BÀI 36: KHÁI QUÁT VỀ SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT A/ Câu hỏi mở đầu
Trả lời câu hỏi mục “Mở đầu” trang 148 SGK Khoa học tự nhiên 7: Mỗi sinh vật từ khi hình thành, sinh ra và lớn lên đều trải qua quá trình sinh trưởng và phát triển. Vậy quá trình sinh trưởng và phát triển là gì? Các quá trình này diễn ra như thế nào?
Trả lời:
- Khái niệm sinh trưởng và phát triển:
+ Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên.
+ Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.
- Trong vòng đời của sinh vật, các giai đoạn sinh trưởng và phát triển đan xen và gắn bó với nhau. Nếu không có sinh trưởng sẽ không có phát triển và ngược lại.
B/ Câu hỏi giữa bài
I. SINH TRƯỞNG VÀ PHÁT TRIỂN Ở SINH VẬT 1. Sinh trưởng, phát triển là gì?
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 149 SGK Khoa học tự nhiên 7:
Đọc thông tin trên và quan sát Hình 36.1, thực hiện các yêu cầu sau:
1. Phát biểu khái niệm sinh trưởng và phát triển.
2. Mô tả các dấu hiệu thể hiện sự sinh trưởng ở cây cam và con ếch. Những biến đổi nào diễn ra trong đời sống của chúng thể hiện sự phát triển.
Trả lời:
1. Khái niệm sinh trưởng và phát triển:
- Khái niệm sinh trưởng: Sinh trưởng là sự tăng về kích thước và khối lượng của cơ thể do sự tăng lên về số lượng và kích thước tế bào, nhờ đó cơ thể lớn lên.
- Khái niệm phát triển: Phát triển bao gồm sinh trưởng, phân hóa tế bào, phát sinh hình thái cơ quan và cơ thể.
2.
- Các dấu hiệu thể hiện sự sinh trưởng ở cây cam và con ếch:
+ Ở cây cam: sự tăng kích thước thân, sự tăng kích thước rễ, sự tăng kích thước lá, sự tăng kích thước quả và hạt,…
+ Ở con ếch: sự tăng lên về kích thước, khối lượng của cơ thể.
- Những biến đổi diễn ra trong đời sống của chúng thể hiện sự phát triển là:
+ Ở cây cam: sự nảy mầm, sự ra rễ, sự ra lá, sự ra cành, sự ra hoa, sự ra quả, sự ra hạt,…
+ Ở con ếch: sự hình thành các cơ quan và phát sinh hình thái của ấu trùng, sự hình thành chân trong giai đoạn chuyển từ giai đoạn ấu trùng sang giai đoạn ếch trưởng thành, sự hình thành các đặc điểm sinh dục ở ếch trưởng thành,…
2. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển ở sinh vật
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 149 SGK Khoa học tự nhiên 7:
Quan sát Hình 36.1 và thực hiện các yêu cầu sau:
1. Trình bày các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam và con ếch.
2. Sinh trưởng và phát triển có mối quan hệ với nhau như thế nào?
Trả lời:
1. Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam và con ếch:
- Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của cây cam: Hạt → Hạt nảy mầm → Cây con → Cây trưởng thành → Ra hoa, kết quả.
- Các giai đoạn sinh trưởng và phát triển của con ếch: Trứng đã thụ tinh → Ấu trùng
→ Ếch trưởng thành.
2. Mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển:
- Trong vòng đời của sinh vật, các giai đoạn sinh trưởng và phát triển diễn ra đan xen với nhau ở từng giai đoạn, đặc trưng cho từng loài.
- Sinh trưởng và phát triển gắn bó mật thiết với nhau: Sinh trưởng là cơ sở cho phát triển, phát triển làm thay đổi và thúc đẩy sinh trưởng. Do đó, nếu không có sinh trưởng sẽ không có phát triển và ngược lại.
II. MÔ PHÂN SINH VÀ CHỨC NĂNG CỦA MÔ PHÂN SINH
Trả lời câu hỏi mục “Câu hỏi và bài tập” trang 150 SGK Khoa học tự nhiên 7:
1. Quan sát Hình 36.2 và đọc thông tin mục II để hoàn thành nội dung theo mẫu Bảng.
Bảng 36.1
Loại mô phân sinh Vị trí Vai trò
Mô phân sinh đỉnh ? ?
Mô phân sinh bên ? ?
2. Tại sao nhiều loài thực vật không ngừng dài ra và to lên?
Trả lời:
1.
Bảng 36.1
Loại mô phân sinh Vị trí Vai trò
Mô phân sinh đỉnh Nằm đỉnh rễ, đỉnh chồi, đỉnh thân.
Làm cho thân, cành, rễ tăng trưởng về chiều dài
Mô phân sinh bên Nằm giữa tầng mạch gỗ và tầng mạch rây.
Làm cho thân, cành và rễ tăng trưởng về chiều ngang
2. Nhiều loài thực vật không ngừng dài ra và to lên vì có các mô phân sinh đỉnh và mô phân sinh bên hoạt động liên tục sản sinh ra các tế bào mới.
