? Em hãy nêu tóm tắt tiểu sử và những cống hiến của Nguyễn Trãi đối với sự nghiệp của nước Đại Việt?
- Tiểu sử: Nguyễn Trãi (1380-1442) là con của Nguyễn Phi Khanh. Hai cha con ông đều làm quan dưới thời nhà Hồ. Khi nhà Hồ thất bại, ông đã theo Lê Lợi khởi nghĩa. Ông học rộng, tài cao, có lòng yêu nước thương dân hết mực.
- Cống hiến: Ông có nhiều cống hiến to lớn trong công việc tổ chức và lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn. Ông có nhiều tác phẩm giá trị về văn học, sử học, địa lí học như Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Dư địa chí,…
=> Ông là nhà chính trị, quân sự tài ba, anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới…
Đáp án:
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
TRUNG ƯƠNG
VUA VÀ THÁI THƯỢNG HOÀNG
ĐẠI THẦN VĂN ĐẠI THẦN VÕ
ĐỊA PHƯƠNG LỘ
CHÁNH PHÓ TỔNG PHỦ
TRI PHỦ CHÂU, HUYỆN TRI CHÂU, TRI HUYỆN
XÃ XÃ QUAN
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÝ – TRẦN
TRUNG ƯƠNG VUA
CÁC QUAN ĐẠI THẦN
CÁC CƠ QUAN CHUYÊN MÔN Bộ
binh Bộ lại
Bộ hộ
Bộ công
Bộ lễ Bộ hình
Hàn lâm viện
Quốc sử viện
Ngự sử đài ĐỊA PHƯƠNG
ĐẠO
(Đô ti, Hiến ti, Thừa ti) PHỦ
Tri phủ
HUYỆN Tri huyện
XÃ Xã trưởng
CHÂU Tri châu
BỘ MÁY NHÀ NƯỚC THỜI LÊ SƠ
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
1. Bộ máy nhà nước thời vua Lê Thánh Tông có tổ chức hoàn chỉnh, chặt chẽ hơn bộ máy nhà nước thời Lý – Trần ở những điểm nào? (Về triều đình, các đơn vị hành chính, cách đào tạo, tuyển chọn bổ dụng quan lại)
Đáp án:
* Triều đình:
- Đứng đầu là vua nắm mọi quyền hành.
- Giúp vua có các quan đại thần.
- Ở triều đình có 6 bộ và một số cơ quan chuyên môn.
- Hệ thống thanh tra giám sát hoạt động của quan lại được tăng cường từ trung ương đến tận đơn vị xã.
* Các đơn vị hành chính;
- Các đơn vị hành chính được tổ chức chặt chẽ, đặc biệt là cấp thừa tuyên và cấp xã.
- Chia nước làm 13 đạo, dưới đạo là phủ, châu, huyện, xã.
* Cách đào tạo, tuyển dụng nhân tài:
- Mở rộng thi cử, chọn nhân tài công bằng.
- Nhà nước thời Lê Thánh Tông lấy phương thức học tập, thi cử làm nguyên tắc lựa chọn, bổ dụng quan lại.
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
2. Nhà nước thời Lê Sơ và nhà nước thời Lý – Trần có đặc điểm gì khác nhau?
- Nhà nước t/c theo chế độ quân chủ tập quyền (vua nắm mọi quyền hành) nhưng không sát bằng thời Lê
- Nhà nước quân chủ quý tộc
Nhà nước thời Lý-Trần
Nhà nước thời Lê sơ
- Vua là người trực tiếp nắm mọi quyền hành, kể cả trong chỉ huy quân đội.
- Nhà nước quân chủ quan
liêu chuyên chế.
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
3. Luật pháp thời Lê sơ có điểm gì giống và khác luật pháp thời Lý – Trần?
* Giống:
- pháp luật bảo vệ quyền lợi của vua và các quan đại thần.
- Cấm giết mổ trâu, bò
* Khác:
Thời Lý- Trần
Thời Lê Sơ - bảo vệ quyền lợi tư hữu
- chưa bảo vệ quyền lợi của phụ nữ
- bảo vệ quyền lợi của quốc gia, khuyến khích phát triển kinh tế
- giữ gìn truyền thống tốt đẹp của dân tộc
- bảo vệ một số quyền lợi của phụ nữ.
- hạn chế phát triển nô tì
- pháp luật thời Lê sơ đầy đủ, hoàn
chỉnh hơn thể hiện ở bộ luật Hồng Đức
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
4. T×nh h×nh kinh tÕ thêi Lª S¬ cã g× gièng vµ kh¸c thêi Lý - TrÇn?
* Giống:
- Nông nghiệp:
+ Thực hiện chính sách khai hoang để mở rộng trồng trọt
+ chăm lo đắp đê phòng lụt, đào vét kênh mương đưa nước vào đồng ruộng.
+ cấm giết hại trâu, bò để bảo vệ sức kéo cho nông nghiệp - Thủ công nghiệp: phát triển nghề thủ công cổ truyền
- Thương nghiệp: mở chợ, mở cửa biển buôn bán với người nước ngoài.
