sao?
11. Gia đình có tổ chức sản xuất, KD hoặc hoạt động dịch vụ không? Việc đó giúp gì cho gia đình em?
12. Để góp phần xây dựng gia đình mình yên vui, hạnh phúc, em có thể làm được gì?
Bài 13: CÔNG DÂN VỚI CỘNG ĐỒNG
1/ Cộng đồng và vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống con người:
a/ Cộng đồng là gì?
Cộng đồng là tòan thể những người cùng sống, có những điểm giống nhau, gắn bó thành một khối trong sinh hoạt xã hội.
b/ Vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống con người:
- Cộng đồng chăm lo cuộc sống cá nhân.
- Đảm bảo cho cá nhân có điều kiện phát triển.
- Giải quyết hợp lí mối quan hệ giữa lợi ích chung và riêng, giữa quyền và nghĩa vụ.
- Cá nhân phát triển trong cộng đồng và tạo nên sức mạnh cho cộng đồng.
2/ Trách nhiệm của công dân đối với cộng đồng:
a/ Nhân nghĩa:
-Khái niện: lòng thương người và đối xử với người theo lẽ phải.
- Biểu hiện:
+ Lòng nhân ái, thương yêu, giúp đỡ nhau + Tương trợ, đùm bọc.
+ Vị tha, độ lượng.
- Ý nghĩa: + Giúp cuộc sống tốt đẹp hơn.
+ Thêm yêu cuộc sống và thêm sức mạnh vượt qua khó khăn.
+ Là truyền thống tốt đẹp của dân tộc.
_ Trách nhiệm HS:
+ Kính trọng, biết ơn, hiếu thảo với ông bà cha mẹ.
+ Quan tâm giúp đỡ mọi người.
+ Cảm thông chia sẻ, tích cực tham gia các hoạt động nhân nghĩa, nhân đạo.
+ Kính trọng, biết ơn các vị anh hùng dân tộc, những người có công với nước.
Trường THPT Nguyễn Bỉnh Khiêm – Đề cương ôn tập HK2 – Môn Giáo dục công dân 10
Trang 4 2/ b. Hòa nhập:
- Hòa nhập: sống gần gũi, chan hòa không xa lánh mọi người; không gây mâu thuẫn, bất hòa với người khác;
có ý thức tham gia các hoạt động chung của cộng đồng.
- Ý nghĩa: giúp con người có thêm niềm vui và sức mạnh vượt qua khó khăn trong cuộc sống.
-Trách nhiệm HS:
+ Tôn trọng, đồn kết, quan tâm, gần gũi, vui vẻ, cởi mở với người thân và người xung quanh.
+ Tích cực tham gia các hoạt động tập thể, hoạt động xã hội do trường và địa phương tổ chức, vận động mọi người cùng tham gia.
c. Hợp tác:
- Khái niệm: là cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung.
- Biểu hiện:
+ Cùng bàn bạc
+ Phối hợp nhịp nhàng
+ Hiểu biết về nhiệm vụ của nhau.
+ Sẵn sang giúp đỡ chia sẻ.
- Ý nghĩa:
+ Tạo nên sức mạnh tinh thần và thể chất.
+ Đem lại chất lượng và hiệu quả cao.
+ Hợp tác là phẩm chất quan trọng của người lao động mới.
- Nguyên tắc: tự nguyện, bình đẳng, hai bên cùng có lợi, không làm phương hại đến lợi ích của người khác - Các loại hợp tác:
+ Hợp tác song phương, đa phương.
+ Hợp tác từng lĩnh vực hoặc tồn diện.
+ Hợp tác giữa các cá nhân, các nhóm, các cộng đồng, dân tộc, quốc gia.
-Trách nhiệm HS:
+ Cùng nhau bàn bạc, phân công, xây dựng kế hoạch cụ thể.
+ Nghiêm túc thực hiện.
+ Phối hợp nhịp nhàng, chia sẻ sáng kiến, hỗ trợ giúp đỡ nhau.
+ Đánh giá, rút kinh nghiệm.
HỆ THỐNG CÂU HỎI
Câu 1. Cộng đồng là gì? Vai trò của cộng đồng.?
Câu 2. Nhân nghĩa là gì?Biểu hiện nhân nghĩa ? ý nghĩa.
Câu 3. Hòa nhập là gì ? muốn hòa nhập học sinh cần phải làm gì ?
Câu 4.Hợp tác là gì ? ý nghĩa và nguyên tác của hợp tác . Muốn hợp tác chúng ta phải làm gì ?
Câu 5. Nhường nhịn, giúp đỡ người khác lúc sa cơ lỡ bước là việc làm thể hiện phẩm chất đạo đức nào của công dân với cộng đồng?
Câu 6. Sống vui vẻ, cởi mở, chan hòa với thầy cô, bạn bè và mọi người xung quanh là biểu hiện của trách nhiệm nào của công dân với cộng đồng?
Câu 7. Chung sức làm việc giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh vực nào đó vì mục đích chung được gọi là gì?
Câu 8. Mọi người cùng bàn bạc với nhau trong công việc chung và sẵn sang hỗ trợ giúp đỡ nhau khi cần thiết là biểu hiện trách nhiệm gì của công dân?
Câu 9. Dân tộc Việt Nam có truyền thống “ Lá lành đùm lá rách”. Sau những trận lũ lụt ở miền Trung, nhân dân khắp nơi trong cả nước lại quyên góp ủng hộ, chia sẻ khó khăn cho nhân dân vùng lũ lụt. việc làm nào là biểu hiện phẩm chất nào của công dân trong cộng đồng?
