Tuần: 24 ,25 Tiết: 48 , 49.
Ngày soạn: 13/04/2020
Bài 22: SỰ SUY YẾU CỦA NHÀ NƯỚC PHONG KIẾN TẬP QUYỀN ( 2 tiết)
A. Mục tiêu bài học:
a/ Kiến thức:
- Biết được tình hình triều Lê.
- Nguyên nhân,diễn biến, kết quả của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài.
- Nguyên nhân chiến tranh phong kiến.
- Hậu quả của các cuộc chiến tranh đối với dân tộc và sự phát triển của đất nước.
b/ Kỹ năng: Xác định địa điểm khởi nghĩa của nông dân trên lược đồ Tập xác định vị trí, địa danh và trình bày diễn biến các sự kiện trên bản đồ
c/ Thái độ:
- Tự hào về truyền thống đấu tranh anh dũng của nhân dân
- Bồi dưỡng hs ý thức bảo vệ sự đoàn kết thống nhất đất nước, chống mọi âm mưu chia cắt lãnh thổ.
B. Phương pháp dạy học
Học sinh có thể học trên internet, xem thêm tài liệu sách báo, , trên website của trường.
C. NỘI DUNG Lý thuyết :
I. TÌNH HÌNH CHÍNH TRỊ XÃ HỘI. Tiết 1 1. Triều đình nhà Lê.
HS đọc mục 1 SGK
? Em có nhận xét gì về triều đình nhà Lê ở đầu thế kỉ XVI? Trả lời :Theo SGK - Từ đầu thế kỉ XVI,vua quan ăn chơi xa xỉ,xây dựng lâu đài cung điện tốn kém.
-Nội bộ triều Lê “ Chia bề kéo cánh”, tranh giành quyền lực.
Nguyên nhân nào dẫn đến việc nhà Lê suy yếu?
vua quan ăn chơi xa xỉ,xây dựng lâu đài cung điện tốn kém.
-Nội bộ triều Lê “ Chia bề kéo cánh”, tranh giành quyền lực.
- Dưới triều Lê Uy Mục, quý tộc ngoại thích nắm hết quyền lực, giết hại công thần nhà Lê.
- Dưới triều Lê Tương Dực, tướng Trịnh Duy Sản gây phe phái, đánh giết nhau liên miên suốt?
?Sự suy yếu của triều đình nhà Lê dẫn đến hậu quả gì? - Triều đình rối loạn nội bộ chia bè kéo cánh, tranh giành quyền lực.
Nội dung bài học cần nhớ:
2. Phong trào khởi nghĩa của nông dân ở đầu thế kỷ XVI.
?Vì sao đời sống nhân dân cực khổ? Quan lại đục khoét nhân dân, dùng của như bân đất, coi dân như cỏ rác.
?Thái độ của nhân dân đối với tầng lớp quan lại thống trị như thế nào? Căm ghét HS dựa trên LĐ xác định vị trí các cuộc KN
Tn cuộc KN Năm Địa bàn
Trần Tuân 1511 Hưng hóa, Sơn tây.
Phùng Chương 1515 Tam Đảo
Trần Cảo 1516 Đông Triều
(Quảng Ninh) Lê Hy –
Trịnh Hưng
1521 Nghệ an - Thanh hóa
? Tiêu biểu nhất là cuộc KN của ai ? Các cuộc KN đã diễn ra ntn?
? Em có hiểu biết gì về Trần Cảo? Người Dưỡng Chấn, huyện Thuỷ Đường ( Thuỷ Nguyên- Hải Phòng) là viên chức nhỏ bất mãn với Triều đình, ông kêu gọi nhân dân chống triều đình
? Kết quả các cuộc khởi nghĩa? Thất bại
? Các cuộc KN tuy thất bại nhưng có ý nghĩa ntn ?( Góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.)
Nội dung bài học cần ghi nhớ
II Các cuộc chiến tranh Nam Bắc triều và Trịnh Nguyễn.
a. Nguyên nhân.
- Đời sống nhân dân cực khổ nhà nước không quan tâm đến đời sống nhân dân.
- Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc: nông dân với địa chủ , nhân dân với nhà nước phong kiến.
b. Các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu: Nhiều cuộc khởi nghiã nổ ra : Trần Tuân, Lê Hy, Phùng Chương, Trần Cảo.
c. Kết quả: Thất bại.