* Khác:
Thời Lý- Trần Thời Lê Sơ
- Nông nghiệp
+ Thời Lý tổ chức cày ruộng tịch điền
+ Thời Trần vua cho vương hầu, công chúa, phò mã lập điền trang - Thủ công nghiệp
+ Thời Lý vua dạy cung nữ dệt gấm vóc
- Nông nghiệp
+ đặt 1 số chức quan chuyên về nông nghiệp + có 25 vạn lính về quê cày ruộng sau chiến tranh + Thực hiện phép quân điền
- Thủ công nghiệp
+ có các làng thủ công, phường thủ công
+ các xưởng do nhà nước quản lí, gọi là cục bách tác.
- Thương nghiệp: khuyến khích lập chợ mới và họp chợ.
-> Thời Lê Sơ kt phát triển mạnh mẽ hơn
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
5. X· héi thêi Lý –TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã nh÷ng giai cÊp, tÇng líp nµo? Cã g× kh¸c nhau?
Vua – Vương Vua – Vương hầu – Quý tộc hầu – Quý tộc
Quan lại Quan lại Địa chủ Địa chủ
Tầng lớp thống trịTầng lớp thống trị
Thợ thủ công Thợ thủ công Thương nhân Thương nhân
Nông dân Nông dân Tá điền Tá điền Nông nô Nông nô
Nô tì Nô tì
Tầng lớp bị trịTầng lớp bị trị
Xã hội thời Trần Xã hội thời Trần
Xã hội Xã hội
Giai cấp
Giai cấp Tầng lớpTầng lớp
Địa chủ Địa chủ phong phong
kiếnkiến
Nông Nông
dândân
Địa chủ Địa chủ phong phong
kiếnkiến
Địa chủ Địa chủ phong phong
kiếnkiến
Địa chủ Địa chủ phong phong
kiếnkiến
VuaVua QuanQuan Địa chủĐịa chủ
tiÕt 45: bµi 21. «n tËp ch ¬ng iv
5. X· héi thêi Lý –TrÇn vµ thêi Lª S¬ cã nh÷ng giai cÊp, tÇng líp nµo? Cã g× kh¸c nhau?
* Gièng:
- vua, vương hầu, quý tộc, quan lại địa chủ - Nông dân, thương nhân, thợ thủ công, nô tì
* Kh¸c:
- Thời Lý- Trần: tầng lớp vương hầu, quý tộc rất đông đảo, nắm mọi quyền lực, tầng lớp nông nô, nô tì chiếm số đông.
- Thời Lê Sơ số lượng nô tì giảm dần và được giải phóng cuối thời Lê. Tầng lớp địa chủ rất phát triển do pháp luật nhà Lê hạn chế nghiêm ngặt việc bán mình làm nô hoặc bức dân tự do làm nô tì.
tiết 45: bài 21. ôn tập ch ơng iv
6. Văn hóa, giáo dục, văn học, nghệ thuật thời Lê Sơ đã đạt đ ợc những thành tựu nào? Có gì khác thời Lý Trần? –
- GD thời Lờ Sơ phỏt triển mạnh do sự quan tõm của nhà nước và nhà nước đó cú những chủ trương, biện phỏp tớch cực để phỏt triển GD như: tổ chức thi cử 3 năm một lần (nhà Trần 7 năm một lần).
- Thời Lý- Trần muốn được bổ nhiệm làm quan thỡ trước hết phải xuất thõn từ đẳng cấp quý tộc.
- Thời Lờ Sơ, đa số dõn đều cú thể đI học và cho phộp người nào cú học đều được dự thi và thi đỗ đều được bổ nhiệm làm quan và được vinh quy bỏi tổ.
- Thời Lý- trần, đạo phật rất được trọng dụng.
- Thời Lờ Sơ, Nho giỏo chiếm vị trớ độc tụn. chi phối trờn lĩnh vực văn húa, tư tưởng
- Tỡnh hỡnh giỏo dục, văn húa, khoa học thời Lờ Sơ
cũng đạt được những thành tựu mới.
- LËp b¶ng thèng kª c¸c bËc danh nh©n v¨n hãa xuÊt s¾c cña d©n téc ë thÕ kØ XV:
Tªn C«ng lao
1. Nguyễn Trãi
(1380-1442)
2. Lê Thánh Tông (1442-1497)
- Ông có nhiều cống hiến to lớn trong công việc tổ chức và lãnh đạo khởi nghĩa Lam Sơn. Ông có nhiều tác phẩm giá trị về văn học, sử học, địa lí học như Quân trung từ mệnh tập, Bình Ngô đại cáo, Dư địa chí,…
- Là vị vua anh minh, một tài năng xuất sắc trên
nhiều lĩnh vực kinh tế, chính trị, quân sự và có nhiều
tác phẩm thơ văn có giá trị.
- LËp b¶ng thèng kª c¸c bËc danh nh©n v¨n hãa xuÊt s¾c cña d©n téc ë thÕ kØ XV:
Tªn C«ng lao
3. Ngô Sĩ Liên
(Thế kỉ XV)
4. Lương Thế Vinh (1442-?)
- Là nhà sử học nổi tiếng, ông từng đảm nhiệm các chức vụ quan trọng của triều đình như Hàn lâm viện, Phó Đô Ngự sử,…Ông là 1 trong những tác giả bộ Đại Việt sử kí toàn thư.
- Ông là nhà toàn học nổi tiếng nước ta thời Lê Sơ.
Ông đã nghiên cứu ra công trình Đại thành toán