- Sang thế kỉ XVI nhà Lê bắt đầu suy yếu: Tầng lớp phong kiến thống trị đã thoái hóa.
Vua quan không lo việc nước, ăn chơi sa đoạ, xây dựng cung điện tốn kém.
- Triều đình rối loạn nội bộ chia bè kéo cánh, tranh giành quyền lực.
1Chiến tranh Nam – Bắc triều
? Sự suy yếu của nhà Lê đã thể hiện như thế nào?
Triều đình phong kiến rối loạn, vua quan ăn chơi các phe phái chém giết lẫn nhau
Triều đình nhà Lê ngày càng suy yếu, sự tranh chấp giữa các phe phái phong kiến càng diễn ra quyết liệt. Mạc Đăng Dung là một võ quan dưới triều Lê. Lợi dụng sự xung đột giữa các phe phái nên đã tiêu diệt các thế lực và trở thành Tể tướng Năm 1527 Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê và lập ra nhà Mạc.
? Vì sao hình thành Nam triều? Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập 1 người thuộc dòng dõi nhà lê lên làm vua lấy danh phù Lê diệt Mạc.
Sử dụng lược đồ SGK Hs vị trí lãnh thổ của Nam triều và Bắc triều
? Nguyên nhân nào dẫn đến chiến tranh Nam Bắc triều? Do mâu thuẫn giữa nhà Lê >< nhà Mạc.
Hai tập đoàn phong kiến này đánh nhau liên miên suốt 50 năm từ Thanh Nghệ Tĩnh ra Bắc, làng mạc tiêu điều, xơ xác. Mãi đến năm 1592 Nam triều chiếm được Thăng Long, họ Mạc chạy lên cao bằng, chiến tranh Nam - Bắc triều chấm dứt. Đây là một cuộc chiến tranh phi nghĩa.
? Chiến tranh Nam – Bắc triều đã gây tai họa gì cho nhân dân?
Gây tổn thất về người và của
? Kết quả cuộc chiến tranh Nam Bắc triều? Em có nhận xét gì về tính chất của cuộc chiến tranh?
Tập đoàn phong kiến tranh chấp, nông dân chịu cực khổ nhiều.
Nội dung bài học cần ghi nhớ:
2. Chiến tranh Trịnh – Nguyễn và sự chia cắt Đàng Trong – Đàng Ngoài.
? Sự chia cắt Đàng Trong và Đàng Ngoài diễn ra như thế nào?
dùng bản đồ Việt Nam chỉ vị trí Đàng Trong - Đàng Ngoài.
? Đàng Trong – Đàng Ngoài do ai cai quản?
Đàng Ngoài: Họ Trịnh xưng vương gọi là chúa Trịnh (Trịnh Kiểm), biến vua Lê thành bù nhìn.
Đàng Trong: chúa Nguyễn (Nguyễn Hoàng ) cai quản.
Cuộc chiến tranh Trịnh – Nguyễn đã dẫn đến hậu quả gì?
Sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài kéo dài tới 200 năm, gây trở ngại cho giao lưu kinh tế, văn hóa, làm suy giảm tiềm lực đất nước.
? Nhận xét về tình hình chính trị – xã hội ở nước ta Thế kỉ XVI – XVIII?
Đến 1592 cơ bản cuộc chiến tranh nam bắc triều đã kết thúc, cả họ Trịnh và họ Nguyễn đều xưng vương và đều dựa vào danh nghĩa vua Lê. Tuy nhiên sự chia cắt đất nước kéo dài gây nhiều đau
- Năm 1527, Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà lê lập ra nhà Mạc Bắc triều.
- Năm 1533, Nguyễn Kim vào Thanh Hóa, lập một người dòng dõi nhà Lê lên làm vua Nam triều.
Mâu thuẫn giữa nhà Lê >< nhà Mạc.
Cuộc chiến tranh Nam Bắc triều kéo dài 50 năm, gây tổn thất về người và của, làng mạc tiêu điều, dân đói khổ.
Chiến tranh phi nghĩa.
thương cho dân tộc và tổn hại cho sự phát triển cuả đất nước . Nội dung bài học cần nhớ:
II. Bài tập vận dụng Trắc nghiệm
Câu 1: Điền sự kiện lịch sử vào bảng dưới đây:
STT Niên đại Sự kiện
1 Năm 1511
2 Năm 1512
3 Năm 1515
4 Năm 1516
Câu 2: Nguyên nhân nhà nước thời Lê Sơ nhanh chóng suy thoái:
A. Vua ăn chơi sa đọa, nội bộ suy thoái tranh giành quyền lực.
B. Kinh tế phát triển.
C. Xã hội ổn định.
D. Vua quan chú ý tới đời sống nhân dân.
Câu 3:
Sắp xếp sau đây theo thứ tự thời gian năm 1527, năm 1533, năm 1545, năm 1592.
- Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập ra nhà Lê.
- Cuộc xung đột Nam – Bắc triều kết thúc.
- Nguyễn Kim chết Trịnh Kiểm nắm quyền toàn bộ.
- Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra nhà Mạc.
ĐÁP ÁN C âu 1
STT Niên đại Sự kiện
1 Năm 1511 KN Trần Tuấn ở Sơn Tây ( Hà Nội)
2 Năm 1512 KN của Lê Hy, Trịnh Hưng ở Nghệ An,
Thanh Hóa
3 Năm 1515 KN Phùng Chương Tam Đảo
4 Năm 1516 KN Trần Cảo Quảng Ninh.
Câu 2: A Câu 3:
năm 1527 - Mạc Đăng Dung cướp ngôi nhà Lê, lập ra nhà Mạc.
năm 1533 - Nguyễn Kim chạy vào Thanh Hóa lập ra nhà Lê.
năm 1545 - Nguyễn Kim chết Trịnh Kiểm nắm quyền toàn bộ.
năm 1592 - Cuộc xung đột Nam – Bắc triều kết thúc.
B. Tự luận :
Câu 1: Nguyên nhân nào dẫn đến phong trào khởi nghĩa nông dân đầu thế kỉ XVI?
Đáp án: - Đời sống nhân dân cực khổ nhà nước không quan tâm đến đời sống nhân dân.
- Năm 1545 Nguyễn Kim mất, Trịnh Kiểm lên mắm quyền ( chúa Trịnh) . - Nguyễn Hoàng vào Thuận - Quảng (chúa Nguyễn)
Chiến tranh trịnh nguyễn kéo dài 50 năm với 7 lần đánh nhau gây gắt.
- Cuối cùng hai bên lấy sông Gianh làm giới tuyến. Từ sông Gianh ra Bắc là Đàng Ngoài( chúa Trịnh) từ sông Gianh vào Nam là Đàng Trong ( chúa Nguyễn).
- Mâu thuẫn giai cấp sâu sắc: nông dân với địa chủ , nhân dân với nhà nước phong kiến.
Câu 2: Nêu kết quả ý nghĩa cảu phong trào nông dân đầu thế kỉ XVI?
Đáp án:
- KQ: Các cuộc khởi nghĩa đều thất bại.
- YN: góp phần làm cho triều đình nhà Lê mau chóng sụp đổ.
Câu 3: Em có nhận xét gì về tình hình chính trị , xã hội nước ta ở thế kỉ XVI – XVII?
Đáp án: không ổn định do chính quyền luôn thay đổi và chiến tranh liên miên xảy ra, bị chia cắt,xã hội rối ren đình trệ, đời sống nhân dân vô cùng khổ cực gây bao đau thương cho dân tộc, tổn thất sự phát triển cho đất nước.
Bài tập rèn luyện:
Câu 1: Chiến tranh Nam Bắc triều để lại hậu quả gì?
Đáp án: - Hàng vạn người bị bắt đi lính đi phu, gia đình li tán.Mùa màng bị tàn phá nặng nề, Nhân dân đói khổ, phiêu tán khắp nơi.
Câu 2 : Hãy kể tên các cuộc khởi nghĩa của nông dân đầu thế kỉ XV?
Đáp án :
- KN Trần Tuấn ở Sơn Tây ( Hà Nội)
- KN của Lê Hy, Trịnh Hưng ở Nghệ An, Thanh Hóa KN Phùng Chương Tam Đảo.
- KN Trần Cảo Quảng Ninh.
